TY  - JOUR
T1  - Fârâbî’nin Felsefî Sisteminde İlm-i Medenî,  Kelâm ve Fıkıh İlişkisi
TT  - The Relationship between Science of Society and Religious Sciences (Fıqh and Kalam) in al-Fârâbî’s Philosophical System
AU  - Korkut, Şenol
PY  - 2014
DA  - May
JF  - Eskiyeni
JO  - Eskiyeni
PB  - Anadolu İlahiyat Akademisi
WT  - DergiPark
SN  - 1306-6218
SP  - 97
EP  - 136
IS  - 28
LA  - tr
AB  - Bu makale Fârâbî’nin felsefî sisteminde kelâm vefıkıh ilmini incelemektedir. Bu iki ilim İslâm düşüncesinin geleneksel ilimlersınıflandırmasında büyük oranda dinî-İslâmî ilimler başlığı altında sıralanmışve tahlil edilmiştir. Fârâbî ise ilimleri öncelikle nazarî akıl ve amelî akılzemininde nazarî felsefe ve amelî felsefe olarak genel bir bölümlemeye tabitutmuş; dil bilimi, mantık, matematik, fizik ve ilahiyatı nazarî ilimler, evekonomisi, ahlak ve siyaseti ise amelî ilimler şeklinde kümelendirmiştir. Amelîfelsefe kapsamındaki anılan ilimler ise ilm-i medenî üst başlığı altında tetkiketmiştir. Fârâbî, ilkeleri, metotları ve konuları bakımından ilm-i medenîkapsamındaki ilimleri evrensel ve tümel ilimler olarak telakki etmiş, kelam vefıkıhı ise bunlara yardımcı ilimler olarak konumlandırmıştır. Bu bağlamda bumakale, öncelikle Fârâbî’nin kelâm ve fıkıh ilmine dair yaptığı tanımları, kelamcıve fıkıhçı için belirlenmiş şart ve nitelikleri ve bu iki ilmin yöntemleriniirdelemiştir. 
KW  - Fârâbî
KW  - İlm-i Medenî
KW  - Siyaset
KW  - Dinî-İslâmî İlimler
KW  - Kelâm
KW  - Fıkıh
N2  - Thisarticle examines al-kalam (Islamic theology) and fiqh (Islamic law; jurisprudence)in al-Fârâbî’s philosophical system. The two science are investigated initiallyas religious sciences in traditional classificition of sciences in Islamicthought. But, Al-Fârâbî firstly classified sciences as theoretical philosophyand practical philosophy on the ground of traditional philosophical division oftheoretical intellect and practical intellect based on Aristotle. The practicalsciences consist of politics, ethic, and management of home. In this context, Al-Fârâbînominated the sciences under the science of society as universial in respectwith their themes, methods, and principles. Because of fiqh and kalam are followingconditions of a specific religion, they are not formulated as the same statusin terms with their sources, methods, and themes. This article examinesal-Fârâbî’s descriptions of the two religious sciences, attributes ofspecialists of two sciences, and methods of two sciences. 
CR  - Aristoteles, Retorik, çev. Mehmet H. Doğan, İstanbul:1995.
CR  - Aydın, Mehmet, Müslümanların Hıristiyanlığa Karşı Yazdığı Reddiyeler ve Tartışma Konuları, Konya: 1989.
CR  - Aydınlı, Yaşar, “Fârâbî’de İlm-i Kelam ve Fıkıh”, Uluslararası Fârâbî Sempozyumu Bildirileri, ed. F. Terkan, Ş. Korkut, Ankara: 2005, ss.25-45.
CR  - Bodéüs, Richard, The Political Dimensions of Aristotle’s Ethics, Trans. by Jan Edward Garrett, New York: 1993.
CR  - Colmo, Cristopher A., Breaking With Athens, Alfarabi as Founder, New York: 2005.
CR  - van Ess, Josef, “Al-Fârâbî and Ibn al- Rewandî”, Hamdard Islamicus, III: 4, ss.1-15.
CR  - van Ess, Josef, “İslam Kelamı’nın Başlangıcı”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, çev. Şaban Ali Düzgün, 2000, ss.399-423.
CR  - Görgün, Tahsin, “Kur’an ve Fıkıh”, İlahi Sözün Gücü, İstanbul: 2003.
