TY  - JOUR
T1  - Hava Hukukunun Kapsamı ve Terminolojisi
TT  - Scope and Terminology of Air Law
AU  - Gemici, Eser
AU  - Yeşiller, Mehmet
PY  - 2018
DA  - December
Y2  - 2018
DO  - 10.30518/jav.458914
JF  - Journal of Aviation
JO  - JAV
PB  - Vedat Veli ÇAY
WT  - DergiPark
SN  - 2587-1676
SP  - 125
EP  - 140
VL  - 2
IS  - 2
LA  - tr
AB  - Sivil havacılıksektörü günümüzün en hızlı büyüyen ve üzerine en çok düşünülen alanlarındanbiri olarak görülmektedir. Bununla birlikte ilgili alan üzerine ortaya konulanegemenlik teorilerinin yanı sıra günümüze kadar sektöre ilişkin birçokuluslararası sözleşme, protokol hayata geçirilmiş ya da alana özgü eserlerkaleme alınmıştır. Bu anlamda genç bir hukuk dalı olarak görülen havahukukunun, 21. yüzyılda gelişen teknolojiye paralel olarak ilgili alanı kontroletme çabası içerisinde olduğu ifade edilmektedir.Montgolfierkardeşlerin 5 Haziran 1783 yılında Fransa’da balonlarının içerisine sıcak havadoldurarak yaklaşık 2 kilometre civarında bir yolculuk gerçekleştirmişlerdir.Sivil havacılık faaliyetlerinin başlamasının ilk adımlarından biri olan budurum daha sonraları ulusal ve uluslararası anlamda sivil havacılığı düzenleyenhukuk kurallarının ve hava sahasının hukuki durumuna ilişkin teorilerin ortayaçıkmasına neden olmuştur. Bu anlamda hava sahasının hukuki durumunu da içerenhava hukukunun kapsamı ve terminolojisi çalışmanın konusunu oluşturmaktadır.Buradan hareketle devlet, ülke, egemenlik, ulusal ve uluslararası hava sahası,açık denizler, bitişik bölge, kıta sahanlığı, kutuplar, hava ülkesi, havagemisi, frekans, kapasite ve slot gibi hava hukukunun kapsamını oluşturan tümbaşlıklar ile birlikte hava sahasının hukuki durumuna ilişkin ortaya konulan serbestlikve egemenlik teorileri açıklanmaya çalışılmıştır. Hava sahası üzerine ortayakonulan teorilerin, hava hukukunun oluşum evrelerinde, devletlere yön veren vegünümüzde halen devam eden siyasi duruşlarına temel teşkil ettiği ancak budurumun sivil havacılığın günümüzde ortaya koyduğu başarılı faaliyetler vesektörün ekonomik büyüklüğü karşısında yine uluslararası sözleşmeler ileistisnalar kazandığı görülmektedir.
KW  - Hava Hukuku
KW  - Havacılık Hukuku
KW  - Hava Sahası Hukuki Durumu
N2  - Civil aviationsector is seen as one of the fastest growing and most widely thought areas oftoday. In addition to the theories of sovereignty which is revealed about thecivil aviation activities, to date many international conventions, protocolswhich are about civil aviation activities have been actualized in the sectorand area-specific studies have been done. In this sense, it is stated that airlaw which is seen as a young branch of law is still being developed to be incoordinance with civil aviation and new technologies in the 21st century.In France on June5, 1783, Montgolfier Brothers filled their balloons with hot air and traveledaround for 2 kilometers. As one of the first events in civil aviation history,this situation later led to the emergence of legal rules regulating civilaviation in national and international terms and theories on the legal statusof airspace. In this sense, the scope and terminology of air law, including thelegal status of the airspace, constitute the subject of the study. From thispoint of view, all the topics covered by air law, such as state, country,sovereignty, national and international airspace, open seas, contiguous zone,continental shelf, poles, air country, airship, frequency, capacity and slot,and the theories of freedom and sovereignty presented to the legal status ofthe airspace were tried to be explained. The theories laid out on the airspace,in the formation phase of the air law, is the basis of the political standingthat directs states, but this situation has gained exceptions withinternational agreements in the face of as the success of civil aviation andthe economic dimension of the sector.
