TY - JOUR T1 - İÇ ANADOLU BÖLGESİ DÜZ DOKUMA YAYGILARDAKİ FİGÜRLÜ BEZEMELERİN İNCELENMESİ TT - AN ANALYSIS OF ORNAMENTAL FIGURES IN PLAIN WOVEN RUGS OF THE CENTRAL ANATOLIA REGION AU - Akpınarlı, H. Feriha AU - Arslan, Arzu PY - 2018 DA - September DO - 10.12981/motif.446 JF - Motif Akademi Halkbilimi Dergisi JO - Motif Akademi PB - Motif Yayıncılık WT - DergiPark SN - 1308-4445 SP - 60 EP - 76 VL - 11 IS - 23 LA - tr AB - Dokuma tekniklerinden biriolan düz kirkitli dokumalar insanların yaşamları boyunca hem süsleme hem deçeşitli ihtiyaçları karşılama amacına hizmet etmiştir. Düz kirkitli dokuma türleri; kilim, cicim,zili ve sumaktır. Bu dokumalar üzerinde yer alan birbirlerinden farklı motiflerbirçok duygunun, düşüncenin ve coğrafi yaşantının ifade edilmesini sağlamıştır.Bu araştırmanın amacı, İç Anadolu Bölgesi düz kirkitli dokumalarda süsleme vebezeme amaçlı kullanılan figürlü motiflerin özelliklerini tespit etmektir.Herhangi bir yüzeyi süslemek amacıyla boyalı,boyasız,düz veya kabartmalı olarakyapılan güzel biçimler bezeme olarak adlandırılmaktadır. İç Anadolu Bölgesi’ne aityazılı kaynaklardan ulaşılabilen,farklı motif özelliği taşıyan 15 adet düzdokuma yaygı, ilgili araştırma kapsamında örneklem olarak alınmıştır. Araştırmaesnasında düz dokumalarla ilgili elde edilen verilerinden bilgi formlarıoluşturulmuştur. Düz dokumalar üzerindeki her bir bezeme incelenmiş vedeğerlendirilmiştir. İncelenen düz dokuma yaygılarda 12 adet figürlü motifsaptanmıştır. En yoğun koçboynuzu (koçbaşı) motifi olduğu, bunu çengelli kurtağzımotifinin takip ettiği tespit edilmiştir. Ayrıca İç Anadolu Bölgesi düz dokumayaygıların en çok kilim tekniği ile üretildiği belirlenmiştir. KW - düz dokuma yaygı KW - figürlü bezeme KW - motif KW - sembol KW - kilim KW - düz dokuma yaygı N2 - Plain weaving with kirkit one of the weavingtechniques, have served the purpose of decorating and various needs of thepeople throughout their lives. Types of plain weaving with kirkit are rug,cicim, zili and sumak. The different motifs on these weavings express manyfeelings, thoughts and lifestyle in the geographical region. The aim of thisresearch is to determine the characteristics of the motifs used for decoratingand ornamenting plain weaving with kirkit in the Central Anatolia Region. Thebeautiful forms made painted, unpainted, plain or embossed to decorate anysurface are called ornament. Fifteen plain woven rugs with different motifsdescribed in the written sources of the Central Anatolia Region, were taken asa sample for this study. During the research, information forms were formedfrom the data obtained regarding the plain weaving. Each bezeme on the plainweaving was examined and evaluated. Twelve motifs of figures were found inplain weaving samples examined. It has been determined that the most frequentlyused motif is ram’s horn followed by the Wolf’s mouth motif. It has also beenfound that rugs of Central Anatolia Region were mostly produced with kilimtechnique. CR - AKPINARLI, Hatice Feriha (2011). “Osmanlı Dokumalarında Kuş Motifinin İncelenmesi”. Trakya Üniversitesi Balkan Araştırma Enstitüsü Yayını,23-36. CR - AKPINARLI, Hatice Feriha, Balkanal, Zeynep (2012). “16-18. Yüzyıllarda İstanbul’da Üretilen Kumaşlarda Bitkisel Bezemelerin İncelenmesi”. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 179-209. CR - AKSOY, Hacice (2013).Siirt Yöresi Düz Dokumaları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü. CR - ARSLAN, Muhammet (2009). “Iğdır – Karakoyunlu’da El Motifli Mezar Taşları”. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı:40,209-232. CR - ATEŞOK, Ebru (2014). “Karakeçili İlçesinde Dokunan Kilimlerin Geleneksel Motif Özellikleri”. Kalemişi Geleneksel Türk Sanatları Dergisi, Cilt:1,Sayı:3,23-38. CR - AYTAÇ,İsmail (2013). “Elazığ Müzesindeki Osmanlı Dönemi Eşik ve Seccade Halıları”. Arış, Sayı:9,12-33. CR - ÇELİK, Derya (2016). “Kilim Motiflerinin ve Heybe Dokumaların Modern Giysilere Yansımaları”. Selçuk Üniversitesi Sanat ve Tasarım Fakültesi Dergisi, Cilt:1,Sayı:1,27-37. CR - ÇETİN, Yusuf (2015). “Ağrı İlindeki Mimari Eserlerde ve El Sanatlarında Görülen Figürlü Bezemelerin Türk Figürlü Bezeme Dünyası İçindeki Yeri ve Önemi”. Tarih Okulu Dergisi (TOD), Yıl 8, Sayı XXII,475-491. CR - ÇOBAN, İbrahim (2015). “Türk İkonografisinde Kartal Motifi ve Çağdaş Türk Resim Sanatına Yansımaları”. İdil, 4 (16),57-80. CR - DEMİRAL,Bayram ve Oyman, Naile Rengin (2016). “Isparta Müzesi’ndeki Düz Dokuma Çuvallar”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 26,458-472. CR - DOĞAN YEŞİL, Zeliha (2016).Sivas İli Divriği İlçesi Avşarcık Köyü Halılarının İncelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. CR - ONUR ERMAN, Deniz (2010). “Türk Seramik Sanatında İnsan Figürü Kullanımının Gelişim Süreci”. Sanat ve Tasarım Dergisi, Sayı:6, 48-63. CR - ETİKAN, Sema ve Kılıçarslan, Hande (2012). “Düz Dokumalarda Nazar İnancı ve Göz Motifi”. Art-E Dergisi,Sayı:10,103-121. CR - GÜLTEPE, Necati (2014). Türk Mitolojisi Yeni Araştırmalar Eşliğinde. İstanbul:Resse Kitabevi Sahaf. CR - KAPLANOĞLU, H. Melek (2010). Ardahan Yöresi Düz Dokumaları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. CR - KARATAŞ, Mustafa (2013). Türk Dilinde Yanış (Motif) Adları-Anadolu Sahası. Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Yayınları:118, Rektörlük Yayınları:88. CR - KILIÇKAN, Hüseyin (2015)a. Tarih Boyunca Bezeme Sanatı ve Örnekleri. İstanbul:İnkılap Kitabevi. CR - KILIÇKAN, Hüseyin (2015)b. Orta Asya’dan Anadolu’ya Türk Bezeme Sanatı ve Örnekleri. İstanbul:İnkılap Kitabevi. CR - KÖKLÜ, Ayça (2016). Şahmaran” - Bir Sahne Uygulamasında Bedensel İfadenin Yorumu, Yüksek Lisans Sanat Çalışması Raporu, Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü. CR - ORTAÇ, Hatice Serpil. (2010). “Çankırı Kızılırmak İlçesi Kuzeykışla ve Güneykışla Köyü Kilim Dokumaları”. Milli Folklor Dergisi, Yıl:22,Sayı:86,140-148. CR - ÖZBAYIR, Naile Şule.(2010). Mersin İli ve Merkez Köylerinde Kirkitli Düz Dokuma Geleneği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. CR - ÖLMEZ, Filiz Nurhan ve Aydoğan, Emel (2008). “Yurtpınar (Antalya) Yöresi Dokumaları”, 38. ICANAS Kongresi Bildiriler - Maddi Kültür, II. Cilt, T. C. Başbakanlık Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanlığı Yayınları. Ankara,903-925. CR - SALT, Alparslan (2010). Semboller. Ruh ve Madde Yayıncılık, İstanbul. CR - SAYIN ALSAN, Şenay (2017). Türk Mimari Süsleme Sanatında İkonografik Figürler. Ankara: Gece Kitabevi. CR - SÖKMEN, Sultan (2013). Bitlis Yöresi El Dokumacılığı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü. CR - SÖKMEN, Sultan ve Ölmez, Filiz Nurhan (2016). “Bitlis Yöresi Cicim Dokumaları”. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 18 Sayı 2, 1-22. CR - SÜRMELİ, Kader (2014). “Konya Selçuklu Halı Motiflerinin Ekslibrislerde Yorumlanması”. Tarih Okulu Dergisi (TOD), Yıl 7, Sayı XVII,359-374. CR - VAHABOĞLU, Pelin (2014). Kırşehir İli El Dokuması Halılarındaki Teknik, Desen Ve Kompozisyon Özelliklerinin İncelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. CR - URL-1-https://www.tarihtarih.com/?Syf=26&Syz=380085 adresinden 30.07.2017 tarihinde alınmıştır. CR - URL-2-https://tr.pinterest.com/pin/305189312240142413/ adresinden 02.03.2018 tarihinde alınmıştır. CR - URL-3-https://tr.pinterest.com/pin/56154326582282454/ adresinden 02.03.2018 tarihinde alınmıştır. CR - URL-4 http://www.discoverislamicart.org/exhibitions/ISL/figural/introduction.php adresinden 30.07.2017 tarihinde alınmıştır. CR - URL-5-https://tr.pinterest.com/pin/363454632422007903/ adresinden 02.03.2018 tarihinde alınmıştır. CR - URL-6-http://www.hakkarikulturturizm.gov.tr/TR,159362/hakkari-kulturunde-kullanilan-motifler.html adresinden 05.03.2018 tarihinde alınmıştır. UR - https://doi.org/10.12981/motif.446 L1 - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/537650 ER -