TY  - JOUR
T1  - Egzersiz ve Stres Hormonları
TT  - Exercise and Stress Hormones
AU  - Gencer, Yıldırım Gökhan
AU  - Civan, Adem
AU  - Özdemir, İlyas
AU  - Durmaz, Mehmet
PY  - 2018
DA  - June
Y2  - 2018
JF  - Türkiye Spor Bilimleri Dergisi
PB  - İrfan YILDIRIM
WT  - DergiPark
SN  - 2618-5911
SP  - 1
EP  - 14
VL  - 2
IS  - 1
LA  - tr
AB  - Günümüzde hareketsiz yaşamtarzı ve stres genel bir sağlık problemi olup, her geçen gün artarak, toplumsağlığını olumsuz yönde etkilemektedir.Kronik stres; bireyi psikolojik, fizyolojik, fiziksel ve davranışsalolarak olumsuz etkiler. Egzersizin bireyin fiziksel, fizyolojik ve psikolojikolarak sağlık prametrelerine olumlu etkilerinin yanında, özellikle organizmayızorlayan her türlü egzersiz aynı zamanda önemli stres kaynağıdır. Yapılan buçalışmada; egzersize katılımın stresle mücadelede etkisi, egzersizebağlı olarak artan stres ve buna bağlı olarak egzersiz ve stres hormonlarıilişkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda Google Scholar, PubMed, Web Of Science veMedline veri tabanlarında egzersiz, stres ve stres hormonları ile ilgililiteratur taranarak derleme yapılmıştır. Yapılan literatür araştırmasında; egzersizin yararlıetkilerine rağmen ağır egzersizlerin organ ve sistemlerde hasar oluşturarak, metabolik,immünolojik, kardiyovasküler ve hormonal değişikliklere yol açan en büyük fizikselstresör olarak adlandırılmaktadır. Ancakdüzenli olarak yapılan düşük yoğunluktaki egzersizlerin gerek psikolojikgerekse fizyolojik olarak organizma üzerinde olumlu etkilerinin olduğu, stresekarşı hormonal faaliyetlere giren organizmanın dayanıklılığının arttığı vestres yönetiminde önemli bir rolü olduğu görülmüştür. Bu alanda yapılacak farklı çalışmalarla egzersiz ileoluşturulan stresin de organizma üzerindeki akut ve kronik etkilerininaraştırılması ve değişik egzersiz tür ve yoğunluğunun etkilerinin incelenmesiliteratüre katkı sağlayacaktır.
KW  - Egzersiz
KW  - Stres
KW  - Hormon
KW  - Spor
KW  - Sağlık
N2  - Sedentary lifestyle andstress are a general health problem, increasing day by day and affecting thehealth of the community in the negative direction at the present time. Chronicstress effects individual negative as psychological, physiological, physicaland behavioral. Exercise have positive effects on health physical,physiological and psychological, in addition is a source of stress. The purposeof this study review the effect of exercise participation in struggle stress,increasing stress due to exercise and accordingly the exercise and stresshormones relations. In this direction exercise, stress and stress-relatedhormones keywords was searched and compiled on literature from Google Scholar,PubMed, Web Of Science and Medline databases. In literature research; despitethe beneficial effects of exercise, heavy exercises caused damage organ andsystems metabolic, is called the greatest physical stressor that causes changeson immunological, cardiovascular and hormonal. However, it has been observed thatregular low intensity exercises have a positive effect on the organism, bothpsychologically and physiologically, that the organism entering the hormonalactivities against the stress increases the stamina and plays an important rolein stress management. The investigation of the acute and chronic effects ofexercise-induced stress on the organism and the effects of different exercisetypes and intensities in different studies will contribute to this subject.
CR  - Adak, B. (1998). Kısa ve uzun süreli egzersizlerin kan parametreleri üzerine etkileri. Y.Yıl. Sağ. Bil. Ens. Derg. Y. Lisans Tezi, Van, 1-2.
CR  - Akgün, N. (1994). Egzersiz ve spor fizyolojisi. Ege Üniversitesi Basımevi. 5. Baskı: Bornova
CR  - Albert, E. (2003), Gerer son stress, Manageris, No:121a, 1-8.
CR  - Altınışık, M. (2009). Biyokimya ders notları, ADÜTF Biyokimya AD.
CR  - Arborelius, L., Owens, M. J., Plotsky, P. M., & Nemeroff, C. B. (1999). The role of corticotropin-releasing factor in depression and anxiety disorders. Journal of endocrinology, 160(1), 1-12.