CR  - [1] Anderson, D., Grahan, I. ve Williams, B. (2011). “Flight and Motion, The History and Science of Flying”. Dr. Richard P. Hallion. (Haz./Ed.). New York: Myron E. Sharpe Inc.
CR  - [2] Dempsey, P. S. (2008). Public International Air Law. Montreal: McGill University.
CR  - [3] Kılınç, S. U. (2011). Avrupa Birliği-Eurocontrol Sivil Havacılık Düzenlemeleri ve Türkiye. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık A.Ş.
CR  - [4] Wittmer, A. ve Bieger, T. (2011). “Fundamentals and Structure of Aviaiton Systems”. Andreas Wittmer, Thomas Bieger, Roland Mu¨ller (Haz./Ed.). Aviation Systems, Management of Integrated Aviation Value Chain (s. 5-38). Berlin: Springer-Verlag.
CR  - [5] Hazeltine, H. D. (1911). The Law of The Air. London: University of London Press, LTD.
CR  - [6] Diederiks-Verschoor, I. H. Pb. (2006). An Introduction to Air Law. Netherlands: Kluwer Law International B.V.
CR  - [7] Göknil, M. N. (1947). Hava Hukuku Notları. İstanbul Üniversitesi Yayınları, No: 339. Hukuk Fakültesi Yayın No: 74. İstanbul: İbrahim Horoz Basımevi.
CR  - [8] Göknil, M. N. (1951). Hava Hukuku. İstanbul Üniversitesi Yayınları, No: 484. Hukuk Fakültesi Yayın No: 107. İstanbul: Fakülteler Matbaası.
CR  - [9] Larsen, P. B., Sweeney, J. C. Ve Gillick, J. E. (2012). Aviation Law: Cases, Laws and Related Sources. Leiden: Koninklijke Brill NV, Martinus Nijhoff Publishers and Hotei Publishing.
CR  - [10] Nijeholt, J. F. L. a. (1910). Air Sovereignty [Elektronik Sürüm]. New York: Springer-Science, Business Media, B.Y.
CR  - [11] Sand, P. H., Freitas, J. de S. ve Pratt, G. N. (1960). “An Historical Survey of International Air Law Before the Second World War”. McGill Law Journal, Vol: 7, No: 1: 24–42. http://lawjournal.mcgill.ca/userfiles/other/6355045-sand.pdf [Erişim Tarihi: 16-Mart-2018].
CR  - [12] Sorgucu, A. (2012). Hava ve Uzay Hukuku (Air and Space Law). Ankara: Adalet Basım Yayım Dağıtım San. ve Tic. Ltd. Şti.
CR  - [13] Spaight, J. M. (1919). Aircraft in Peace and The Law. London: Macmillan and Co., Limited. https://archive.org/stream/aircraftinpeacel00spai#page/n5/mode/2up [Erişim Tarihi: 15-Mart-2018].
CR  - [14] Şahiner, O. (2006). Hava ve Uzay Hukukunun Gelişimi Açısından Türkiye’nin Yeri. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Diyarbakır.
CR  - [15] Tremblay, M. (2003). The Legal Status of Military Aircraft in International Law. Institute of Air and Space Law, McGili University, Montreal. http://www.collectionscanada.gc.ca/obj/thesescanada/vol2/QMM/TC-QMM-81237.pdf [Erişim Tarihi: 15-Mart-2018].
CR  - [16] Kışlalı, A. T. (2004). “Siyaset Bilimi”. Nüvit Gerek (Ed.). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Web-Ofset.
