TY  - JOUR
T1  - Yabani Bitkiler ve Sürdürülebilirlik
AU  - Tunçtürk, Murat
AU  - Nohutçu, Lütfi
AU  - Tunçtürk, Rüveyde
PY  - 2019
DA  - September
JF  - Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi
JO  - YYUFBED
PB  - Van Yuzuncu Yıl University
WT  - DergiPark
SN  - 1300-5413
SP  - 142
EP  - 151
VL  - 24
IS  - 2
LA  - tr
AB  - İnsanoğluvaroluşundan itibaren ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla bitkilerden çok çeşitlişekillerde faydalanmıştır. Dünya genelinde gıda olarak tüketilen yabani bitkitürlerinin 10.000’den fazla olduğu tespit edilmiştir. Türkiye toprak ve iklimçeşitliliği sayesinde zengin bir floraya sahiptir ve bu sayede pek çok bitkiningen merkezidir. Özellikle ilaç ve gıda sanayisinin ana materyallerinden olanyabani bitkiler, yiyecek olarak da kullanılabilmekte ve ülkemizdeki dağılım vekullanımı farklılıklar göstermektedir. Ülkemiz bitkisel biyolojik çeşitlilikaçısından dünyanın en zengin ülkelerinden birisi olmasına rağmen çeşitliolumsuz sebepler nedeniyle biyolojik çeşitliliğin azalmasıyla karşı karşıyadır.Dünya doğal kaynakları koruma birliği verilerine göre dünyada 15.000 civarındatıbbi bitki türünün nesli yok olma tehlikesi ile karşı karşıyadır. Tüm dünyadatoplam floranın %13’ünün neslinin her geçen gün tükenmekte olduğu tahminedilmektedir. Bu bitkilerinde %22-47’sinin neslinin yok olma tehlikesi altındaolduğu belirtilmektedir. Doğal kaynak niteliğindeki bu zenginliklerinsürdürülebilir yönetimi gün geçtikçe önem kazanmaktadır. Çünkü her geçen gündünya üzerinde bitki ve hayvan türlerinden 3 türün nesli tükenmektedir. Sonyüzyılda Dünya 30.000 bitki türünü kaybetmiştir. Doğal florada kendiliğindenyetişen bu yabani bitkilerden geleneksel olarak tüketilen, tıbbi amaçlı olarakkullanılan, ihracatı yapılan birçok bitki halen doğadan toplanarak eldeedilmektedir. Dolayısıyla sürekli doğadan toplanmak suretiyle ihracatı yapılanve iç piyasaya arz edilen bitki türleri giderek yok olmaktadır. Tüm bunlardikkate alındığında ülkemiz ve dünyada doğal ve genetik bir zenginlik olanyabani bitkilerin neslinin tükenmesinin önüne geçilmesi, gelecek kuşaklara buzenginliğin eksiksiz bir şekilde aktarılabilmesi ve bu konuda bir farkındalıkoluşturulması için çok geç kalmadan gerekli önlemler alınmalıdır.
KW  - Yabani bitkiler
CR  - Anonim, 2018a, Tüik,2018.
CR  - Anonim, 2018b, Uluslararası Dünya Doğa Koruma Birliği (IUCN).
CR  - Aydın, S., 2004, Anadolu Diyagonali: ekolojik kesinti tarihsel-kültürel bir farklılığa işaret edebilir mi, Kebikeç İnsan Bilimleri için Kaynak Araştırmaları Dergisi, 17, 117-137.
CR  - Bayram, E., Kırıcı, S., Tansı, S., Yılmaz, G., Kızıl, O. A. S. ve Telci, İ., 2010, Tıbbi ve aromatik bitkiler üretiminin arttırılması olanakları, TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası, Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi (2010), 11-15.
CR  - Baytop, T., 1984, Treatment with plants in Turkey, Istanbul Univ. Publ, 3255.
CR  - Baytop, T., 1999, Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi (Geçmişte ve Bugün), Nobel Tip Kitabevleri, İstanbul.
