TY - JOUR T1 - TUTUNAMAYANLAR’DA ŞİZO-ÖZNE İNŞASI BAĞLAMINDA YERSİZYURTSUZLAŞMA TT - CONSTRUCTION OF SCHIZO-SUBJECT WITHIN THE CONTEXT OF DETERRITORIALIZATION IN THE DISCONNECTED AU - Keskin, Suphi PY - 2018 DA - October JF - Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi PB - Dokuz Eylul University WT - DergiPark SN - 2147-4958 SP - 47 EP - 68 VL - 5 IS - 2 LA - tr AB - Tutunamayanlar(2015) romanı Turgut Özben’in Selim Işık’ın ardındabıraktıklarını okuyarak geçirdiği dönüşümün hikâyesidir. Bu dönüşüm, Türkiyetoplumunun baş döndüren Cumhuriyet modernleşmesinin yarattığı dönüşümkarşısındaki durumunun kolektif bilinçaltındaki yansımasıdır. Oğuz Atay, Özbenkarakterinin yakın çevresine ve Türkiye’nin geç-modernleşmesi yabancılaşmasısonucu vuku bulan dönüşümünü, karakterin müntehir arkadaşının ardındabıraktıklarını okuması yoluyla bir bağlama oturtmasını sağlar. Bu bağlamıinşasında Kemalist Batılılaşmacı düşüncenin köklerini teşkil eden kapitalistModernitenin gündelik pratikleri ve düşünsel altyapısı da Atay’ın ironi veparodi yoluyla değersizleştirdiği hedefler haline gelir. Ancak metne eleştirelyaklaşım, onu Kemalizm bağlamına sıkıştıran bir bakış açısına sahiptir. Özben’indeneyimlediği süreç, Gilles Deleuze ve Félix Guattari’nin yaklaşımındanbakılırsa kapitalist-Modernitenin Türkiye’de Kemalist Batıcılık görünümündetezahür eden despotik makinelerindensıyrılma amacı güden, Bakhtinci karnavalesk unsurların diyalojikçok-sesliliğinden güç alan ve göçebe hareket yoluyla vuku bulan “şizo-özne”inşası içiminde belirginleşir. Bu çalışmada Deleuze ve Guattari’ninterminolojisi ışığında Turgut Özben’in dönüşümü bahsi geçen yazarlarınyersizyurtsuzlaşma kavramı çerçevesinde analiz edilecek; biçimselyersizyurtsuzlaşma ise Mikhail Bakhtin’in karnavalesk ve diyalojizm kavramları ileDeleuze ve Guattari’nin terminolojisine paraleller kurarak aktarılacaktır. KW - Gilles Deleuze KW - Felix Guattari KW - kapitalist Modernizm KW - Kemalizm KW - yersizyurtsuzlaşma KW - karnavalesk N2 - Tutunamayanlar (The Disconnected, 2016) is the text ofTurgut Özben’s transformation through his readings of what Selim Işık leftafter his death. This transformation can be read as the reflection ofastonishment and despair of Turkey people’s collective unconscious towards theflashy pace of the Republican Modernization. Oğuz Atay provides his protagonistÖzben with the contextualization of alienation corresponds with practices ofTurkey’s late-Modernization through the texts of his dead friend. Within the context,late Westernization and the roots of Westernization which are grounded uponcapitalist Modernity and its intellectual infrastructure, the left-wingerintellectuals of the1960s Turkey who grounds upon their ideology upon Kemalistdiscourse, the nationalist doctrine of history and its icons appear as thederogated targets of Atay through irony and parody. However, the prominentfactor in the critical approach to the text is the reduction of it within thecriticism of Kemalist authoritarianism. Atay’s criticism targets Modernityaltogether with all institutions, foundations, and intellectual infrastructure.From Gilles Deleuze and Felix Guattari’s perspective, Özben’s experiencebecomes prominent as a nomadic elusion from the despotic-machines of capitalist-Modernitywhich strengthens itself by the Bakhtinian dialogic polyphony of carnivalesquethat results as the construction of “schizo-subject”. In this study, Özben’stransformation is analyzed according to the deterritorialization concept ofDeleuze and Guattari, and the formal deterritorialization of the text isexamined by drawing a correspondence between Mikhail Bakhtin’s concepts ofcarnivalesque and dialogism as well as Deleuze and Guattari’sconceptualizations. CR - Referans 1 Apaydın, M. (2007). Oğuz Atay'ın Tutunamayanlar romanında mizah ve hiciv. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 45-68. Görüntülenme Tarihi: Haziran 13, 2018, http://turkoloji.cu.edu.tr/YENI TURK EDEBIYATI/mustafa_apaydin_oguz_atay_tutunamayanlar_hiciv.pdf CR - Referans 2 Atay, O. (2015). Tutunamayanlar. 