TY - JOUR T1 - Cumhuriyet Döneminde Markalaşma Sürecinin Analizi (1923-1931) TT - Analysis of Branding Process in Republican Era (1923-1931) AU - Kıranlar, Safiye PY - 2019 DA - September DO - 10.24186/vakanuvis.620536 JF - Vakanüvis - Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi JO - VAKANÜVİS PB - Serkan YAZICI WT - DergiPark SN - 2149-9535 SP - 642 EP - 664 VL - 4 IS - 2 LA - tr AB - Sanayileşendünyada gelişen üretim ve pazarlama anlayışı birbirine benzeyen ürünlerinbirtakım ayırt edici işaretler ya da sembollerle ayrılmasını zorunlu kılmıştı.Osmanlı Devleti de çağdaşı Avrupa ülkelerini yakından takip etmiş ve gerekliyasal düzenlemeleri yaparak markalaşma ve marka tescili işini belirli birsisteme bağlamıştı. Konuyla ilgili olarak yayınlanan 1871 tarihli ilknizamname, 1888 yılında “Fabrika Mamulatıyla Eşya-yı TicariyyeyeMahsus Alamet-i Farikalara Dair Nizamname” adıyla geliştirilmişti. Markatescilini konu edinen bu düzenleme dünyadaki ilk örneklerden biridir ve metiniçinde geçen “marka” kavramınınkarşılığı olarak gösterilen “alamet-i farika” tabiri hemen benimsenmiş,cumhuriyet döneminde de uzun bir süre kullanılmıştır. Adı geçen nizamname 1965yılına kadar yürüklükte kalmış, yaşanan siyasi, idari ve ekonomikdeğişimlerin yarattığı eksiklikler, boşluklar kanunlar, kararnameler ve 1928’deyayınlanan talimatname ile giderilmeye çalışılmıştır.  Türkiye Cumhuriyeti Lozan Antlaşması ve antlaşmanıneklerinden olan Ticaret Muahedesi’yle sınai mülkiyet üst başlığı altındabelirli yükümlülükler altına girmiş ve bu yükümlülüklerin bir kısmınınkalkmasıyla birlikte 1930 yılından itibaren köklü değişikliklere gitmişti. 1931yılında imzalamış olduğu uluslararası antlaşmaların da gereğini yaparak markatescil sistemini yenilemişti. Belirtilen tarihe kadar tescil edilen markalaralamet-i farika defterine işlenir, hangi markanın kim tarafından tesciledildiği marka sahibi ve devletin bilgisi dahilinde kalırdı. Yapılandeğişiklikle defter sistemi terk edilmiş ve marka tescilleri Resmî SınaiMülkiyet Gazetesi’nde yayınlanmaya başlamıştı. Hem alamet-i farika defterlerihem de Resmî Sınai Mülkiyet Gazetesi’nde tescil edilen markalarla ilgiliverilen bilgiler neredeyse aynı içerikte olmakla birlikte, format değişmiş veçok daha önemlisi marka tescilleri bir gazete aracılığıyla kamuoyuylapaylaşılmıştır. Bumakalede Türkiye Cumhuriyeti hükümetlerinin 1923-1931 yıl aralığında markabaşlığı altında gerçekleştirdiği yasal düzenlemeler, Lozan Antlaşması ve ekiolan Ticaret Muahedesi’yle uluslararası konferanslar merkeze alınarakincelenecektir. İncelemeye Lozan Antlaşması tutanakları, arşiv belgeleri,ilgili kanunlarla, kanun gerekçeleri ve gazete haberleri kaynak teşkiledecektir. KW - Marka KW - Marka Tescili KW - Markalaşma N2 - Developing production and marketing in theindustrialized world necessitated the separation of similar products with somedistinctive signs or symbols. The Ottoman Empire followed closely thecontemporary European countries and made the necessary legal arrangements andorganised the branding and trademark registration in a certain system. Thefirst regulation dated 1871, which was published on the subject, was developedin 1888 under the name of “Fabrika Mamulatıyla Eşya-yı Ticariyyeye MahsusAlamet-i Farikalara Dair Nizamname (Regulation on the Signs of Goods forCommercial Goods and Factory Goods)”. This regulation, which deals withtrademark registration, is one of the first examples in the world. The term“alamet-i farika (trademark)”, was adopted immediately and was used for a longtime during the Republican period. The aforementioned regulation remained until1965, and the deficiencies, gaps created by the political, administrative andeconomic changes experienced were tried to be solved by laws, decrees andinstructions issued in 1928.The Republic of Turkey, under the Treaty ofLausanne and top headlines of industrial property Trade Aggrement the from theannexes to the agreement entered into certain obligations and together with theremoval of a portion of these liabilities had gone through fundamental changesfrom 1930. In 1931, it renewed its trademark registration system by thenecessity of the international agreements it signed. Trademarks registereduntil the specified date are entered into the