TY  - JOUR
T1  - Bir Sürgün Hikâyesi: Maverâünnehir’deki Marâşîler
TT  - A Story of Exile; Marashis of Transoxiana
AU  - Coşkun, Derya
PY  - 2019
DA  - March
JF  - Vakanüvis - Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi
JO  - VAKANÜVİS
PB  - Serkan YAZICI
WT  - DergiPark
SN  - 2149-9535
SP  - 101
EP  - 116
VL  - 4
IS  - 1
LA  - tr
AB  - Bir topluluk ya da siyasi teşekkül içinyaşanabilecek en acı şey, kendi topraklarından sürgün edilmesidir. Yıllarcavarlığını sürdürdüğü vatanından her türlü siyasî ve dinî yaşanmışlıklarını bırakarakuzaklaşma zorunluluğu, elbette bu duruma maruz kalan devletler ve kişiler içinpsikolojik bir darbedir. Özellikle sürgün edilen toplumlardaki ağır buhranonların asimile olarak zamanla hem benliklerine hem de topraklarınayabancılaşmayı normalleştirmiştir. Psikolojik savaş niteliğindedeğerlendirebileceğimiz bu durum, tehlike oluşturacak yapı ve kişileri ortadankaldırmayı başarırken arkasında bıraktığı yıkıntılar noktasında da yüzyıllarcaetkisini hissettirmiştir. Bu bağlamda Mâzenderân’da hüküm süren Marâşîlerinsürgün hikâyeleri özellikle Şiâ’ya vurulan büyük bir darbedir. Şiâ ideolojisiçerçevesinde siyasi bir kimlik oluşturan Marâşîler, inançları noktasındasürekli eleştirilerek değersizleştirilmişlerdir. Bu nedenle makale onlarınhüzünlü sürgünlerini konu edinmektedir.
KW  - Marâşî
KW  - Timur
KW  - Sürgün
KW  - Şiâ
KW  - Mâveraünnehir
N2  - The most sorrowfulexperience for a community or political formation is their exile from their ownland. Being forced to leave one’s homeland where one has existed for yearsafter all kinds of political and religious experiences is certainly apsychological trauma for those states or individuals who are exposed to such asituation. Especially the heavy depression suffered by exiled societies haveoften led them to assimilation in time, and normalised their estrangement fromboth their identity and their land. This situation, which can be described aspsychological warfare, often leads to elimination of establishments and personswhich could pose a threat, and destructive effects are felt for centuries. Inthis context, the exile story of Marashis that reigned in Mazandaran is a heavyblow inflicted on Shia. Marashis, who had formed a political identity based onShiite ideology, were continuously criticised for their beliefs, andtrivialised. The current article addresses their sorrowful exile.
CR  - AHMETOĞLU, Şahin, “Serbedârî Hareketi ve Temel Görüşleri”, Mezhep Araştırmaları, VII/I Bahar, 2014, ss. 129-154. 
AJEND, Yakûb, Kıyam-ı Şiî Serbedârân, Tahran, 1363/1985.   
AKA,  İsmail, Timur ve Devleti, TTK Yayınları, Ankara, 2000.
AYDOĞMUŞOĞLU, Cihan, “Gilân Sorunu ve Osmanlı-Safevi Devletleri Arasındaki Yazışmalar”,  Ankara Üniversitesi Dil-Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Araştırmaları Dergisi, C. XXX, Sa. 49/Mart, Ankara, 2011, ss.1-12.
BORZGER, Erdeşir, Tarih-i Taberistan, (Tsh. Muhammed Şükrî Fûmeşî), Neşr-i Resaneş, Tahran, 1388hş. 
COŞKUN, Derya, Serbedârî Devletinin Siyasî, İçtimaî ve İktisadî Tarihi (1336-1382), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ortaçağ Tarihi Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum, 2016.
DİHHUDÂ, Ali Ekber, Lugatnâme, C. XXIII, ss. 643-644.
EL-MARÂŞÎ, Seyyid Zahirüddin b. Seyyid Nasirüddin, Tarih-i Taberistan Rûyan ve Mâzenderân, (Tsh. Muhammed Hüseyin Tesbihi), Müessese-i Matbuat-i Şarki, Tahran, 1345. 
EMİN, Seyyid Alinakî, Târîh-i Sebzevar, (Düzenleyen: Seyid Hasanî Emin), İntişârât-i Dâiretu’l Maârif-i İslamî, Tahran, 1382ş.
EMİNZÂDE, Ali, Conbeşha-i Şiî der Târîh-i İran, İntişârât-i Ümid Mehr, Sebzevar, 1384.
GİLANÎ, Molla Şeyh Ali, Tarih-i Mâzenderân, (Tsh. Manuçehr Sütûde), Bünyad-ı Ferhengi İran, Tahran, 1352hş.
