TY  - JOUR
T1  - Tire Voyvodası Yeğen Mehmed Ağa ve Muhallefatı
TT  - The Estate Inventory of Voivoda of Tire Yegen Mehmed Agha
AU  - Küpeli, Özer
PY  - 2018
DA  - July
DO  - 10.30517/cihannuma.441633
JF  - Cihannüma Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi
JO  - Cihannüma
PB  - Izmir Katip Celebi University
WT  - DergiPark
SN  - 2149-0678
SP  - 19
EP  - 33
VL  - 4
IS  - 1
LA  - tr
AB  - Tire 18. yüzyılda 60'tan fazlamahallesi ve birçok köyü ile Batı Anadolu'nun önemli kasabalarından birikonumundaydı. Bu yüzyılda resmi kayıtlar bize Tire'nin cizye ve avarızınınmukataa yoluyla toplandığını göstermektedir. Seyyid Yeğen Mehmed Ağa ise aynıyüzyılın son çeyreğinde voyvoda olarak bu mukataanın yöneticisi veişleticisiydi. Tire'de içinde medrese ve çeşme bulunan bir vakıf kuran Yeğen MehmedAğa'nın voyvodalık vazifesini ne kadar süreyle yürüttüğü bilinmese de, 1787 yılındagerçekleştirdiği Hac farizasından döndükten kısa süre sonra eceliyle Tire'devefat ettiği anlaşılmaktadır. Vefatının ardından muhallefatının zaptı sürecibaşlamış, fakat bunun öncesinde kardeşi Hüseyin ile bölükbaşısı başta olmaküzere Mehmed Ağa'nın adamları muhallefattan bir kısım nakit ve emvali alelacelekaçırıp çiftliklerinden birinde saklamışlardır. Bu süreç ayrıca kovuşturmakonusu olmuş, bostancıbaşı tarafından hapsedilen Hüseyin sakladığı nakit veemvalin karşılığında 300 altın kese bedel ödemek suretiyle serbest kalmış, kısabir süre sonra da ağabeyinin yerine voyvodalığı devralmıştır. Diğer taraftanSeyyid Yeğen Mehmed Ağa'nın muhallefatının mirî adına zapt süreci işletilmiş,İstanbul'dan tayin edilen Mirahor-ı sani Çayırzade İbrahim Ağa marifetiyle buiş yürütülmüştür. Neticede Seyyid Yeğen Mehmed Ağa'nın emval, eşya, akar veemlakleriyle, çiftliklerinde bulunan hububat, alât ve hayvanatı kayıt altınaalınmıştır.Bu çalışmada çoğunlukla Başbakanlık OsmanlıArşivi'nden temin edilen belge ve defterlerden hareketle önce Tire VoyvodasıSeyyid Mehmed Ağa'nın ölümünün ardından muhallefatının zaptı süreci elealınacak, ardından serveti değerlendirilecektir. Bu suretle 18. yüzyılTiresinde yaşayan bir yatırımcının profili ortaya konulmaya çalışılacaktır.
KW  - Tire
KW  - Voyvoda
KW  - Yeğen Mehmed Ağa
KW  - Müsadere
KW  - Muhallefaf
N2  - With more than 60neighborhoods and several villages, Tire was an important townlet in theeighteenth-century Western Anatolia where the cizye and avârız taxes werecollected through tax-farming. As a tax-farmer of extraordinary contributionsand cizye, Seyyid Yegen Mehmed Agha appeared as an influential figure in theregion in the last quarter of the century although sources do not providedetails of how long he was able to hold this venture. But we know certainlythat after returning from pilgrimage he died in Tire, which instigated thecompeting process of confiscating his estates. Yet, Ottoman authorities quicklyunderstood that his brother Hüseyin and men, especially his bölükbaşı Mehmed Agha,saved an amount of cash and his several estates from this process by takingshelter in one of the çiftliks. After a rigorous inspection, the bostancibaşıimprisoned Hüseyin who was, however, set free later on the payment of 300purses of gold and, shortly thereafter, could acquire the same tax farm. Eagerto seize Seyyid Yegen Mehmed Agha’s properties, the imperial center appointedMirahor Cayirzade İbrahim Agha to the confiscation process resulting in thedetailed registration of his estates, properties, money as well as wheat, toolsand animals on the çiftliks.By utilizing several documents and registers keptat the Ottoman Prime Ministerial Archives, this study examines the confiscationprocess with a special emphasis on his wealth, which allows us to analyze theinvestment portfolio of a local notable in eighteenth-century Western Anatolia.
CR  - Arşiv Kaynakları
Başbakanlık Osmanlı Arşivi
CR  - AE.SABH.I., nr. 352/24639.
CR  - C.MF., nr. 388; 1261.
CR  - C.ML., nr. 8608; 11529; 29774.
CR  - D.BŞM.MHF., nr. 79/3; 79/10; 79/40; 80/13; 82/69; 82/85; 85/31; 88/56.
CR  - HAT., nr. 180/8177.
CR  - MAD.d., nr. 9719, s. 33-34.
CR  - Topkapı Müzesi Sarayı Arşivi
CR  - TSMA, E. 36/3; 233/36.
CR  - Araştırma ve İncelemeler
CR  - Armağan, A. Munis, Devlet Arşivlerinde Tire, İzmir 2003.
CR  - Çakır, Baki, Osmanlı Mukataa Sistemi (XVI-XVIII. Yüzyıl), İstanbul 2003.
CR  - İnalcık, Halil, “Çiftliklerin Doğuşu: Devlet, Toprak Sahipleri ve Kiracılar”, Osmanlı'da Toprak Mülkiyeti ve Ticari Tarım, ed. Çağlar Keyder & Faruk Tabak, çev. Zeynep Altok, İstanbul 1998, s. 17-35.
CR  - Nagata, Yuzo, Tarihte Âyânlar, Karaosmanoğulları Üzerinde Bir İnceleme, Ankara 1997.
CR  - Özkaya, Yücel, Osmanlı İmparatorluğu'nda Âyânlık, Ankara 1994.
CR  - ____, XVIII. Yüzyılda Osmanlı Kurumları ve Toplum Yaşantısı, Ankara 1985.
CR  - Özvar, Erol, “Voyvoda”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 43, İstanbul 2013, s. 129-131.
CR  - Taşkın, Ünal, Osmanlı Devleti'nde Kullanılan Ölçü ve Tartı Birimleri, Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ 2005.
CR  - Telci, Cahit, “Osmanlı Devleti'nde 18. Yüzyılda Muhallefat ve Müsadere Süreci”, Tarih İncelemeleri Dergisi, XXII/2, (2007), s. 145-166.
CR  - ____, “Turgutlu Voyvodası Seyfi-zade Es-Seyyid Halil Ağa'nın 1791 Senesinde Müsadere Edilen Muhallefatı”, Tarih İncelemeleri Dergisi, XXII/1, (Temmuz 2007), s. 173-216.
CR  - Ülker, Necmi, “Tire'de Osmanlı Dönemi Türk Kitâbeleri”, Türk Kültüründe Tire, Ankara 1994, s. 97-112.
UR  - https://doi.org/10.30517/cihannuma.441633
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/502908
ER  -