CR  - [17] Siyahhan, M. (2009). “Turizm ve Otel İşletmeciliği Öğrencileri İçin Hukuka Giriş, İşletme Hukuku ve Turizm Hukuku Dersleri” Ders Notları. https://www.google.com.tr/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&ved=0ahUKEwiSy_iFs8XLAhVIfHIKHUrOC9EQFggaMAA&url=http%3A%2F%2Fwww.satm.bilkent.edu.tr%2F~siyahhan%2Flecture%2520notes%2520february%25202009.doc&usg=AFQjCNHcOua3tnJDo42Tmm84FXdHMG_HgA&sig2=nBPlqIDXqYYVeCXMi3hkTA&bvm=bv.116954456,d.bGQ&cad=rja [Erişim Tarihi: 01-Mart-2018].
CR  - [18] Ünsal, A. (1980). Siyaset ve Anayasa Mahkemesi (Siyasal sistem Teorisi Açısından Türk Anayasa Mahkemesi). Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Basın ve Yayın Yüksek Okulu Basımevi.
CR  - [19] Pazarcı, H. (1989). Uluslararası Hukuk Dersleri. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgilere Fakültesi ve Basın-Yayın Yüksekokulu Basımevi.
CR  - [20] Önen, M. (2005). Hukuka Giriş. İstanbul: Arıkan Basım Yayım Dağıtım Ltd. Şti.
CR  - [21] Özyörük, M. (1959). Hukuka Giriş. Ankara: Ege Matbaası.
CR  - [22] UNIC. (2002). Milletlerarası Sivil Havacılık Anlaşması. Ankara: UNIC (Birleşmiş Milletler Enformasyon Merkezi). http://www.uhdigm.adalet.gov.tr/sozlesmeler/coktaraflisoz/bm/bm_36.pdf [Erişim Tarihi: 10-Mart-2018].
CR  - [23] Toluner, S. (1996). Milletlerarası Hukuk Dersleri-Devletin Yetkisi. İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım.
CR  - [24] Erdal, S. (2010). “Siyasal Düşünürler ve Modern Egemenlik”. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 18, Sayı: 2: 83-158.
CR  - [25] Hinsley, F. H. (1986). Sovereignty. Cambridge: Cambridge University Press.
CR  - [26] Özlük, E. ve Doğan, F. (2010). “Türkiye Avrupa Birliği İlişkilerini Egemenlik Devri Tartışmaları Üzerinden Okumak”. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 1: 125-146.
CR  - [27] ICAO, (2013). Airspace Sovereignty. Worldwide Air Transport Conference (ATCONF). Sixth Meeting. (Rapor No: ATConf/6-WP/80). Montreal: ICAO. http://www.icao.int/Meetings/atconf6/Documents/WorkingPapers/ATConf.6.WP.080.1.en.pdf [Erişim Tarihi: 10-Mart-2018].
CR  - [28] Çağa, T. (1963). Hava Hukuku. İstanbul Üniversitesi Yayınları, No: 996. Hukuk Fakültesi Yayın No: 206. İstanbul: Doğan Kardeş Matbaacılık A.Ş.
CR  - [29] Günel, R. V. (2010). “Açık Semalar” Antlaşmaları Sürecinde Uluslararası Havacılık Hukuku (eleştirel yaklaşım). İstanbul: Beta Basım A.Ş.
CR  - [30] Neto, O. De O. B. (2015). “Defining the Limits of Outer Space for Regulatory Purposes”. J. N. Pelton Jr. (Ed.). SpringerBriefs in Space Development. Switzerland: International Space University (ISU) and Springer International Publishing.
CR  - [31] Ugonna, E. A. (2015). The Scope and Limit of Air Law. Department Of Public And International Law, University Of Ibadan. https://www.academia.edu/13600257/THE_SCOPE_AND_LIMIT_OF_AIR_LAW [Erişim Tarihi: 15-Mart-2018].
CR  - [32] Melgar, B. H. (2015). The Transit of Goods in Public International Law. Leiden: Brill Nijhoff and Hotei Publishing.
CR  - [33] Meray, S. L. (1955). “Açık Denizlerin Serbestliği Prensibinin Gelişmesi”. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt: 10, Sayı: 2: 76-100. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/42/361/3790.pdf [Erişim Tarihi: 15-Mart-2018].