HAKİKÂT, Abdurrafi, Tarih-i Conbiş-i Serbedaran ve Diger Conbişha-yi İraniyan der Kurun-u Heştom Hicri, İntişarat-ı İlmi, Tahran, 1363.
HÂNDMÎR, Gıyasüddin Hândmîr b. Hâce Humâmüddîn Muhammed b. Hace Celaliddin Muhammed el Huseynî, Târîh-i Habîbu’s-siyer fi Ahbâr-i Efrâd-i Beşer, C. III, Tahran 1380hş.
HASAN-I RUMLU, Ahsenü’t-Tevârîh, (Çev. Mürsel Öztürk), TTK Yayınları, Ankara, 2006.
HUART, CI. “Gîlân”, C. IV, İA, ss. 782.
İBN ΆRABŞAH, Ahmed b. Muhammed b. Abdullah, Άcâibu’l-makdûr fi nevâib-i Teymûr, (Çev. Ahsen Batur), Selenge Yayınları, İstanbul, 2012.
KÖPRÜLÜ, M. Fuad, Anadolu’da İslamiyet, Akçağ Yayınları, Ankara, 2005. 
MANZ, Beatrice Forbes, “Military Manpower in Late Mongol and Timurid Iran”, Cahiers d’ Asie Centrale L’ héritage Timouride: Iran-Asie Centrale-İnde, CXVe-XVIIIe siécles, 3/4, 1997, ss. 43-55.
----------------------, Timurlu İranında İktidar, Siyaset ve Din, (Çev.: Dilek Şendil), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2013.
----------------------, Timurlenk, (Çev. Zuhal Bilgin), Kitap Yayınları, İstanbul, 2006.
MERÇİL, Erdoğan, “Serbedârîler”, TDVİA, XXXVI, ss. 549-550.
MEHCURİ,  İsmail, Tarih-i Mâzenderân, C. II, İntişarat-ı Tus, Tahran, 1380. 
MİNORSKY, Viladimir, “Tuga Timur”, MEB İslam Ansiklopedisi, C. XII/I, MEB Yayınları, İstanbul, 1979.  
MİR CAFERİ, Hüseyin “Hamle be Mâzenderân ve Avamil-i Sûküt-u Marâşî”, İsfahan Üniversitesi Edebiyat ve İnsani İlimler Fakültesi Dergisi, S. XXXVI-XXXVII (Bahar-Yaz) 1383, ss. 17-36.
MUİN, Muhammed, Ferheng-i Farsî, C. VI, Müessese-i İntişarat-ı Emir Kebir, Tahran, 1388.
ÖZGÜDENLİ, Osman Gazi, “Maraşiler”, TDVİA, C. XXVIII, Ankara, 2003.
----------------- Ortaçağ Türk-İran Tarihi,  Kaknüs Yayınları, İstanbul, 2006.
RIZAVÎ, Resul, “Mehdeviyet der Miyan Serbedârân”, Mecelle-i Meşrukî Mevud, 3, Payız 1386, ss.99-110.
RUHANÎ, Seyyid Kazım, “İnikâs-ı Nizhet-i Serbedârân der Cihan-ı İslam”, Keyhân-ı Endişe, S. XXX, 1369, ss.  90-108.
SÂMİ, Şemsettin, Kâmûsu’l-A’lâm, C. V, Kaşgar Neşriyat, Ankara, 1996, ss. 3943-3945.
SEMERKANDÎ, Kemalüddin Abdürrezzak, Matlaü’s-Sadeyn, C.I, (Tsh. Abdü’lHüseyin Nevaî), Pejuheşgah-ı Ulum-u İnsanî ve Mütalaat-ı Ferhengî, Tahran, 1383hş.   
SPULER, Bertold, “ Gilān”, El2, (Fr.), C. II, ss. 1137-1138.
ŞÂMÎ, Nizameddin, Zafernâme, (Çev. Necati Lugal), TTK Yayınları, Ankara, 1987. 
ŞEHRİSTANÎ, Seyyid Muhammed Ali, Serbedârân-ı Horasan ve Mâzenderân, Çaphane-i Sitare, Tahran, 1375.  
YAZICI, Tahsin, “Gîlân”, DİA, C. XIV, ss.68-69
YÜCEL, Yaşar, Timur’un Ortadoğu- Anadolu Seferleri ve Sonuçları (1393-1402), TTK Yayınları, Ankara, 1989.  
YÜKSEL, Musa Şamil, “Şahruh’un Sünnî Canlandırma Siyaseti”, Tarih Okulu Dergisi, V, Sonbahar 2009, ss. 85-125.
UR  - https://dergipark.org.tr/en/pub/vakanuvis/issue//524427
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/677646
ER  -