CR  - Atıl, F. (2006). Oral liken planus ve rekürrent aftöz stomatitli hastalarda stres hormonlarının değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Doktora Tezi, Ankara
CR  - Balcıoğlu, İ., & Savrun, M. (2001). Stres ve Hormonlar. Turkiye Klinikleri Journal of Psychiatry, 2(1), 43-50.
CR  - Ballıkaya, E. (2009). Antrenörlerin stresle başa çıkma tarzları. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi, Mersin
CR  - Barutçugil, İ. (2004). Stratejik insan kaynakları yönetimi. Kariyer Yayıncılık, Yayın no:59, İstanbul
CR  - Blumenthal, J.A., Madden D.J. (1988). Effects of aerobic exercise training, age, and physical fitness on memory-search performance. Psychology and Aging, 3, 280-285.
CR  - Brenner, I.K., Shek, P.N., Shephard, RJ.(1994).  Infection in athletes. Sports-Med. 172: 86-107
CR  - Cannon, W. B. (1935). Stress and strains of homeostasis. American Journal of Medical Science, 189, 1-14.
CR  - Carro, E., Trejo, J.L, Busiguina S, Torres A. (2001). Circulating insulin-like growth factor ı mediates the protective effects of physical exercise against brain insults of different etiology and anatomy. J Neurosci. 21: 5678–5684.
CR  - Ceylan, BG., Eroğlu F, Yavuz L. (2002), Epidural anestezi stresinde kortizolün rolü, Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 9(1): 7-8.
CR  - Colt, EWD, Wardlaw SL, Franz AG. (1981).  The effect of running on plasma β-endorphin. Life Sci: 28: 1637-40.
CR  - Çakmakçı, O., Keçeci, T., Patlar, S. (2009). Sporcularda ve sedanterlerde gliserol takviyesinin epinefrin ve kortizol üzerine etkileri. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi Cilt 3, Sayı 3
CR  - Dabbs, J. M., & Dabbs, M. G. (2000). Heroes, rogues, and lovers: Testosterone and behavior. McGraw-Hill.
CR  - Danacı, M. & Özel, M. (1995). İmmunolojide temel kavramlar. sendrom. Mayıs (24-32) -İstanbul
CR  - Daniels, M.E. (1992). "Lilly's humatrope experience". Nature biotechnology 1992; 10 (7): 812.
CR  - Davies, C.S.M. & Few J.D. (1973). Efects of exercise on anrenokortical function. J Appl Physiol, 35(6): 887-891.
CR  - Demir, M. & Filiz K. (2004). Spor egzersizlerinin insan organizması üzerindeki etkileri. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi, 5(2):109-114.
CR  - Dizdar, Y. (1993). Stres, santral sinir sistemi ve immun sistem, sendrom. Nisan (10-20) - İstanbul
CR  - Doan, R.E. & Scherman, A. (1987). The therapeutic effect of physical fitness on measures of personality: A literature review. Journal of Counseling and Development, 66, 28-36.
CR  - Evans, A.A., Khan, S., Smith, M.E. (1997). Evidence for a humoral action of beta-endorphin to increase glucose uptake in resting and contracting skeletal muscle, J. Endocrinol. 155, 387-392
CR  - Evans, A.M., Petersen, J.W., Sekhon, G.S., DeMars, R. (1989). "Mapping of prolactin and tumor necrosis factor-beta genes on human chromosome 6p using lymphoblastoid cell deletion mutants". Somat. Cell Mol. Genet. 15 (3): 203–13
CR  - Fediuc, S., Campbell, J.E., Riddell, M.C. (2006). Effect of voluntary wheel running on circadian corticosterone release and on HPA axis responsiveness to restraint stress in Sprague-Dawley rats. J Appl Physiol. 100:1867-75.
CR  - Florini, J.R. (1987). Hormonal control of muscle growth. Muscle and Nerve, 10: 577-598.
CR  - Franken, R. (1994). Human motivation (3rd ed.). Pacific Grove, CA: Brooks/Cole Publishing Co.
CR  - Fry AC, Kraemer WJ, Ramsey LT. (1998). Pituitaryadrenal-gonadal responses to high-intensity resistance exercise overtraining. J. Appl. Physiol, 85(6):2352-2359.
CR  - Gencer, Y.G., Çınar, D.A., & Comba, B. (2015). Stresin Ratlarda Bazı Karaciğer Enzimleri (AST, ALT, ALP) Üzerine Etkilerinin Araştırılması. Atatürk Üniversitesi Veteriner Bilimleri Dergisi, 10(1).
CR  - George, J.M., Reler E.C., Lanese C.F. (1974). Morphine anesthesia blocks cortisol and growth hormone responses to surgical stres in humans. J. Clin Endoc Metab. 736-41.
