TY  - JOUR
T1  - Cureyê Çîrokê û Li Gor Rêbaza Vladimir Propp Analîza Çîrokekeke/Xeberoşkeke Kurmancî
AU  - Yıldız, Ayhan
PY  - 2019
DA  - December
DO  - 10.55253/nubihar.570504
JF  - Nubihar Akademi
JO  - na
PB  - PAK AJANS Yayıncılık
WT  - DergiPark
SN  - 2147-883X
SP  - 11
EP  - 45
VL  - 4
IS  - 11
LA  - en
AB  - Wekî cureyekî edebîyatagel çîrok, di nav civaka kurdan da cîyekî girîng û berfireh digire. Digel vêgirîngî û dewlemendîyê, lêkolerên kurd, mîna lêkolerên gelên dunyayê, biawayekî modern neketine bin barê berhevkirina çîrokên xwe. Ji ber ku çîrokênkurdî bi awayê zanistî baş nehatine berhevkirin û li rêbazên hemdem ên zanistîtêr nehatine tetbîqkirin, lêkolerên derî kurdan ew berhev kirine, bêyî ku amajebi zimanê wan ê eslî bikin, wekî ku malê gelê wan be li zimanê xwe wergerane û livan rêbaz û teorîyên zanistî ew tetbîq kirine. Hîna di sedsala 18an da gelnasênEwrûpî, dest bi berhevkirin û analîza çîrokên xwe kirîye û ji bo vê jî wan,teorî û rêbazên cîyawaz li pêşberî berhevkaran danîne. Seyra van cure xebat ûlêkolînan ji Îngiltere, Almanya, Fransa û Îskoçya heta Rûsyayê berfireh bûye. Jiber bêderfetîyan, heta niha bi awayekî ku heq dike, çîrokên kurmancî li ser rêbazênzanistî nehatine tetbîqkirin. Rêbaza analîza çîrokan a Vladimir Propp ku di navrêbaz û teorîyên dahûrîna çîrokan da li dunyayê berbelav e, ji gelek alîyan vebi çîrokên kurdî ra li hev dike. V. Propp, bi vê rêbaza xwe, hewl dide ku hemû hêlên kokena/etîmolojîk adîrokî ya çîrokan dêne ber xwe û li ser guherîn û veguherînên serdemî yênçîrokan bixebite. Ew li ser guherînên ku çîrokek, di nav pêvajoya serdemekê derast lê hatîye kûr dibe. Ew li şûna tehlîla dîyakronîk, tehlîlasenkronîk ku hêmanên çîrokê, di nav beşeke serdemekê de digire destîpêşnîyaz dike. V. Propp, ji parçeyên çîrokê dest pê dike û ber bi giştîya wê vediçe û lê dikole, bê ka binyada wê çawa ye. Di vê xebatê da me jî hewl da kuçîrokeke kurmancî li gor rêbaza Proppî analîz bikin. Ji lew ra me çîrokeke kubi awayê zanistî hatîye berhevkirin girt û ew li gor vê rêbazê ji hêla tevger ûfonksîyonên wê ve analîz kir.
KW  - Çîrok
KW  - berhevkirin
KW  - rêbaz
KW  - teorî
KW  - analîz
CR  - Akturan, Ferîda. (2015). Keyneka Qedersîya, Folklora Kurdan, j. 3.
CR  - Bolayır, Fethi. (1988). Edebiyat ve Kompozisyon Bilgileri, Ankara: Güven Yayıncılık.
CR  - Demîrhan, Umid. (2006). Ferhenga Destî, İstanbul: Nûbihar.
CR  - Edebiyat Ansiklopedisi, (1991). Milliyet Tesisleri Copyright.
CR  - Ekinci, Metin. (2018). Halk Bilgisi (Folklor), (8. Baskı), İstanbul: Geleneksel Yayınları.
CR  - Farqînî, Zana. (2000). Büyük Türkçe-Kürtçe Sözlük, İstanbul: İstanbul Kürt Enstitüsü Yayınları.
CR  - Ferhenga Kurdî (Kurmancî)-Tirkî), (2012). M. Malmîsanij, (Amadekarê Weşanê.), İstanbul: Weşanxaneya Rûpelê.
CR  - Günay, Umay T. (2011). Elazığ Masalları ve Propp Metodu, (2. Baskı), Ankara: Akçağ Yayınları.
CR  - M. Malmîsanij & Uzun, Mehmet. & Espar, J. Îhsan. (2009). Ferhengê Kirmanckî (Zazakî)-Tirkî, İstanbul: Weşanxaneyê Vateyî.
CR  - Öner, Sakin. (1982). Örneklerle Kompozisyon Düzenli Yazma ve Konuşma Sanatı, İstanbul: Yuva Yayınları.
CR  - Özkul, Çobanoğlu. (2019). Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş, (10. Basku), İstanbul: Akçağ Yayınları. 
Salih. Sarıca. & Gündüz, Mustafa. (1998). Güzel Konuşma ve Yazma ve Kompozisyon, İstanbul: Fil Yayınevi.
CR  - Torî, (1999). Ferheng, İstanbul: Weşanên Berfîn.
CR  - Veroj, Seîd. (2003). Ferheng, İstanbul: Weşanên War.
CR  - https://www.academia.edu/31826296/BIR_ADIGE_Cerkes_MASALININ_PROPPUN_BICIMBILIMSEL_ANALIZ_METODU_CERCEVESINDE_INCELENMESI (Tarîxa pêgihaştinê: 24.04.2019)
CR  - komaKurmanci@yahoo.com. Ferhenga Kurdî(Kurmancî)-Farisî, Koma Kurdîya Kurmancî-Azad Makoyî, Haşim Mehmûdî. (Amd.).
UR  - https://doi.org/10.55253/nubihar.570504
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/909768
ER  -