CR  - Fârâbî, Fusûl Münteze’a, nşr. Fevzî M. Neccâr, Beyrut:1986, Fusulu’l-medeni, çev. Hanifi Özcan, İzmir: 1987.
CR  - Fârâbî, İhsâu’l-Ulûm, nşr. Ali Bumelham, Beyrut:1996, İlimlerin Sayımı, çev. Ahmet Arslan, Anka-ra: 2011.
CR  - Fârâbî, Kitab al-Hataba, Deux Ouvrages Inédits sur la Réthorique, Ed. J. Langhade et M. Grignaschi, Beyrouth: 1971.
CR  - Fârâbî, Kitâbu’l-Burhân, çev. Ömer Türker, Ömer Mahir Alper, İstanbul: 2008.
CR  - Fârâbî, Kitâbu Tahsîli’s-Saâde, nşr. Ali Bumelham, Beyrut:1995; Mutluluğun Kazanılması, çev. Ah-met Arslan, Ankara: 1999.
CR  - Fârâbî, “Kitâbü’l-Cedel”, el-Mantık inde’l-Fârâbî-III, ed. Refik el-Acem, Beyrut: 1986.
CR  - Fârâbî, Kitâbü’l-Hurûf, nşr. Muhsin Mehdî, Beyrut: 1990; Harfler Kitabı, çev. Ömer Türker, İstan-bul: 2008.
CR  - Fârâbî, Kitâbü’l-Mille, nşr. Muhsin Mehdî, Beyrut:1968, “Kitâbü’l-Mille”, çev. Fatih Toktaş, Dîvân İlmî Araştırmalar Dergisi, 12 (2001), ss.258-273.
CR  - Fârâbî, Kitâbü Mebâdii Ârâi Ehli’l-Medîneti’l-Fâzıla, nşr. Elbîr Nasrî Nâdir, Beyrut: 1985; İdeal Devlet, çev. Ahmet Arslan, Ankara: 1990.
CR  - Fârâbî, Kitâbüs-Siyaseti’l-Medeniyye, nşr. Fevzi Mitrî Neccar, Beyrut, 1993; es-Siyasetü’l-Medeniyye, çev. Mehmet Aydın, Abdülkadir Şener, M. 
Rami Ayas, İstanbul: 1980.
CR  - Fârâbî, “Küçük Kıyas Kitabı”, Farabi’nin Bazı Mantık Eserleri, çeviri ve edisyon, Mübahat Türker Küyel, Ankara: 1990.
CR  - Fazlıoğlu, İhsan, “Osmanlı Düşünce Geleneğinde ‘Siyasî Metin’ Olarak Kelâm Kitapları”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 1: 2 (2003), ss.379-
398.
CR  - Hoyland, Robert G., “The Earliest Christian Writings on Muhammad: an Appraisal”, The Biography of Muhammad, ed. Harald Motzki, Leiden: 
2000.
CR  - Karaman, Hayreddin, “Fıkıh”, TDV İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: 1996, c.13, ss.1-14
CR  - Karaman, Hüseyin, “Dehriyyûn ve Tabiiyyûn Ekolleri”, İslâm Felsefesi Tarihi, ed. Bayram Ali Çetinkaya, Ankara: 2012, c.1, ss.55-77.
CR  - Kutluer, İlhan, “İslam Heresiografi Tarihinden: İbnü’r-Ravendi’nin Bir “Mülhid” ve “Dehri” Olarak Portresi”, Bilgi ve Hikmet, 9 (1995), ss.130-153.
CR  - Lameer, Joep, Al-Farabi and Aristotelian Syllogistics, Leiden, New York, Köln: 1994.
CR  - Mahdi, Muhsin S., Alfarabi and the Foundation of Islamic Philosophy, Chicago: 2001.
CR  - Nasr, Seyyed Hossein, Science and Civilization in Islam, Harvard: 1968.
CR  - Özturan, Hümeyra, Akıl ve Ahlak, Aristoteles ve Fârâbî’de Ahlâkın Kaynağı, İstanbul: 2013
CR  - Platon, Gorgias, çev. Mehmet Rıfat, Sema Rıfat, İstanbul: 1999.
CR  - Terkan, Fehrullah, Çatışmanın Dinamikleri; Din ve Felsefe Uzlaşmazlığı Üzerine, Ankara: 2007.
UR  - https://dergipark.org.tr/en/pub/eskiyeni/issue//425006
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/474527
ER  -