TY - JOUR T1 - ALMANCA VE TÜRKÇE ÖLÜM İLANLARINDAKİ ÖRTMECE SÖZLERDE ÖLÜM ALGISI AU - Kalkan, Hasan Kazım PY - 2018 DA - May DO - 10.33692/avrasyad.510223 JF - Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi JO - Avrasyad PB - Kürşat ÖNCÜL WT - DergiPark SN - 2147-2610 SP - 382 EP - 397 VL - 6 IS - 13 LA - tr AB - Örtmece sözler herhangi bir kavramın anlamını değiĢtirmeden, yalnızca o kavramıifade eden dilsel göstergelerin değiĢtirilmesiyle yapılan dil oyunlarıdır. Amaç anlamı değil,anlamın yarattığı olumsuz etkiyi değiĢtirmek ya da katlanılabilir hâle getirmektir. Herhangi birkavramın ya da olayın güzelleĢtirilerek anlatılması anlamına gelen örtmeceler, Türkçede “iyiadlandırma, edeb-i kelâm, hüsn-i tabir” gibi kelimelerle, Almancada ise “Euphemismus” Ģeklindeifade edilir. Örtmece sözler bir yandan dilin ve edebiyatın zenginleĢmesine katkı sağlarken,diğer yandan da toplumların herhangi bir olayı nasıl algıladıklarının önemli göstergelerinden birtanesi olarak psikoloji, sosyoloji ve halk bilimi gibi bilim dalları içinde önemli veriler sunarlar.Çünkü toplumların kelimelere yüklemiĢ oldukları anlam, aynı zamanda onların nesneleri ya daolayları nasıl algıladıklarının da bir göstergesidir. Bu açıdan bakıldığında ölüm yerine kullanılanörtmece sözlerin toplumların ölüm algısına dair önemli ipuçları vereceği düĢünülebilir. Ölüm herinsanın mutlaka yüzleĢmek zorunda kaldığı bir olgudur ve her ne kadar vaka olarak evrenselkültürün parçası olsa da, algılanma biçimi itibarıyla yerel kültürün bir parçasıdır. Bu çalıĢmaylaTürk ve Alman toplumlarındaki ölüm algısının gazetelerin ölüm ilanlarında yer alan örtmecelerüzerinden analiz edilmesi hedeflenmiĢtir. Bu amaçla Türkiye ve Almanya’dan günlük satıĢrakamları birbirine çok yakın iki gazete seçilmiĢ ve 15-30 Ağustos 2017 tarihleri arasında sözkonusu gazetelerde yayınlanan ölüm ilanları mercek altına alınmıĢtır. AraĢtırmanın birinciaĢamasında örtmeceler tespit edilerek kullanım sıklıkları hesaplanmıĢ ve ölümü algılayıĢbiçimleri esas alınarak belli sınıflandırmalar yapılmıĢtır. Ġkinci aĢamada ise elde edilen verilerkarĢılaĢtırmalı betimlemeli yöntemle yorumlanmıĢtır. KW - Örtmece KW - Ölüm Algısı CR - AKBAġ, Muhsin, (2002), “Yahudi ve Hıristiyan DüĢüncesinde Ölüm Sonrası Hayat ve DiriliĢ Ġnancının Dini ve Teolojik Temelleri”, D.E.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 15: 37- 60. AKSAN, Doğan, (2009), Her Yönüyle Dil, III. Cilt, Ankara: Türk Dil Kurumu. BĠLGĠNER, Hayriye, (2001), “Batı Dillerinde ve Türkçede güzel Adlandırmalar”, Türk Dili, 598: 441-445. BRAUN, Hans-Jürg, (1996), Das Jenseits. Die Vorstellung der Menschheit über das Leben nach dem Tod, Zürih: Artemis & Winkler Verlag. ÇIBLAK, Nilgün, (2002), “Anadolu’da Ölüm Sonrası Mezarlıklar Çevresinde OluĢan Ġnanç ve Pratikler”, Türk Kültürü, 474: 605-614. DEMĠRCĠ, Kerim, (2008), “Örtmece (Euphemism) Kavramı Üzerine”. Milli Folklor, 77: 21-34. DUDEN, (1996), Universalwörterbuch des Deutschen, Manheim/Leipzig/Viyana/Zürih: Dudenverlag. DURMUġ, Mustafa, (2012), “Ölümü GüzelleĢtiren Eda: Türkçe ġair Tezkireleri Ġle ġairnâmelerde Ölüme BakıĢ ve Ölümün Ġfade Biçimleri Üzerine”, Milli Folklor, 94: 105- 122. GAZETE TĠRAJLARI, (2017), Gazetelerin Haftalık satıĢ Raporu, http://www.gazetetirajlari.com/HaftalikTirajlar.aspx. (05.11.2017) GÜNGÖR, Ahmet, (2006), “Tabu-Örtmece (Euphemism) Sözler Üzerine”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 29: 69-93. ĠNCĠL. https://www.bibleserver.com/start. (25 Aralık 2017). LUCHTENBERG, Sigrid, (1985), Euphemismen im heutigen Deutsch. Mit einem Beitrag zu Deutsch als Fremdsprache, Frankfurt am Main: Peter Lang MAIER, Bernhard, (2001), Die Religion der Kelten: Götter, Mythen, Weltbild, Münih: C.H. Beck. MEVLEVĠ, Tahirül, (1984), Edebiyat Lügatı, Ġstanbul: Enderun Kitabevi. RAMMSTEDT, Otthein, (1964), “Tabus und Massendmedien”, Publizistik, 9: 40-44. UR - https://doi.org/10.33692/avrasyad.510223 L1 - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/621951 ER -