CR  - Gill, G.N. (1992). Endocrine and reproductive diseases. İn: Wyngaarden B, Smith LH, Bennett JC, eds. Cecil Textbook of Medicine. 19,h ed. Philadelphia-W.B. Saunders, 1194-397
CR  - Gökçe, F.T. (2004). Stres yönetimi: bedene yönelik teknikler, Türk Psikoloji Bülteni, 34 (35), 128-163.
CR  - Guyton, A.C. & Hall J.E. (2001). Tıbbi Fizyoloji. Nobel Kitapevi. 10. Baskı: Ankara,
CR  - Güçlü, N. (2001). Stres yönetimi, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1): 91-109.
CR  - Haack, D., Luu H., Cho J., Michael J. (2008), Exercise reverses chronic stress-induced bax oligomer formation in the cerebral cortex, neurosci lett. 2008; 438(3): 290–294.
CR  - Harte, J.L., Eifert, G.H., Smith, R. (1995). The effects of running and meditation on beta-endorphin, corticotropin-releasing hormone and cortisol in plasma and on mood, Biological Psychology, 40, 251–265.
CR  - Herbert, T., Cohen, S. (1993). Depression and Immunity: A meta-analytic review. Psychological Bulletin, 113(3):472-486.
CR  - Hisli, Ş.N. (1998), Stresle başa çıkma. Türk Psikologları Derneği Yayınları, 3. Baskı:  Ankara
CR  - Hoffman, G.L. & Pedersen B.K. (1994). Exercise and the immune system: a model of the stress response? ımmunol-today. Aug: 15: 382.
CR  - Hollander, B.J. & Seraganian P. (1984). Aerobic fitness and psychophysiological reactivity. Canadian Journal of Behavioral Science, 16, 257-261.
CR  - Holmes, D.S. & Roth D.L. (1988). Effects of aerobic exercise training and relaxation training on cardiovascular activity during psychological stress. Journal of Psychosomatic Research, 32, 469-474.
CR  - İriadam, M., & Özbek S. (2006).  Sporcularda kısa ve uzun süreli egzersizlerde immunglobulin G alt gruplarının plazma değerleri. Atatürk Üniversitesi Vet. Bil. Derg. 1, (3-4) 82-86.
CR  - İşgör, A. (2000). Tiroit hastalıkları ve cerrahisi. Avrupa Tıp Kitapçılık: 253-281.
CR  - Jamieson, J.L. & Lavoie, N.F. (1987). Type A behavior, aerobic power, and cardiovascular recovery from a psychosocial stressor. Health Psychology, 6, 361-371.
CR  - Johnson, LR. (2003).Essential medical physiology, Chapter 63 Exercise, 3rd edition Elsevier
CR  - Jones, J., & Hardy, L. E. (1990). Stress and performance in sport. John Wiley & Sons.
CR  - Katz, P. (1991). Exercise and the immune response. Baillieres. Clin. Rheumatol, 8 (1): 53-61.
CR  - Keller, S. & Serganian P. (1984). Physical fitness and autonomic reactivity to psychosocial stress. Journal of Psychosomatic Research, 1984; 28, 279-287.
CR  - Keul, J. & Doll E. (1972). Oxidative energy supply. energy metabolism of human muscle. Karger. 17–22.
CR  - Kılıç, R., Yaşar M.A, Avcı L., Demirel İ., Yaşar D. (2005). Alt başın cerrahisi olgularında genel anesteziye eklenen epidural anestezinin plazma sitokinleri ve kortizol seviyelerine etkisi, Fırat Tıp Dergisi, 10 (2): 59- 63
CR  - Kırscbaum, C., Schommer N., Federenko J. (1996). Short term estradiol treatment enhances pituitary-adrenal axis and sympathetic response to psychosocial stres in healty young men. J. Clin. Endocrinol. Metab. 81: 3639-3643.
CR  - Kocatürk, P.A. (2000). Strese cevap. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası Cilt 53, Sayılı, 49-56.
CR  - Kocatürk, U. (1994). Açıklamalı tıp terimleri sözlüğü. 6. Basım: 730.
CR  - Kunz-Ebrecht S.R., Mohamed-Ali V., Feldman P.J., Kirschbaum C., Steptoe A. (2003). Cortisol responses to mild psychological stress are inversely associated with proinflammatory cytokines. Brain Behavior and Immunity, 7: 373–383.
CR  - Loehr, J.E.(1999). Stres altında başarılı olmak. Beyaz Yayınları. İstanbul
CR  - Losyk, B. (2006). Sakin Ol, Sinirlerine Hakim Ol; Çeviri: Engin G. MESS Yayınları, İstanbul
CR  - Lozanski, L.(2003). Stress au travail, bulletin de santé et de sécurité du travail, ACPPU, Decembre, 1-23.
