TY  - JOUR
T1  - Türk Ulus Devletinin Kuruluş Sürecinin Demokratik Temelleri: 30 Ekim 1922 TBMM Görüşmeleri
AU  - Erdem, Ekin
PY  - 2019
DA  - September
JF  - Paradoks Ekonomi Sosyoloji ve Politika Dergisi
PB  - Hilal YILDIRIR KESER
WT  - DergiPark
SN  - 1305-7979
SP  - 153
EP  - 174
VL  - 15
IS  - 2
LA  - tr
AB  - MilliMücadele’nin askeri aşamasını zaferle sonuçlandıran Mudanya Mütarekesi’ninimzalanmasından yaklaşık iki hafta sonra, 27 Ekim 1922 tarihinde, MüttefikDevletler Lozan’da toplanması kararlaştıran barış konferansına AnkaraHükümeti’nin yanı sıra Babıâli Hükümeti’ni de davet ettiler. TBMM, Ocak 1921’dehazırladığı anayasayla egemenliğin kayıtsız şartsız ulusa ait olduğunu ilânetmiş olduğu hâlde, savaşın sonuna kadar Osmanlı Sultanlığı’nın yerini alacak biryeni devlet kurmakta olduğunu açıklamamıştı. Ancak Sadrazam Tevfik Paşa’nınAnkara’ya çektiği bir telgrafla Lozan’a iki hükümetin bir arada katılmasınıteklif etmesi, mecliste biriken devrimci potansiyeli açığa çıkardı. 30 Ekim1922 tarihli müzakerelerde, yalnızca ileride Cumhuriyet Halk Fırkası’nınçekirdek kadrosunu oluşturacak olan milletvekilleri değil, Mustafa KemalPaşa’ya muhalefet eden ya da yakında muhalefete geçecek olan birçok vekil deOsmanlı İmparatorluğu’nun yerini halk esasına dayanan Türkiye Devleti’ninaldığını dile getirdiler. Yapılan konuşmalarda cumhuriyetin ilânı, hattahalifeliğin kaldırılması gerekliliği dile getirildi. Bu gidişata engel olmakisteyen küçük bir muhalefet grubu, 1 Kasım 1922 günü mecliste çoğunluğundesteğini alan bir tasarıyı, içinde Şeriye Encümeni temsilcilerinin debulunduğu bir üst komisyona havale etmeyi başarabildi. Mustafa Kemal Paşa’nın 1Kasım 1922 günü yaptığı, egemenlik ve saltanatın müzakereyle değil zorlaalındığına yönelik ünlü konuşma, meclise değil bu komisyona yönelikti. Gerçekleşendevrimin arkasında katılımcı bir demokratik süreç bulunuyordu.
KW  - Saltanatın Kaldırılması
KW  - Ulusual Egemenlik
KW  - TBMM Tutanakları
KW  - Metin Çözümlemesi
CR  - Ağaoğlu, S. (1999), Kuva-yı Milliye Ruhu, Kaynak Yayınları,, İstanbul.Akşin, S. (1976), İstanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele, Cem Yayınevi, İstanbul.Akşin, S. (2000), “Siyasal Tarih (1908-1923)”, Türkiye Tarihi, c. 4., Çağdaş Türkiye 1908-1980, Yay. Yön: Sina Akşin, Cem Yayınevi, İstanbul, ss. 27-122.Aktan, C., Vural, İ.Yaşar (2003), Özgürlük Bildirgeleri, Çizgi Kitabevi, Konya.Atatürk, K. (1970), Nutuk, I-III, MEB Basımevi, Ankara.Atatürk, K. (2006), Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, I-III, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara.Goloğlu, M. (1970), Üçüncü Meşrutiyet, Başnur Matbaası, İstanbul.Gologlu, M. (1971), Cumhuriyet’e Doğru (1921-1922), Başnur Matbaası, İstanbul.Jaeschke, G. (1989), Türk Kurtuluş Savaşı Kronolojisi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.Kafadar, C. (2007), Kendine Ait Bir Roma, Diyar-ı Rum’da Kültürel Coğrafya ve Kimlik Üzerine, Metis Yayınları.Kandil, İ. (2010), Türk Basınında Osmanlı Bağımsızlık Günü Kutlamaları, T.C. İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.Kansu, A. (2002), 1908 Devrimi, İletişim Yayınları, İstanbul.Özakman, T. (2009), Dr. Rıza Nur Dosyası, Bilgi Yayınevi, İstanbul.Özbaran, S. (2004), Bir Osmanlı Kimliği, 14. Yüzyıl’da Rum/Rumî Aidiyet ve İmgeleri, Kitap Yayınevi, İstanbul.Öztürk, K. (1968), Türkiye Cumhuriyeti Hükümetleri ve Programları, Ak Yayınları, İstanbul.Pettit, P. (1998), Cumhuriyet: Bir Özgürlük ve Yönetim Teorisi, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.Sarıhan, Z. (1996), Kurtuluş Savaşı Günlüğü IV, Türk Tarih Kurumu, Ankara.Tanör, B. (2004), Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.Tanör, B. (2016), Türkiye’de Kongre İktidarları, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.TBMM (1958), T.B.M.M. Zabıt Ceridesi, Devre: I, İçtima Senesi: 2, TBMM Matbaası, Ankara.TBMM (1960), T.B.M.M. Zabıt Ceridesi, Devre: I, İçtima Senesi: 3, TBMM Matbaası, Ankara.Tunaya (1996), Hürriyet’in İlânı, Arba Yayınları, İstanbul.Üstel, F. (2011), Makbul Vatandaşın Peşinde, II. Meşrutiyet’ten Bugüne Vatandaşlık Eğitimi, İletişim Yayınları, İstanbul.Yılmaz, M.S. (2009), “Kastamonu’da İstiklâl-i Osmani Günü Kutlamaları”, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, c. 6, s. 3, ss. 82-102.
UR  - https://dergipark.org.tr/en/pub/paradoks/issue//525778
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/803930
ER  -