TY  - JOUR
T1  - Akıl-Kültür İlişkisi Bağlamında Aydınlanmacı Akıl ve Eleştirisi
AU  - Karslı, Ömür
PY  - 2018
DA  - December
DO  - 10.32704/erdem.496786
JF  - Erdem
PB  - Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı
WT  - DergiPark
SN  - 1010-867X
SP  - 149
EP  - 166
VL  - 0
IS  - 75
LA  - tr
AB  - İnsanınayırt edici niteliği akıl, kültürün oluşturulmasında en önemli etkenlerdenbiridir. Aklın nasıl tanımlandığı ve konumlandığı, kültürün almış olduğu şeklide belirlemektedir. Aydınlanma Çağı’nda akla yeni kültürün inşasında büyük birrol verilmiştir. Ancak ilerleyen süreçte akıl, Adorno ve Horkheimer’ın daişaret ettiği gibi amacından uzaklaşarak araçsallaşmış ve modern kültürünfelaketlerinin sebebi olmuştur. Kültürün hastalıklarından kurtulması içinaklın, kültürün içinde yeniden değerlendirilip konumlanması gerekmektedir. Çağımızdayüzleşmek zorunda olduğumuz krizlerin üstesinden gelebilmek için akıldanvazgeçilmesine değil, eleştiriyi tekrar ancak bu defa etik duyarlılıklakuşatarak diriltmeye ihtiyaç duyulmaktadır. Ancak böyle bir kalkış noktası ileaklın kültür içindeki doğru yeri bulunabilecektir.ABSTRACTEnlightenment’s Reason in theContext of Reason-Culture Relationship and Its CritiqueThe reason as a distinctive nature of man is one of the mostimportant factors in creating the culture. The definition and position ofreason also determines the shape of culture. In Enlightenment, reason has beengiven a great role in the construction of the new culture. But progressivelythe reason moved away from its purpose, intstrumentalized and was the cause ofmodern cultural disasters as Adorno and Horkheimer pointed out. In order to getrid of cultural diseases, the reason needs to be re-evaluated and positioned inthe culture. In our era, to defeat the crises we have to face, needed of notgive up reason but revive the critical reason again with inclosing ethicallsensitivity. Only this point of departure can find the right place of reason inthe culture.Keywords: Reason,culture, critique, Enlightenment, Adorno, Horkheimer
KW  - Akıl
KW  - kültür
KW  - Adorno
KW  - Horkheimer
KW  - Aydınlanma
KW  - eleştiri
CR  - Adorno, Theodor W. ve Max Horkheimer(2010). Aydınlanmanın Diyalektiği, Çev. Nihat Ülner ve Elif Öztarhan Karadalga, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
CR  - Akarsu, Bedia (1998). Felsefe Terimleri Sözlüğü, İstanbul: İnkılâp Yayınları.
CR  - Aysevener, Kubilay (2003). “İnsan ve Doğa İlişkisi Üzerine”. Felsefe Dünyası Dergisi 37, s. 63-72.
CR  - Bauman, Zygmunt (2000). Siyaset Arayışı, Çev. Tuncay Birkan, İstanbul: Metis Yayınları.
CR  - Baykara, Tuncer (1990). “ ‘Medeniyet’ Kavramı ve Türk Toplumuna Girişi”, Tarih İncelemeleri Dergisi 1, s. 1-14.
CR  - Bıçak, Ayhan (2018). Felsefenin Yapısı ve Sorunları. İstanbul: Dergâh Yayınları.
CR  - Cassirer, Ernst (1980). İnsan Üstüne Bir Deneme, Çev. Necla Arat, İstanbul: Remzi Kitabevi.
CR  - Cevizci, Ahmet (2002). Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Paradigma Yayınları.
CR  - Çiğdem, Ahmet (2003). Aydınlanma Düşüncesi, İstanbul: İletişim Yayınları.
CR  - Çiğdem, Ahmet (2008). Akıl ve Toplumun Özgürleşimi, İstanbul: İletişim Yayınları.
CR  - Delacampagne, Christian (2010). 20. Yüzyıl Felsefe Tarihi, Çev. Devrim Çetinkasap, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
CR  - Duman, Fatih (2006). “Akılcılık Bağlamında İki Aydınlanma Geleneği: Fransız Aydınlanması Versus İskoç Aydınlanması” Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 1, s. 117-151.
CR  - Duralı, Teoman (2003). Çağdaş Küresel Medeniyet, İstanbul: Dergâh Yayınları.
CR  - Duva, Özlem (2017). “Mitleşen Aydınlanma, Araçsallaşan Rasyonalite”, İzmir Felsefe Günleri 2012-2016 Bildiri Kitabı. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları: 37-50
CR  - Febvre, Lucien (1995). Uygarlık, Kapitalizm ve Kapitalistler, Çev. Mehmet Ali Kılıçbay, İstanbul: İmge Kitabevi Yayınları.
CR  - Freud, Sigmund (2013). Uygarlığın Huzursuzluğu, Çev. Haluk Barışcan, İstanbul: Metis Yayınları.
CR  - Güçlü, Abdülbaki vd.(2003). Felsefe Sözlüğü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
CR  - Horkheimer, Max (2010). Akıl Tutulması, Çev. Orhan Koçak, İstanbul: Metis Yayınları.
CR  - Horkheimer, Max (2012). Geleneksel ve Eleştirel Kuram, Çev. Mustafa Tüzel, İstanbul: YKY.
CR  - Kant, Immanuel (1984). Seçilmiş Yazılar, Çev. Nejat Bozkurt, İstanbul: Remzi Kitabevi.
CR  - Karslı, Ömür (2016). “Ernst Cassirer’de Kültürün Anlamı”, Jomelips 2, s. 38-58.
CR  - Ketenci, Taşkıner (2007). “Chaplin’in Gözlerindeki Şaşkınlık: Postmodern Akıl Eleştirisi Üzerine”, Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi 4, s. 59-75.
CR  - Köktürk, Milay (2003). “Akıl Eleştirisi’nden Kültür Eleştirisi’ne: Sembolik Formlar Felsefesi”, Felsefe Dünyası Dergisi 37, s. 73-86.
CR  - Özlem, Doğan (1986). Kültür Bilimleri ve Kültür Felsefesi, İstanbul: Remzi Kitabevi.
CR  - Uygur, Nermi (2003). Kültür Kuramı, İstanbul: YKY.
UR  - https://doi.org/10.32704/erdem.496786
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/596053
ER  -