TY  - JOUR
T1  - DENGE TESTLERİ
TT  - BALANCE FUNCTION ASSESMENT
AU  - Baydan, Mine
AU  - Yılmaz, Suna
PY  - 2018
DA  - December
DO  - 10.46971/ausbid.421878
JF  - Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi
PB  - Ankara University
WT  - DergiPark
SN  - 2146-328X
SP  - 70
EP  - 76
VL  - 7
IS  - 2
LA  - tr
AB  - DENGE TESTLERİ*Baydan, M., *Yılmaz, S.Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi OdyolojiBölümü Başdönmesi ve denge bozukluğu şikayetleri, Kulak Burun ve Boğaz ve/veya Odyolojikliniklerinde en sık rastlanan başvuru nedenlerindendir. Baş dönmesi ve/veyadenge bozukluğuna neden olarak altta yatan bozukluğun/patolojinintanılanabilmesi için yapılacak denge testlerinin doğru seçilmesi, uygulanmasıve yorumlanması gerekmektedir. Baş dönmesi/denge bozukluğu olan hastanın değerlendirmesindehikaye alımı, nörolojik muayene, otolojik muayene ve işitme değerlendirmesi yeralmalıdır (Herdman, 2000; Ardıç, 2005; Tarnutzer et al., 2011).Başdönmesi/denge bozukluğu değerlendirmesinde ilk ve en önemli adım ayrıntılı bir hikayeninalınmasıdır. Şikayetlerin ne zaman / nasıl (ayakta / otururken / yürürken / yatarkenvb.) başladığı, baş dönmesinin ne kadar süreyle devam ettiği, ilaç kullanımı(ototoksisite / vestibülotoksisite), işitme kaybı / çınlamanın olup olmadığı, şikayetleremide bulantısı, kusma, baş ağrısı, görme bozukluğu / kaybı, yürüme bozukluğuvb. gibi başka belirtilerin eşlik edip etmediği ayrıntılı bir biçimdesorgulanmalıdır. Otolojik ve odyolojik değerlendirmelerin ardından elde edilenbulgular, hikaye alımından edinilen bilgiler ile birleştirilerek uygun testyöntemleri seçilerek değerlendirme yapılır (Herdman, 2000;Ardıç, 2005; Kerberve Baloh., 2011)Nörolojikmuayenede mental durumun değerlendirilmesi, kranial sinirler, duyu-algı-motortestleri, Romberg testi ve tandem yürüme de dahil olmak üzere bir yürüyüşdeğerlendirmesi yer almalıdır. Vestibülo-oküler ve vestibulospinal sistemlerleilgili bilgi sağlayan nörolojik muayene spontan nistagmus değerlendirmesi,pozisyonel nistagmus değerlendirmesi ve uygun bir yüzey üzerinde (foam pad)dururken postural salınım değerlendirmelerini içerir (Ardıç, 2005; Brandt et al.,2013).1. Nörolojik Değerlendirme:a. Parmak burun testi (üstekstremiteler için): Hasta kolunu tam ekstansiyondanfleksiyona getirerek, parmağını kendi burnuna değdirir ve kolunu tekrarekstansiyona getirir. Hasta bu hareketi ardışık olacak şekilde yapar. Bir diğerve yaygın olarak yapılanı ise hasta işaret parmağını klinisyenin işaretparmağına değdirdikten sonra kendi burnuna değdirir, bu hareket pek çok keztekrarlanırken, klinisyen sürekli olarak parmağının yerini değiştirir (testönce göz açık sonra göz kapalıyken yapılır). Santral patolojilerde hasta butestte başarılı olamaz (Brandt et al., 2013). Parmak burun testi Resim 1’degösterilmiştir.Resim 1. Parmak Burun testib. Diz Topuk Testi (alt ekstremiteler):Butestte hastadan oturuyorken bir ayağının topuğunu diğer ayağının ayakbileğinden başlayarak dizine doğru çekmesi istenir. Santral patolojilerde hastabu testte başarılı olamaz (Campbell, 2013). c. Romberg Testi:Hastadan; ayakları omuz hizasında açık, kollar yanlarda serbest olacak şekildedik bir pozisyonda ayakta durması istenir. Hasta bu test sırasında sert ve incetabanlı bir ayakkabı giymelidir. Herhangi bir destek almayan hastanın, önce gözleraçık sonra kapalı iken ayakta durması istenir. Bu test yapılırken hastanındüşmemesi için önlem alınmalıdır; test yapan kişi sürekli hastanın yakınlarındaolmalı ve hastayı düşecekken koruyacak şekilde hazırlıklı olmalıdır. Periferikvestibüler patolojilerde, düşmenin yönü patolojinin olduğu tarafa doğrudur(Halmagyi ve Akdal, 2005; Zamysłowska-Szmytkeet al., 2015)d. Tandem Romberg Testi: Hastanın,bir ayağı diğerinin önüne alarak (tandem duruş) yine önce gözler açık sonra gözler kapalı ayakta durması istenir (Halmagyive