TY - JOUR T1 - BAFRA KIRSAL KONUTLARINDA ÇIKMALAR AU - Tümer, Şerif PY - 2019 DA - June DO - 10.30561/sinopusd.507453 JF - Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi JO - sinopusd PB - Sinop University WT - DergiPark SN - 2547-989X SP - 115 EP - 142 VL - 3 IS - 1 LA - tr AB - Çıkmalı ev mimarisi, Türk sivil mimarlığınıntemel unsurlarından birisi belki de en karakteristik özelliğidir. Gerekimparatorluk başkenti İstanbul’da gerekse Anadolu’nun birçok yerinde çıkmalıevlere rastlamak mümkündür. Fakat kırsal mimari özelinde hatta dağ köylerindeçıkmalı (cumbalı) ev mimarisine rastlanması, büyük kentler ölçeğindeki Türksivil mimarlığı zevkinin, Anadolu kırsalındaki yansıması olarak karşımızaçıkmaktadır. Mahrem unsur olan ev içinin kent mimarlığında dışarıya açılmasınısağlayan, cephenin hareketlendirilmesi amacının yanı sıra manzara arayışınınbir sonucu olan çıkmaların kırsal bölgelerde karşımıza çıkması Anadolu kırsalmimarlığında işlevselliğin yanı sıra beğeni arayışının da net birgöstergesidir. Karadeniz bölgesinin karakteristik malzemesi ahşap da dâhil olmaküzere çeşitli malzemelerden yapılan Bafra köy evlerindeki çıkmalar buçalışmanın konusu olacaktır. Bu çıkmalar konum, malzeme, strüktür gibiyönlerden incelenerek önemleri ortaya konulacaktır. 8 köyden 32 evin inceleneceğibu çalışmayla Bafra kırsal konut çıkma türleri belirlenecek olup Anadolu kırkonutları arasındaki yeri ve önemi belirtilecektir. Böylelikle bu konu üzerineçalışan araştırmacılar için bir kaynak görevi görecektir. Şehir evlerinde sıkçakarşımıza çıkan ve uygun olmayan arazi şartlarında üst kat plânını düzeltmekamaçlı başvurulan kat çıkmalarının Bafra köy evlerinde çok sık görülmemesi,köylerdeki geniş ve uygun arazi şartlarında bu kullanıma gerek duyulmamasındankaynaklıdır. Yine özellikle kent mimarlığında karşımıza çıkan sofa çıkmalı köy evlerinin Bafra kırsal mimarlığında sıkçauygulanması Bafra köy evlerinde beğeninin, işlevselliğin önüne geçtiğiningöstergesidir. Bu makale ‘‘Bafra Kırsal Mimarisi’’ isimli ve hâlen yazımaşamasında olan doktora tezi kapsamında yazılmıştır.Bu makale ‘‘Bafra KırsalMimarisi’’ isimli ve halen yazım aşamasında olan doktora tezi kapsamında yazılmıştır. KW - Bafra KW - Kırsal mimari KW - Çıkma KW - Köy evi KW - Cumba CR - Akın, N. (1995). Ev. Diyanet İslam Ansiklopedisi. 11. 507-512. CR - Aslanapa, O. (2004). Osmanlı devri mimarisi. İstanbul: Anka Basım. CR - Başkan, S. (2008). Geleneksel karadeniz evleri. Atatürk Dil ve Tarih Yüksek Kurumu. 52. 41-90. CR - Bayburtluoğlu, Z. (1993). Anadolu’da Selçuklu dönemi yapı sanatçıları. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları. CR - Bozkurt, N. (1995). Ev. Diyanet İslam Ansiklopedisi. 11. 502-507. CR - Cansever, T. (2002). Türk evi’nin mimarisi. Türkler Ansiklopedisi. 12. 313-320. CR - Çal, H. (1988). Tokat evleri. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. CR - Çetin, Y. (2006). Geleneksel Türk evinde cumba. Sanat Tarihi Dergisi. 15. (2), 17-27. CR - Eldem, S. (1984). Türk evi. İstanbul: Taç Vakfı. CR - Erdal, Z. (2016). Aksaray evleri. (1. Basım). Ankara: Demirok Matbaacılık. CR - Erler, F. (2009). Osmanlı nüfus kayıtlarına dair alternatif bir kaynak: defter-i liva-ı canik 1837. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2/8. 169-190. CR - Güler, K., Keçici, Z., Saluk, Y., Atala, Ö., Z., (2017). Kırsal yerleşmelerde ticari alanlar: Kastamonu – Hanönü örneği. K.K. Eyüpgiller- Z. Eres- A. C. Bilge ve M. A. Çinko. CR - (Editörler). Kırsal Mimarlık Mirasının Korunması Türkiye’den ve Dünyadan Örnekler. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları. CR - Güneş, S., Eyüpgiller K., (2017). Bursa deliballar köyü sit koruma projesi. K.K. Eyüpgiller- Z. Eres- A. C. Bilge ve M. A. Çinko. (Editörler). Kırsal Mimarlık Mirasının Ko-runması Türkiye’den ve Dünyadan Örnekler. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yay. CR - Kocaman, N. (2017). Dirmil / Altınyayla kırsal dokusu ve geleneksel konutları. K.K. Eyüpgiller- Z. Eres- A. C. Bilge ve M. A. Çinko. (Editörler). Kırsal Mimarlık Mirasının Korunması Türkiye’den ve Dünyadan Örnekler. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları. CR - Kuban, D. (2017). Türk ahşap konut mimarisi 17-19. yüzyıllar. İstanbul: Türkiye İş Ban-kası Kültür Yayınları. CR - Küçük, M. (2018). Bafra ilçesinin coğrafyası. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Karabük: Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. CR - Özçelebi, M. A. (2015). Bafra ve Kavak organize sanayi bölgelerinin karşılaştırmalı coğrafi analizi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Samsun: 19 Mayıs Üniversi-tesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. CR - Özgüner, O. (1970). Köyde mimari doğu karadeniz. Ankara: Dergah Yayınları. CR - Sönmez, Z. (1995). Anadolu Türk-İslam mimarisinde sanatçılar. İstanbul: Türk Tarih Kur. CR - Sözen, M., Tanyeli, U., (2003). Sanat kavram ve terimleri sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi. CR - Özkan, T. (2012). 19. yüzyılın ilk yarısında Bafra kazası nüfusu. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Samsun: 19 Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. CR - Tuna, C. (2009); İkiztepe yapıları, İstanbul, Arkeoloji ve Sanat Yayınları. CR - Tümer, Ş. (2012). Mimar Dâvud Ağa’nın hayatı, eserleri ve üslup anlayışı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. CR - Ufuk, R., S., (2017). Çamlıhemşin’deki tarihi konakların turizm potansiyeli. K.K. Eyüpgiller- Z. Eres- A. C. Bilge ve M. A. Çinko. (Editörler). Kırsal Mimarlık Mirasının Korunması Türkiye’den ve Dünyadan Örnekler. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları. CR - Usanmaz, B., Eyüpgiller, K. (2017). Saraylı köyü: kentsel doku, mimari ve koruma. K.K. Eyüpgiller- Z. Eres- A. C. Bilge ve M. A. Çinko. (Editörler). Kırsal Mimarlık Mirasının Korunması Türkiye’den ve Dünyadan Örnekler. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları. UR - https://doi.org/10.30561/sinopusd.507453 L1 - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/745289 ER -