trademark book, which trademarkis registered by who would remain between the owner of the brand and the state.With the amendment, the book system was abandoned and trademark registrationsstarted to be published in the Resmî Sınai Mülkiyet Gazetesi (OfficialIndustrial Property Newspaper). Although both the trademark records and theinformation about the trademarks registered in the Resmî Sınai MülkiyetGazetesi are almost the same, the format has changed and, more importantly, thebrand registrations have been shared with the public through a newspaper.Thisarticle tries to evaluate regulations under the brand name title between1923-1931 by the government of the Republic of Turkey, through the Treaty ofLausanne, the additional Trade Aggrement and international conferences. Theminutes of the Lausanne Treaty, archival documents, relevant laws,justifications of law and newspaper news will be the source of the article. CR - Başkanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA) 030.10, 172.192.1 030.10, 18.102.12 030.18.01.01, 18.24.4 030.18.01.01, 20.45.02. 030.18.01.01, 24.33.14. 030.18.01.01, 29.32.10 030.18.01, 16.78.5. 030.18.1.1, 29.47.16 CR - Süreli Yayınlar Ankara Barosu Fikri Mülkiyet ve Rekabet Hukuku Dergisi Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi Düstûr Hakimiyet-i Milliye İkdam İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası Legal Fikri ve Sınaî Haklar Dergisi Resmî Gazete Resmî Sınai Mülkiyet Gazetesi Ticaret Vekâleti Mecmuası Türkiye Barolar Birliği Dergisi CR - Kitaplar Makaleler CR - AKAY, Tolga. “Osmanlı Devleti’nde Marka Hukukunun Gelişimi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, sayı. 126 (Eylül-Ekim 2016), ss. 363-392. ------, I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti’nde Sınai Mülkiyet Haklarının Durumu ve Alman Silah Patentleri”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, nr. XVI/32 (2016 Bahar) ss. 67-83. ARSEVEN, Haydar. “Alameti Farika Hakkının Mahiyeti, Gayrı Kanuni Rekabetle Münasebeti ve Doğumu”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 16/3-4, 1950, ss.822-893. AYBER, İncilay. Sınai Mülkiyet Haklarıyla İlgili Uluslararası Kuruluşlar (Wipo, DTÖ, AB), Türk Patent Enstitüsü Markalar Dairesi Başkanlığı, Ankara, 2005. BAYRAM, Elif Betül. Uluslararası Marka Tescil Sistemleri, Madrid Protokolü ile Topluluk Marka Sisteminin Karşılaştırmalı İncelemesi, Türk Patent Enstitüsü Uzmanlık Tezi, Ankara, 2001. BOZGEYİK, Hayri. “Markalarda Rüçhan Hakları”, Ankara Barosu Fikri Mülkiyet ve Rekabet Hukuk Dergisi, c. 7, sayı: 2007/1, ss. 49-83. ÇOLAK, Uğur. “Paris Sözleşmesi’nin 6bis Maddesi Anlamında Tanınmış Markalar, Bu Tanınmışlığın Nasıl Belirleneceği Sorunu ve Wipo Kriterleri”, Ankara Barosu Fikri Mülkiyet ve Rekabet Hukuku Dergisi, c. 4. Sayı. (2004/2), ss. 24-70. Fikri ve Sınai Haklar Özel İhtisas Komisyonu Raporu, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, 1995. HIRSCH, Ernst E., “Bern Sözleşmesi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, c. 7, sayı. 1-2 (1950), ss. 130-145. Lozan Barış Konferansı, Tutanaklar-Belgeler, Birinci Takım, c. III, çev. Seha L. Meray, YKY, İstanbul, 1993. ÖZDEMİR, Kubilay. Tanınmış Marka Kavramı ve Ulusal Uluslararası Uygulamaları, Türk Patent Enstitüsü Markalar Dairesi Başkanlığı, Uzmanlık Tezi, Ankara 2008. PINAR, Hamdi. Uluslararası Rekabette Fikri Mülkiyet Haklarının Önemi ve Türkiye, İstanbul Ticaret Odası, İstanbul 2004. Reşat İbrahim, “Beynelmilel Sınaî Mülkiyet İttihadının ve İsviçrede Bernde Kain Beynelmilel Sınaî Mülkiyet Bürosunun Mevzu, Vazife ve Mesaisi Hakkında Rapor, Resmî Sınai Mülkiyet Gazetesi, sene. 1, nr. 2 (Kânunevvel 1931), ss. 2-10. SOYAK, Alkan. “Fikri ve Sınaî Mülkiyet Hakları: Tanımı, Tarihsel Gelişimi ve GOÜ’ler Açısından Önemi”, Legal Fikri ve Sınaî Haklar Dergisi, yıl. 1, sayı.1 (2005), ss. 11-30 YAZICI, Serkan-Sıla ŞAHİN, “Osmanlı Devleti’nde Patent Uygulaması: Örneklerle İhtira Beratı Kanunu İncelemesi”, History Studies, 11/2, Nisan 2019, s. 815-825 Ticaret ve Sanayi Odasında Müteşekkil İstanbul İktisat Komisyonu Raporu, haz. Aynur Karayılmazlar-Ekrem Karayılmazlar, İto Yayınları, İstanbul, 2006. UR - https://doi.org/10.24186/vakanuvis.620536 L1 - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/808545 ER -