Akdal, 2005; Zamysłowska-Szmytkeet al., 2015). Resim 2’de tandem duruş gösterilmiştir. Resim 2. Tandem duruş.e. Unterberger Testi: Hastanın,kollarını öne uzatarak gözleri kapalıyken olduğu yerde adım alması istenir vebir yöne sapma olup olmadığı gözlenir. Periferik vestibüler patolojilerde,dönmenin yönü patolojinin olduğu tarafa doğrudur. Resim 3’te Unterberger testigösterilmiştir (Halmagyi ve Akdal, 2005; Brandt et al., 2013) .Resim 3. Unterbergertestif. Tek Çizgi ÜzerindeYürüme: Hastanın düz birçizgi üzerinde, önce gözleri kapalı sonra açık olarak yürümesi istenir. Düzçizginin uzunluğu 6-8 m olmalı, hasta bir turu bitirdiğinde dönerek diğer turabaşlamalı, bu turlar birkaç kez yapılmalıdır. Hasta tek çizgi üzerinde yürürkenizlenerek, sağa ya da sola sapma olup olmadığı saptanmalı ve test formuüzerinde bu durum belirtilmelidir. Periferik vestibüler patolojisi olanhastalar düz çizgi üzerinde yürüyemez, patolojinin olduğu tarafa doğru birsapma gözlenir (Herdman, 2000; Brandt et al, 2011; Kerber ve Baloh, 2013). 2. VOR Değerlendirmesi:a. Bakış (Gaze) Değerlendirmesi: Hastanın burnundan yaklaşık 30-40 cm uzaklıktatutulan bir cisim orta hattan sağa veya sola, yaklaşık 35-40 derece kadarhareket ettirilir. En sondaki bakış seviyesinde 15-20 saniye durularak,hastanın başı sabit olacak şekilde cismi izlemesi istenir. Fizyolojik olarak birkaç saniye süren “end-point nistagmus”olabilir, ancak nistagmus daha uzunsüre devam ediyorsa patolojiktir (Kaskive Seemungal, 2010; Huh ve Kim, 2013; Zamysłowska-Szmytkeet al., 2015). b. Spontan Nistagmus Değerlendirmesi:Herhangi bir uyaran olmadan gözlenen nistagmustur. Klinisyen tarafından çıplak gözlegözlenebileceği gibi düşük amplitüdlü nistagmusların kaçırılmasını engellemekiçin fiksasyonu önleyici bir gözlüğün (örneğin; Frenzel gözlüğü) kullanımı ilefiksasyon olup olmadığı gözlenmelidir (Kaski ve Seemungal, 2010; Huh ve Kim,2013; Zamysłowska-Szmytke etal., 2015). c. Pursuit Tracking Testi:Hastanın burnundan yaklaşık 30-40 cmuzaklıkta tutulan bir cisim sağdan sola, soldan sağa sarkaç gibi hareketettirilir, hastadan başını hiç oynatmadan gözleriyle cismi takip etmesiistenir. VOR (Vestibülo-oküler refleks) kazancı normal ise hasta hareketizorlanmadan takip edebilir. Takipte zorlanmalar ve bozulmalar gözleniyorsa budurum patolojiktir (Furman et al., 2010; Brandt et al., 2013).d. Sakkad Test:Hastadan klinisyenin burnuna bakması ve takip eden hareketleri başını hiç oynatmadangözleriyle takip etmesi istenir. Daha sonra klinisyen, burun hizasında ancaksağ veya soldan hastanın bakış açısı 35-40 dereceyi geçmeyecek şekildeparmaklarını gösterir. Hastadan, klinisyen parmağını gösterdiğinde parmağa,göstermediğinde klinisyenin burnuna bakması istenir. Bu hareketler tekrarlanır.Komutları takiben gecikme olup olmadığı, hedeften sapma olup olmadığı ve sapmavarsa hangi yönde olduğu değerlendirilir (Ardıç, 2005; Brandt et al., 2013).e. Head Thrust Test: HorizontalVOR değerlendirmesinde kullanılır. Hastadangözlerini klinisyenin burnuna sabitlemesi istenir. Hastanın başı klinisyentarafından hızlıca bir tarafa doğru çevrilir. VOR kazancı normal ise hastanınbaşı çevrildiğinde gözün fiksasyonu devam eder. Ancak fiksasyon başarılamıyorve sakkadik düzeltmeler gözleniyorsa bu patolojik bir duruma işaret eder(Halmagyi ve Akdal, 2005; Ardıç, 2005).f. Pozisyonel NistagmusDeğerlendirmesi: Hastanın baş pozisyonunda değişikliklergözlenebilen nistagmustur (spontan olarak görülmez). Hasta sırt üstü yatırılarak nistagmus aranır.Daha sonra hastanın başı yavaşça sağa veya sola çevirilerek nistagmus olupolmadığı gözlenir. Takiben baş diğer tarafa çevirilir ve nistagmus aranır. Bupozisyonda oluşan nistagmusların daha çok servikal patolojilerdenkaynaklanabileceği düşünülmektedir (Furman et al., 2010, Kerber ve Baloh, 2013).g. Dix– Hallpike Manevrası: “Benign ParoksismalPozisyonel Vertigo (BPPV)” tanısında kullanılan bir testtir. Hasta muayenemasasında otururken başı bir tarafa 45° çevrilir ve hızlıca muayene masasındanbaşı sarkacak şekilde yatırılır, nistagmus olup olmadığı gözlenir (Herdman,2000; Huh ve Kim, 2013; Brandt et al., 2013). Resim 4. Dix – Hallpike Manevrasında hasta başının pozisyonu gösterilmiştir.Resim4. Dix – Hallpike Manevrası’nda başınpozisyonu.Hasta oturtulur ve testtekrar yapılır. Her hareket sırasında en az 15 sn beklenerek nistamusaranmalıdır. Nistagmus tespit edildiyse nistagmusun latent periyodu, süresi vefatik olup olmadığı gözlenerek tutulumun hangi kanalda olduğuna karar verilir. Butest yapılırken hasta ve klinisyen açısından bel-boyun sorunlarına dikkatedilmelidir (Herdman, 2000; Huh ve Kim, 2013; Brandt et al., 2013)..h. Foam Pad Değerlendirmesi:Denge, üç sistemden gelen bilgilerin birleştirilmesiyle sağlanır, bunlar; görsel(vizüel) sistem, vestibüler sistem ve somatosensör sistem. Bu üç sisteminbirinden hatalı ya da eksik bilgi akışı sonucunda denge bozulur. Foam paddeğerlendirmesinde, somatosensör sistemden gelen bilgilerin kasıtlı olarakbozulması ve aynı zamanda gözlerin de kapatılarak görsel bilgi akışınınengellenmesi sonucu vestibüler sistemin tek başına değerlendirilmesi amaçlanır.Hastadan, önce gözleri açık bir şekilde yumuşak (foam pad) bir zemin üzerindeayakta durması istenir ve sağa / sola, öne / arkaya salınım olup olmadığı gözlenir.Daha sonra hastadan gözlerini kapatması istenerek yine salınım olup olmadığıizlenir. Hasta yumuşak zemin üzerinde gözleri kapalı iken dengesinikoruyamıyorsa patolojinin vestibüler olduğu düşünülebilir (Herdman, 2000; Furmanet al., 2010; Huh ve Kim, 2013, Zamysłowska-Szmytkeet al., 2015).Başdönmesi / denge bozukluğu değerlendirmesinde yer alan subjektif testlerin birbölümü yukarıda özetlenmiştir. Bu testler patolojinin santral/periferikayrımının yapılmasına dair bir fikir verebildiği gibi hangi laboratuartestlerinin yapılması gerektiğini belirlerlerken de yardımcı olmaktadır. Ancakkesin tanıya ulaşmak için mutlaka objektif testlerden yararlanılmalıdır.
KW  - baş dönmesi
KW  - dengesizlik
KW  - vestibüler değerlendirme
CR  - 1.	Huh, Y.E., Kim, J.S. (2013). Bedside Evaluation of Dizzy Patients.  Journal of Clinical Nurology, 9, 203-213.
CR  - 2.	Zamysłowska-Szmytke, E., Szostek-Rogula, S., Ślıwıńska-Kowalska, A.M. (2015). Bedside Examination For Vestibular Screening In Occupational Medicine. International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health, 28(2):379 – 387
CR  - 3.	Kaski, D., Seemungal, B.M. (2010). The bedside assessment of vertigo. Clinical Medicine, 10 (4): 402–405.
CR  - 4.	Herdman, S.J. (2000). Vestibular Rehabilitation. F.A. Davis Company, Philadelphia.
CR  - 5.	Brandt, T., Dieterich, M., Strupp, M. (2013). Vertigo and Dizziness. Springer, New York.
CR  - 6.	Furman, J.M., Cass, S.P., Whitney, S.L. (2010). Vestibular Disorders, A Case Study Approach to Diagnosis and Treatment. Oxford University Press, Oxford.
CR  - 7.	Ardıç, F.N. (2005). Vertigo. İzmir Güven Kitabevi, İzmir.
CR  - 8.	Halmagyi M.G., Akdal, G. (2005). Vertigo and Imbanace. Journal of Neurological Science. 22(2), 142-160.
CR  - 9.	Jacobson, G.P., Shepard, N.T. (2016). Balance Function Assessment and Management. Plural Publishing, USA.
CR  - 10.	 Kerber, K.A, Baloh, R.W. (2011). The evaluation of a patient with dizziness. Neurological Clinical Practice.;1(1):24-33.
CR  - 11.	Tarnutzer, A.A., Berkowitz, A.L., Robinson, K.A., Hsieh, Y.H., Newman-Toker, D.E. (2011). Does my dizzy patient have a stroke? A systematic review of bedside diagnosis in acute vestibular syndrome. CMAJ. ; 183(9).
CR  - 12.	Campbell, W.W. 2013. The Neurologic Examination. Yedinci Baskı. Philadelphia: Lippicott Wilkins&Williams.
UR  - https://doi.org/10.46971/ausbid.421878
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/599431
ER  -