@article{article_625421, title={Kâdî Abdülcebbâr’da Mütevâtir Teorisi}, journal={Kader}, volume={17}, pages={437–473}, year={2019}, DOI={10.18317/kaderdergi.625421}, author={Eraslan, Abdulvasıf}, keywords={Kelam,Mutezile,mütevâtir haber,Kâdî Abdülcebbâr,Zarûrî Bilgi,el-âde}, abstract={<p class="MsoNormal" style="margin-top:6pt;text-align:justify;line-height:normal;"> <span style="font-size:10pt;font-family:’Palatino Linotype’, serif;">İnsanlar sahip oldukları
bilginin bir kısmını akıl ve duyu organları vasıtasıyla elde ederken diğer bir
kısmını da haber vasıtasıyla elde etmektedir. Geçmişte meydana gelen olaylar,
yaşamış şahsiyetler, görmediğimiz uzak memleketler hakkında bilgi elde etmemizi
sağlayan yegâne kaynak haberdir. Dolayısıyla müşahedeye dayanmayan ve düşünce
yoluyla elde edilmeyen bütün bilgilerin kaynağı “haber”dir. Haberler içerisinde
kesin bilgi ifade eden kısım ise mütevâtirdir. </span> </p> <p> </p> <p class="MsoNormal" style="margin-top:6pt;text-align:justify;line-height:normal;"> <span style="font-size:10pt;font-family:’Palatino Linotype’, serif;">Hicri 4. asırda haberle
ilgili tartışmaları ayrıntısıyla ele alıp eserlerinde bunu derli toplu bir
nazariyye şekline işleyen alimlerden biri de akli istidlâle önem vermesiyle ön
plana çıkan Mu’tezile mezhebine mensup olan Kâdî Abdülcebbâr’dır (ö. 415/1025).
O, haber ve haberin bilgi değeri konusunda eserlerinde müstakil başlıklar açmış
ve bu konudaki görüşlerini çeşitli şekillerde temellendirmiş, haberi bilgi
kaynağı olarak kabul etmeyen Sümeniyye ve nübüvvet müessesesini kabul etmeyen
Berâhime’ye karşı akli ve nakli istidlâl metotlarını kullanarak İslam’ın temel
kaynakları olan Kur’ân, Sünnet ve icmâ‘ın savunuculuğunu yapmıştır. </span> </p> <p> </p> <p class="MsoNormal" style="margin-top:6pt;text-align:justify;line-height:normal;"> </p> <p class="MsoNormal" style="margin-top:6pt;text-align:justify;line-height:normal;"> <span style="font-size:10pt;font-family:’Palatino Linotype’, serif;">Bu çalışmada Kâdî
Abdülcebbâr’ın mütevâtir nazariyesi üzerinde durulmuştur. Onun görüşleri tespit
edilirken ansiklopedik bir hüvviyete sahip <i>el-Muğnî </i> adlı eseri esas
alınmıştır. Kâdî, hem haberi bilgi kaynağı olarak görmeyenlerle mücadele etmek
hem de İslam’ın temel kaynaklarını temellendirmek üzere Mütevâtir haberi
rasyonel bir zemine oturtmaya çalışmıştır. Bunun için de insanlar nezdinde
itibar gören, geçerli olan, daha nesnel ve rasyonel bir hüviyete sahip
âdetullahı veya tabiat kanunları anlamına gelen “el-âde” kavramını
kullanmıştır. </span> </p> <p class="MsoNormal" style="margin-top:6pt;text-align:justify;line-height:normal;"> <span style="font-size:10pt;font-family:’Palatino Linotype’, serif;">  </span> </p> <p> </p> <b style="font-size:.9em;"> <span style="font-size:10pt;font-family:’Palatino Linotype’, serif;">Anahtar Kelimeler: </span> </b> <span style="font-size:10pt;font-family:’Palatino Linotype’, serif;"> </span> <span style="font-size:10pt;font-family:’Palatino Linotype’, serif;">Kelam, Mutezile, mütevâtir
haber, Kâdî Abdülcebbâr, Zarûrî Bilgi, el-âde. </span> <h1 style="margin-bottom:.0001pt;line-height:normal;"> <span style="font-size:10pt;font-family:’Palatino Linotype’, serif;">Abstract </span> </h1> <p> </p> <p class="MsoNormal" style="margin-top:6pt;text-align:justify;line-height:normal;"> <span lang="en" style="font-size:10pt;font-family:’Palatino Linotype’, serif;color:#222222;" xml:lang="en">Humans obtain some of their knowledge through the organs of the mind and
senses, and the other through </span> <span lang="en" style="font-size:10pt;font-family:’Palatino Linotype’, serif;color:#222222;" xml:lang="en">khabars </span> <span lang="en" style="font-size:10pt;font-family:’Palatino Linotype’, serif;color:#222222;" xml:lang="en">. </span> <span lang="en" style="font-size:10pt;font-family:’Palatino Linotype’, serif;color:#222222;" xml:lang="en">t is the only source news that enables us
to obtain information about past events, personalities and distant countries we
have not seen. Therefore, the source of all information that is not based on
observation and mutawatir khabars. The part that expresses certain information
in the news is mutawatir. </span> </p> <p> </p> <p class="MsoNormal" style="margin-top:6pt;text-align:justify;line-height:normal;"> <span lang="en" style="font-size:10pt;font-family:’Palatino Linotype’, serif;color:rgb(34,34,34);" xml:lang="en">One of the scholars who discussed the details of the news in the Hijri 4th
century and took a detailed view of it in his works is Qādi Abd al-Jabbar </span> <span style="font-size:10pt;font-family:’Palatino Linotype’, serif;"> (415/1025) <span style="color:#222222;">. </span> </span> <span lang="en" style="font-size:10pt;font-family:’Palatino Linotype’, serif;color:rgb(34,34,34);" xml:lang="en">He has opened independent titles in his works on the value of news and
knowledge of the news, and has based his views on this subject in various ways,
using the methods of Islam as the basic sources of Islam, </span> <span lang="en" style="font-size:10pt;font-family:’Palatino Linotype’, serif;color:#222222;" xml:lang="en"> using the m}, number={2}, publisher={Mehmet BULĞEN}