TY  - JOUR
T1  - MUHAŞŞÎ SİNAN EFENDİ’NİN “HÂŞİYE ‘AL TEFSİRİ’L-KÂDΔ İSİMLİ ESERİNDE İLMÎ TEFSİRE DAİR YAKLAŞIMLARI
TT  - THE APPROACHES OF THE MUHAŞŞİ SİNAN EFENDİ TO THE SCIENTIFIC TAFSEER IN HIS WORK “HAŞİYE ala TAFSEER al-QADİ”
AU  - Bıyıkoğlu, Yakup
PY  - 2019
DA  - January
JF  - İhya Uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi
JO  - İhya Dergisi
PB  - Mehmet Ayhan
WT  - DergiPark
SN  - 2149-2344
SP  - 218
EP  - 233
VL  - 5
IS  - 1
LA  - tr
AB  - Muhaşşî Sinan Efendî(ö. 986/1578), Kâdî Beyzâvî’nin “Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-te’vîl”adlı tefsirine yaptığı hâşiye nedeniyle “Muhaşşî” lakabıyla şöhret bulmuştur.Muhaşşî Sinan “Hâşiye ‘ala Tefsiri’l-Kâdî” isimli hâşiyesinde yer yerilmî yaklaşımlarda bulunmuştur. Böylece o, dönemine kadar gelmiş ilmî/bilimselverileri kullanmıştır. Şöyle ki, Kur’ân’da kozmolojik, astronomik, coğrafik vebiyolojik meselelerden bahseden ayetleri ilmî tefsir tabi tutar. Örneğin, Mülksûresi 5. ayette belirtilen yıldızların kendinden oluşturdukları ışıklarınedeniyle kandil gibi aydınlatma aracı olduğunu ortaya koyar. Ayrıca ışınlarınyakıp yok etmesi bağlamında ışık huzmesine de değinir. Sonuç olarak, MuhaşşîSinan XVI. Yüz yılda Beyzavî üzerinden yazdığı hâşiyesinde, ayetleri şerhederken ilmî tefsir bağlamında bir takım bilimsel izahlarda bulunur. Buçalışmayla yaşadığı dönemdeki Osmanlı bilim anlayışında hangi bilimselbulguların olduğu ve bunların ilmî tefsir bağlamında haşiyesine yansımalarıgörülecektir.
KW  - Muhaşşî Sinan Efendi
KW  - Osmanlı Müfessirleri
KW  - Tefsir
KW  - Hâşiye
KW  - İlmî Tefsir
N2  - Muhaşşî Sinan Efendi (d. 986/1578), due to his haşiye/postscript on Qadi Beydawi’s commentary “Anwar al-Tanzil wa Asraral-Tawil”, was became famous with the nickname “Muhaşşi”. Muhaşşî Sinan hasmade some scientific approaches in his “Haşiye ala Tafseer al-Qadi”. Thus, hehas used scientific data which came to his period. Thus, in the Qur'an, theverses about cosmological, astronomical, geographic and biological issues aresubjected to scientific commentary. For example, the Surah Al-Mulk verse 5indicates that the stars are means of illumination like candle due to their ownlight. It also refers to the light beam in the context of the rays beingburned. As a result, Muhaşşî Sinan in XVI. century while commenting the versesin the context of scientific Tafseer in his postscript to Baydawi, has somescientific explanations. In this study, thescientific findings of Ottoman conception of science in the period which helived and their reflections in the context of scientific commentary to hishaşiye will be seen.
CR  - Ak, Mustafa. “İklim”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 22: 28, İstanbul: TDV Yayınları, 2000.Bıyıkoğlu, Yakup. “Muhaşşî Sinan Efendi ve ‘Hâşiye ‘Ala Tefsiri’l-Kâdî’ İsimli Eserindeki Tefsir Metodu”. Uluslararası Amasya Alimleri Sempozyumu. (Amasya, 21-23 Nisan 2017). 207-222. Amasya: Amasya Üniversitesi Rektörlüğü Bilimsel Araştırmalar, 2017.Bağdatlı, İsmail Paşa. Hediyyetü’l-arifîn. 2 cilt, İstanbul: Mektebetü’l-İslamiyye, 1955.Beyzâvî, Abdullah b. Ömer b. Muhammed. Envâru’t-tenzîl ve Esrâru’t-te’vîl. 5 cilt, Beyrût: Dâru İhâi Turasi’l Arabî, ts.Bilmen, Ömer Nasuhi. 2 cilt, İstanbul: Bilmen Yayınları, 1974.Brockelmann, Carl. GAL. Leiden: 1943.Bursalı, Mehmet Tahir. Osmanlı müellifleri. 2 cilt, İstanbul: Matbaa-ı Âmire, 1925.Cürcânî, Seyyid Şerif,  Şerhu’l-mevâkıf. Trc. Ömer Türker. 3 cilt, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2015.Demir, Ziya. Osmanlı Müfessirleri ve Tefsir Çalışmaları. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2007.Dımeşkî, İmâm Şihâbuddîn Ahmed b. Muhammed. Şezerâtü’z-zeheb. 10 cilt, Beyrût: Dâru ibn Kesîr, 1993.Edirnevî, Ahmed b. Muhammed. Tabakâtü’l-müfessirîn. Medine: Mektebetü’l-Ulûm ve’l-Hikem, 1997.Eliade Mircea,  İmgeler ve Simgeler. Trc. Mehmet Ali Kılıçbay. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2017.Goody J. Yaban Aklın Evcilleştirilmesi. Trc. Koray Değirmenci. Ankara: Dost Kitabevi, 2001.Hûlî, Emin, “Tefsir ve Tefsir’de Edebî Tefsir Metodu”. Trc. Mevlüt Güngör. İslâmî Araştırmalar Dergisi 2/6 (Ankara: 1994): 37-38.Katip Çelebî. Keşfu’z-zunûn. 2 cilt. Tahran: Mektebetü’l-İslamiyye, 1967.Kehhâle, Ömer Rıza. Mu’cemu’l-müellifîn. 15 cilt, Beyrût: Dâru ihyâi türasi’l-Arabiyye, ts.Kaya, Eyüp Sâid. “Sinan Efendi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 37: 228-229, İstanbul TDV Ansiklopedisi, 2008.Montesquieu, Kanunların Ruhu Üzerine-II. Trc. Fehmi Baldaş. İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yayınları, 1998.Muhaşşî, Sinan Efendi. Hâşiyetü ‘alâ tefsiri’l-Kâdî. Süleymaniye Kütüphanesi, Çorlulu Ali Paşa, 54.Müstakimzâde, Ömer Sa’düddiîn Efendi. Tuhfetü hattâtîn. İstanbul: Devlet Matbaası, 1928.Nev’îzâde Atâî. Zeyl-i Şekâik-i mu’maniyye. Nşr. Abdülkadir Özcan. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1989.Ritter, Helmuth. “Ayasofya Kütüphanesinde Tefsir İlmine Ait Arapça Yazmalar”. Türkiyat Mecmuası 2, (İstanbul: 1946): 43. Zehebî, Muhammed Hüseyin. et-Tefsîr ve’l-müfessirûn. 3 cilt, ys: Müessesetü’t-tarihi’l-‘Arabî, ts.
UR  - https://dergipark.org.tr/en/pub/ihya/issue//485709
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/596259
ER  -