CR  - [34] Şerif, R. (1934). Hava Hukuku. İstanbul: Akşam Matbaası.
CR  - [35] Yüzbaşıoğlu, A. (1989). Hava Hukuku Açısından Ege Hava Sahasına İlişkin Sorunlar. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
CR  - [36] Fong, T. U. “Air Law”. The People’s University. Beijing. http://www.dsaj.gov.mo/iis/EventForm/ContentFileGen.aspx?Rec_Id=4947 [Erişim Tarihi: 25-Şubat-2018].
CR  - [37] Banner, S. (2008). Who Owns The Sky? The Struggle to Control Airspace From The Wright Brothers On. London: Harvard University Press.
CR  - [38] Unat, İ. (1952). “Günümüz Milletlerarası Sivil Hava Hukukuna Genel Bir Bakış”. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi. Cilt: 7, Sayı: 1: 272-299. http://dergipark.ulakbim.gov.tr/ausbf/article/view/5000055354/5000052660 [Erişim Tarihi: 10-Mart-2018].
CR  - [39] Bartsch, R. I. C. (2012). International Aviation Law A Practical Guide. [Elektronik Sürüm]. İngiltere: Ashgate Publishing Limited.
CR  - [40] Pazarcı, H. (2004). Uluslararası Hukuk. Ankara: Turhan Kitapevi.
CR  - [41] Erotokritou, C. (2012). “Sovereignty Over Airspace: International Law, Current Challenges, and Future Developments for Global Aviation”. Student Pulse, Vol: 4, No: 5: 1-11. http://www.studentpulse.com/articles/645/sovereignty-over-airspace-international-law-current-challenges-and-future-developments-for-global-aviation [Erişim Tarihi: 15-Mart-2018].
CR  - [42] Bilge, S. A. (1951). “Şikago Havacılık Anlaşmaları ve Milletlerarası Sivil Havacılık Teşkilatı (O.I.A.C.)”. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi. Cilt: 6, Sayı: 1: 196-214. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/42/358/3750.pdf [Erişim Tarihi: 10-Mart-2018].
CR  - [43] Cooper, C. J. (1952). “International Air Law, Roman Law and The Maxim Cujus Est Solum In International Air Law”. McGill Law Journal. Vol: 1: 23-65. http://www.lawjournal.mcgill.ca/userfiles/other/39679-1.1.Cooper.pdf [Erişim Tarihi: 10-Mart-2018].
CR  - [44] Havel, B. F. ve Sanchez, G. S. (2014). The Principles and Practice of International Aviation Law. New York: Cambridge University Press.
CR  - [45] Köksal, T. (2011). Uluslararası Sivil Havacılık Hukuku (International Civil Aviation Law). Ankara: Adalet Yayınevi.
CR  - [46] Milde, M., Abeyratne, R., Bunker, D., Faller, E., Thaker, S. J., Haanappel, P. C. P., Jakhu, R., Janda, R. Margo, D. R., Matte, M. N., Schubert, F., Dam, V. R. ve Vlasic, A. I. (2005). “Annals of Air and Space Law”. P. S. Dempsey (Ed.). Vol. XXX., Part I. Montreal: The Carswell Company Ltd.
CR  - [47] Wassenbergh, H. A. (1962). Post-War International Civil Aviation Policy and The Law of The Air. [Elektronik Sürüm]. Netherlands: The Hague Martinus Nijhoff.
CR  - [48] ICAO, (1949). Convention on International Civil Aviation Signed at Chicago. Doc. 7300. Montreal: ICAO. http://www.icao.int/publications/Documents/7300_1ed.pdf [Erişim Tarihi: 12-Mart-2018].
CR  - [49] Honig, J. P. (1914). The Legal Status of Aircraft. Netherlands: The Hague Martinus Nijhoff.
UR  - https://doi.org/10.30518/jav.458914
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/598741
ER  -