70. Bs., İletişim.Bhabha, H. K. (2000). DissemiNation: time, narrative, and the margins of modern nation. H. K. Bhabha’nın İçinde (Ed.), Nation and Narration (6. Bs., s. 291-323). London, UK: Routledge. CR - Referans 3 Bakhtin, M. (2004). Dostoyevski Poetikasının Sorunları (8. Bs.) (Çev., C. Soydemir). İstanbul, Türkiye: Metis.Çakmakçı, İ. (2009). Mikhail Bakhtin: edebiyatın gerekçelendirilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 26, 98-109. Görüntülenme Tarihi: Haziran 16, 2018, from http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt2/sayi6pdf/cakmakci_murat.pdf CR - Referans 4 Deleuze, G., & Guattari, F. (2017). Anti-Ödipus: kapitalizm ve şizofreni (3. Bs.) (Çev. F. Ege, H. Erdoğan, & M. Yiğitalp). Ankara, Türkiye: Bilim ve Sosyalizm. CR - Referans 5 Deleuze, G.., & Guattari, F. (2007). A thousand plateaus, capitalism and schizophrenia. 11.Bs., Çev. Brian Massumi. Minneapolis, The USA: University of Minnesota Pres CR - Referans 6 Deleuze, G., & Guattari, F.. (1986). Önsöz. Kafka toward a minor literature 1.Bs., s 28-43. Minneapolis, ABD: University of Minnesota. CR - Referans 7 Deleuze, G., & Guattari, F.. (2000). Kafka: minör bir edebiyat için. 1. Bs., Çev. ÖzgürUçkan & ve Işık Ergüden, İstanbul, Türkiye: Yapı Kredi.Deleuze, G. (2006). Masochism: Coldness and cruelty (7.Bs.). New York, ABD: Zone CR - Referans 8 Ecevit, Y. (2005). "Ben buradayım..." Oğuz Atay'ın biyografik ve kurmaca dünyası. 2. Bs., İletişim.Ecevit, Y. (1989). Oğuz Atay'da aydın olgusu (1. Bs.). İstanbul, Türkiye: Ara. CR - Referans 9 Fırıncıoğulları, S. (2016). Mikhail Bakhtin ve romanın sosyolojisi. Akademik Bakış Dergisi,(54), 445-458.Görüntülenme Tarihi: Nisan 29, 2018. file/383329 CR - Referans 10 Furlanetto, E. (2013, Ağustos 15) “The ‘Rumi phenomenon’ between Orientalism and cosmopolitanism: the case of Elif Shafak’s the forty rules of love.” European Journal of English Studies, Cilt 17 Sayı 2, 15.08.2013, 201–213. Taylor and Francis, tandofline, doi:10.1080/13825577.2013.797210. CR - Referans 11 Gülsoy, M. (2014). 602.gece kendini var eden hikaye (3. Bs.). İstanbul, Türkiye: Can.Güran, M. (2011). Dostoyevski ve Oğuz Atay romanlarında kimlik sorunu (Yayınlanmamış yüksek lisanstezi). Yeditepe Üniversitesi. Görüntülenme Tarihi Nisan 28, 2018, https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp. CR - Referans 12 Gürbilek, N. (1990). “Kemalizmin delisi Oğuz Atay.” Defter Dergisi, Sayı 14, s.7–19. CR - Referans 13 Gürle, M. (2016). Ölülerle konuşmak: Shakespeare'den Joyce'a Tutunamayanlar'da edebi miras meselesi (1. Bs.) (Çev., Ü Küçükislamoğlu.). İstanbul, Türkiye: İletişim. CR - Referans 14 Holland, E. W. (1991). Deterritorializing "deterritorialization": "Anti-Oedipus" "A thousand plateaus". SubStance, 20(66), 3. sayı., 55-65. Görüntülenme Tarihi Aralık 29, 2017, https://www.jstor.org/stable/pdf/3685179.pdf. CR - Referans 15 Kaya, R. (2015). Post-Anarşizmin Sırt Çantasındaki Deleuze. Politik Teori. Görüntülenme Tarihi Nisan 28, 2018, http://www.dunyaninyerlileri.com/post-anarsizmin-sirt-cantasindaki-deleuze-ramazan-kaya/ CR - Referans 16 Kılıç, S. (2013). Deleuze-Guattari: Şizoanalitik Ontoloji Düzleminde Oedipal Bilinçdışının Yersizyurtsuzlaşması. Kaygı Uludağ üniversitesi Felsefe Dergisi, (21), 96-110. Görüntülenme Tarihi Nisan 28, 2018, http://dergipark.gov.tr/download/article-file/271129 CR - Referans 17 Newman, S. (2014). Bakunin'den Lacan'a (Çev., K. Kızıltuğ.). İstanbul, Türkiye: Ayrıntı. CR - Referans 18 Robinson, A. (2010, Eylül 10). In theory why Deleuze (still) matters: states, war-machines and radical transformation. Görüntülenme Tarihi Aralık 31, 2017, https://ceasefiremagazine.co.uk/in-theory-deleuze-war-machine/ CR - Referans 19 Shayegan, D. (1991). Yaralı bilinç: Geleneksel toplumlarda kültürel şizofreni (1. Bs.) (Çev., H. Bayrı). İstanbul, Türkiye: Metis.Uluğer, Ç. (2014, Ağustos 19). Psikanalize karşı yersizyurtsuz bir analiz olarak şizo-analiz. Görüntülenme Tarihi Nisan 28, 2018, http://kaosgl.org/sayfa.php?id=17343 UR - https://dergipark.org.tr/en/pub/deuefad/issue//436007 L1 - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/559816 ER -