CR  - Makin, PE, & Lindley PA. (1995). Pozitif stres yönetimi. Çev. Aysun Arslan. Rota Yayın Yapım Tanıtım Ticaret Ltd.Sti. Yayınları, İstanbul
CR  - Martinsen, E.W. (1989). The role of aerobic exercise in the treatment of depression. Stress Medicine, 3: 93-100.
CR  - Mastorakos, G., Pavlatou M., Kandarakis E., Chrousos C.P. (2005). Exercise and the stress system. hormones. 4: 73-89.
CR  - McCance, K.L. & Shelby J. (1994). Stress and disease. İn: McCance KL, Huether SE, eds. Pathophysiology of Diseases. 2nd ed.Mosby-Year Book, Inc. 299-317.
CR  - McEvven, BS. (1998). Protective and damaging effects of stress mediators. New England J Med: 338: 171-179.
CR  - Morishita, S., Nishi, Y., Sato, E. F., Yamaoka, K., Manabe, M., & Inoue, M. (1997). Cold-stress induces thymocyte apoptosis in the rat. Pathophysiology, 4(3), 213-219.
CR  - Murray, R.K, Mayes P., Granner D., Rodwell V. (1993). Harper’ın biyokimyası, Barış Kitabevi Yayım ve Dağıtım, Cerrahpaşa, İstanbul, 603–604.
CR  - Naras, Ö. (2006). Genel Anestezi Altında epidural ropivacain ve ropivacain morfin uygulamasının hemodinamik değişiklikler, anestezi derinliği ve stres hormonları üzerine etkisinin araştırılması, Anestezi ve Reanimasyon Anabilim Dalı Uzmanlık tezi, Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi. Mersin
CR  - Netter, F.H. (1970). The ciba collection of medical illustrations endokrin system and selected metebolik diseases, second printing, coler engrovings by enbossy. Photo engroving Co. New York, 77- 80.
CR  - Nieman, D.C. & Petersen B.K.(1999). Exercise and immune function. recent developments. Sports Med. Feb; 27: 73.
CR  - Nieman, DC. (1996). Immunologic changes associated with strenosous exercise. Clin-J- Sport-Med. Apı, 6: 140.
CR  - Oberman, A. (1984). Healthy exercise. Western Journal of Medicine; 141,864-871.
CR  - Özata, M. (2018). Stres ve hormonlar. [Erişim tarihi: 04.04.2018]. Available from URL: http://www.endokrin.org/Tr/content3.asp?m1=1&m2=2&m3=122
CR  - Perna, F.M. (1998). Cognitive-behavioral intervention effects on mood and cortisol during exercise training. Annals of Behavioral Medicine, 20(2): 92-98.
CR  - Petersen, A.M.W. & Pedersen B.K. (2005). The antiinflamatory effect of exercise. J Appl Physiol, 98: 1154-1162
CR  - Phelps, J.R. (1987). Physical activity and health maintenance--Exactly what is known? Western Journal of Medicine, 146, 200-206.
CR  - Plante, T.G. & Karpowitz D. (1987). The influence of aerobic exercise on physiological stress responsivity. Psychophysiology, 24, 670-677.
CR  - Ramel, A., Wagner K.H., Elmadfa I. (2004). Correlation between plasma noradrenaline concentrations, antioxidants and neutrophil counts after submaximal resistance exercise in men. Br J Sports Med: 38(5):E22.
CR  - Ransford, C.P. (1982). A role for amines in the antidepressant effect of exercise: A review. Medicine and Science in Sports and Exercise, 14, 1-10.
CR  - Reul, J. M. H. M., Bilang-Bleuel, A., Droste, S., Linthorst, A. C. E., Holsboer, F., & Gesing, A. (2000). New mode of hypothalamic-pituitary-adrenocortical axis regulation: significance for stress-related disordersNeue Erkenntnisse der Regulation der Hypothalamus-Hypophysen-Nebennierenrinden-Achse: Signifikanz für stressbezogene Erkrankungen. Zeitschrift für Rheumatologie, 59(2), II22-II25.
CR  - Riedel, W. (2000). Role of nitric oxide in the control of the hypothalamicpituitary- adrenocortical axis., Z Rheumatol 59 Suppl 2: II/36-42.
CR  - Roskies, E., Seraganian, P., Oseasohn, R., Hanley, J. A., Collu, R., Martin, N., & Smilga, C. (1986). The Montreal Type A Intervention Project: Major findings. Health Psychology, 5(1), 45.