CR  - Demir, E., Sürmen, B., Harun, Ö. ve Kutbay, H. G., 2017, Salıpazarı ve Çevresinde (Samsun/Türkiye) Doğal Olarak Yetişen Bitkilerin Etnobotanik Özellikleri, Karadeniz Fen Bilimleri Dergisi, 7 (2), 68-78.
CR  - Ekim, T., Koyuncu, M., Vural, M., Duman, H., Aytaç, Z. ve Adıgüzel, N., 2000, Türkiye bitkileri kırmızı kitabı, Ankara: Türkiye Tabiatını Koruma Derneği & Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
CR  - Eryılmaz, G. A. ve Kılıç, O., 2018, Türkiye’de Sürdürülebilir Tarım ve İyi Tarım Uygulamaları, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 21 (4), 624-631.
CR  - Farnsworth, N. ve Akerev, O. B., 1985, AS 1985, The Bulletiion of WHO, 63, 9865-9871.
CR  - Faydaoğlu, E. ve Sürücüoğlu, M. S., 2011, Geçmişten günümüze tıbbi ve aromatik bitkilerin kullanılması ve ekonomik önemi, Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 11 (1), 52-67.
CR  - Güner, A., Özhatay, N., Ekim, T. ve Başer, K., 2000, Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol. 11, Second Supplement, Edinburgh.
CR  - Javani, M., Arslan, N., Taher, M. ve Gereklidir, N., 2015, İyi Toplama Uygulamaları, Turktob Dergisi Sayı:15(1), 28-33.
CR  - Karabak, S., 2017, Economic and socio-cultural importance of edible wild species, Anadolu, 27 (2), 26-38.
CR  - Karagöz, A., Zencirci, N., Tan, A., Taşkın, T., Köksel, H., Sürek, M., Toker, C. ve Özbek, K., 2010, Bitki genetik kaynaklarının korunması ve kullanımı, Türkiye Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi, 1, 155-177.
CR  - Koçyiğit, M., 2005, Yalova ilinde etnobotanik bir araştırma, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
CR  - Kumar, S., 2009, Plants-based Medicines in India, Retrieved in February, 15, 2013.
CR  - Metin, İ., Güngör, H., Çolak, Ö. F., 2012, Bazı Tıbbi ve aromatik bitkilerin ihracatı ve ithalatı, Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Sempozyumu 13-15 Eylül 2012 Tokat.
CR  - Okcu , M., 2016, Gümüşhane Florasında Yabani Olarak Yetişen Rezene (Foeniculum spp.)'lerin Bazı Özelliklerinin Belirlenmesi, Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6 (1), 1-12.
CR  - Okcu, Z. ve Kaplan, B., 2018, Using of Weeds as Food in Eastern Anatolia Region, Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 6 (3), 260-265.
CR  - Özbek, H., 2005, Cinsel ve jinekolojik sorunların tedavisinde bitkilerin kullanımı, Van Tıp Dergisi, 12 (2), 170-174.
CR  - Özhatay, N. ve Atay, S., 1997, Kekik in trade in Turkey, Proceeding of the XI World Forestry Congress, 234-237.
CR  - Sarı, A. ve Oğuz, B., 2000, Türkiye ve Dünya’da Bazı Tıbbi, Kokulu ve Baharat Bitkilerinin Yeri ve Önemi, Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Yayın No: 98, İzmir.
CR  - Schippmann, U., Leaman, D. J. ve Cunningham, A., 2002, Impact of cultivation and gathering of medicinal plants on biodiversity: global trends and issues, Biodiversity and the ecosystem approach in agriculture, forestry and fisheries.
CR  - Turhan, Ş., 2005, Tarimda sürdürülebilirlik ve organik tarim, Tarım Ekonomisi Dergisi, 11 (1 ve 2), 13-24.
CR  - Uce, İ. ve Tunçtürk, M., 2014, Hakkâri’de Doğal Olarak Yetişen ve Yaygın Olarak Kullanılan Bazı Yabani Bitkiler, Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi (2), 21-25.
UR  - https://dergipark.org.tr/en/pub/yyufbed/issue//542710
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/799577
ER  -