@article{article_425598, title={İttihat ve Terakki Tarafından Birinci Dünya Savaşı Sırasında Basın ve Edebiyat Dünyasına Yapılan Örtülü Ödenek Harcamaları}, journal={Journal of Turkish Language and Literature}, volume={58}, pages={75–97}, year={2018}, author={Çoruk, Ali Şükrü}, keywords={The Committee of Union and Progress,discretionary fund,World War I,Enver Pasha,Armistice period}, abstract={Yenilgiyle biten Birinci Dünya Savaşı ertesinde imzalanan Mondros Mütarekesi’nin hemen sonrasında 1-2 Kasım 1918 tarihinde İttihatçı liderler Enver, Talat ve Cemal Paşaların, ülkeyi terk etmesiyle birlikte, Türkiye’de ülkeyi savaşa sokan ve savaş sürecinde yönetimi elinde bulunduran, ardından iktidardan düşen İttihat ve Terakki etrafında bir “devr-i sâbık” tartışması yaşanır. Başarısızlığın hesabını sorma eksenli bu tartışmaların odağında ise daha çok mâlî konular yer almış, İttihat ve Terakki yönetiminin savaş sırasında yaptığı harcamalar uzun süre ülke gündemini işgal etmiştir. Bu konuda ön plana çıkan harcama kalemi ise hâliyle örtülü ödenek -dönemindeki adlandırmasıyla “tahsîsât-ı mestûre”- olmuştur. Tabiatı itibarıyla pek çok açıdan tartışma potansiyeli taşıyan örtülü ödenek meselesi matbuat ve edebiyat dünyası söz konusu olduğunda özel bir önem arz etmektedir. Savaş sırasında propagandaya yönelik olarak edebiyat alanında tercih edilen isimler, ortaya konan eserlerin başarısı, konunun mâlî boyutu, sanatçıların meseleye yaklaşımı vs. pek çok konu iktidar-sanatçı ilişkisi bağlamında tartışmaya zemin hazırlamaktadır. Aynı durum İttihat ve Terakki döneminde Birinci Dünya Savaşı sırasında yapılan harcamalar için de geçerlidir. Bu makalede Mütareke döneminde Harbiye Nezareti ve Dâhiliye Nezareti kaynaklı olarak gazetelere yansıyan bilgiler ve haberler ışığında savaş sürecinde İttihat ve Terakki iktidarı eliyle örtülü ödenek hesabından matbuat dünyasına yapılan ödemeler üzerinde durulacaktır. Konu etrafında Kasım 1918-Eylül 1920 arasında İstanbul’da yayınlanan gazetelerde yapılan neşriyat makalemizin temel kaynakları olarak kullanılacaktır. Bunun yanı sıra ortaya çıkan rakamlar değerlendirilirken dönemle ilgili yapılan çalışmalardan ve hatıratlardan faydalanılacaktır. Ayrıca edebiyat tarihimizde önemli yere sahip dergiler ve şahsiyetler üzerinde ayrıntılı bir şekilde durulacaktır.}, number={1}, publisher={Istanbul University}