CR  - Schafer, M.K. (1992). Rapid regulation of corticotropin-releasing hormone gene transcription in vivo. molecular endocrinology:  6: 10619; doi:10.1210/me.6.7.1061.
CR  - Selye, H. (1946). The general adaptation syndrome and the diseases of adaptation. J Clin Med: 6: 117-230.
CR  - Sharon, A.P. & Denise L.S. (2003). Exercise Physiology for Health, Fitness and Performance. 2th ed, San Francisco: Benjamin Cummings Publishing
CR  - Sherwood, L.K.C. & Blumenthal J.A. (1989). Effects of aerobic exercise training on hemodynamic responses during psychosocial stress in normotensive and borderline hypertensive Type A men: A preliminary report. Psychosomatic Medicine, 51, 123-136.
CR  - Siegel, H.S. (1971). Adrenals, stress and the environment, world poultry science, 27 (3):327-349.
CR  - Sinyor, D., Schwartz S.G., Peronnet F., Brisson G., Seraganian P. (1983). Aerobic fitness level and reactivity to psychosocial stress: Physiological, biochemical, and subjective measures. Psychosomatic Medicine, 45,205217.
CR  - Tamer, Ş. (2001). Stres fizyolojisi. Yiğit R. Genel fizyoloji. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi. Temel ve Klinik Bilimler Ders Kitapları, Nobel Tıp Kitabevi: İstanbul, 29-39.
CR  - Tekin, A., Ramazanoğlu F., Tekin G. (2009). Fiziksel egzersiz içeren serbest zaman aktiviteleri ve stres ilişkisi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 6: 2.
CR  - Tiryaki, S. (2000). Spor psikolojisi kavramlar, kuramlar ve uygulama. Eylül Kitap ve Yayım evi: Ankara
CR  - Tokay, T. (2001). Örgütsel stres ve performans ilişkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
CR  - Toydemir, A.E. (2005). Eğitim yaşantısında stres yaratan faktörler; KHO, HHO, DHO ve sivil üniversite öğrencileri karşılaştırması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kara Harp Oku Savunma Bilimleri Enstitüsü. Ankara
CR  - Turner, J.R., Carroll D., Costello M., Sims J. (1988). The effects of aerobic fitness on additional heart rates during active psychological challenge. Journal of Psychophysiology, 2: 91-97.
CR  - Ünal, M., Erdem, S., Kayserilioğlu, A., Deniz, G. (2001). Aerobik ve Anaerobik Akut Egzersizlerin İmmun Parametreler Üzerindeki Etkileri. İst. Tıp Fak. Mecmuası, 64: 3.
CR  - Wann, D.L. (1997). Sport psycyhology. RR Donelley&Sons Company: New Jersey
CR  - Woodman, T,, Hardy, L. (2001). Stres and anxiety. In: Singer RN, Husenblas HA, Janelle CM Eds. Handbook of Sport Psychology. John Wileyt Sons, Inc,: New York, 290-293.
CR  - Yamaç, Ö. (2009). Üniversite öğrencilerinin algıladıkları sosyal destek ile stresle başa çıkma stilleri arasındaki ilişki. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Psikolojik Danışma ve Rehberlik Bilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi, Konya
CR  - Yeltepe, H, & Yargıç İ. L. (2011). Egzersiz ve stres. Turkiye Klinikleri Journal of Psychiatry Special Topics, 4(3), 51-58.
CR  - Yen, S. S., & Jaffe, R. B. (1986). Reproductive endocrinology: physiology pathophysiology and clinical management., Philadelphia. Sounders Company, 237-257.
CR  - Yenson, M. (1989). İnsan biyokimyası. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Yayınları: İstanbul; 128.
CR  - Yıldırım, İ., Yıldırım, Y., Ersöz, Y., Özkan, I., Saraçlı, S., Karagöz, Ş., & Yağmur, R. (2017). Egzersiz Bağımlılığı, Yeme Tutum ve Davranışları İlişkisi. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 12 (1), 43-54.
CR  - Yildirim, I. (2015). Associations among dehydration, testosterone and stress hormones in terms of body weight loss before competition. The American journal of the medical sciences, 350(2), 103-108.
CR  - Yurdakoş, E. (2001). Lecture notes on neurophysiology. Nobel Tıp Kitapları: İstanbul.
CR  - Zimmerman, JD., Fulton, M. (1981). Aerobic fitness and emotional arousal: A critical attempt at replication. Psychological Reports, 48, 911-918.
UR  - https://dergipark.org.tr/en/pub/tusbid/issue//433073
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/495684
ER  -