TY  - JOUR
T1  - Batı Akdeniz sahil kuşağında yaygın yonca (Medicago sativa L.) populasyonlarının toplanması ve morfolojik karekterizasyonu
TT  - Collection and characterization of alfalfa (Medicago sativa L.) in West Mediterranean coastal zone
AU  - Öten, Mehmet
AU  - Albayrak, Sebahattin
PY  - 2014
DA  - December
DO  - 10.16882/derim.2014.50249
JF  - Derim
JO  - DERİM
PB  - Batı Akdeniz Agricultural Research Institute
WT  - DergiPark
SN  - 1300-3496
SP  - 79
EP  - 88
VL  - 31
IS  - 2
LA  - tr
AB  - Hayvan beslenmesinde kullanılan kaba yemlerin en kalitelilerinden birisi olan yonca, dünyanın pek çok ülkesinde geniş ekim alanlarında tarımı yapılmaktadır. Ancak yurdumuzun yerli bir bitkisi olan yoncaya başka ülkelerdeki kadar önem verilmemiş ve bitki ülke genelinde yeterli bir gelişme sağlayamamıştır. Ülkemizde yonca tarımı büyük ölçüde yerel populasyonlar ile yapılmaktadır ve ıslah edilmiş yonca çeşitleri sınırlı sayıdadır. Bu çalışmada; Batı Akdeniz Sahil Kuşağında, Antalya iline ait 13 ilçede, 26 farklı duraktaki doğal vejetasyondan seçilen üstün yonca tiplerinin toplanması, klonla çoğaltılması ve elde edilen klonların tarlaya şaşırtılarak fenolojik, morfolojik gözlem ve ölçümler sonucunda üstün nitelikli genotiplerin ıslah programına alınması hedeflenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; yonca genotiplerinin biçimden sonraki büyüme hızları yüksek olmuştur. Yonca genotiplerinin ana sap uzunlukları 67.45-101.28 cm aralığında ölçülmüştür. Kök tacında dal sayıları arasında önemli farklılıklar belirlenmiştir. En fazla kök tacında dal sayısı 71.00 adet ile Gazipaşa-1 ve 69.66 adet ile Kemer-1 populasyonlarında belirlenmiştir. Yonca genotipleri arasında en erken çiçeklenme gün sayısına sahip olan genotip 192.50 gün ile Alanya-1 populasyonu olurken, diğer populasyonların çiçeklenme gün sayıları 193.00-205.33 gün arasında olmuştur. En yüksek toplam kuru madde verimi 949.50 g ile Gazipaşa-1 populasyonunda belirlenirken, diğer populasyınların toplam kuru madde verimleri 331.40-763.46 g aralığında değişim göstermişlerdir. Araştırmanın sonucunda; Gazipaşa-1, Alanya-1, Aksu-1, Aksu-2, Kepez-1, Döşemealtı-1, Kemer-1, Finike-2, Demre-1 ve Kaş-1 popülasyonları ıslah amaçlı kullanılmak üzere seçilmişlerdir.
KW  - Yonca
KW  - Medicago sativa  L.
KW  - Materyal Toplama
KW  - Karakterizasyon
N2  - Alfaalfa which is the one of the most quality roughages used in the animal nutrition and also utilized as the concentrate feed is grown in wide cultivation sites in the numerous countries of the world. However, this forage crop, a native plant of Turkey, has not been given in our country as much importance as in other countries and has not been able to provide an adequate development across the country. Alfaalfa agriculture is done with the native populations on a large scale in our country and improved alfaalfa species are limited. The purpose of this study was to collect superior alfaalfa species chosen from the natural vegetation in the West Mediterranean Coast Zone, 13 counties of Antalya, propagate vegetatively the clones and transplant the clones to the field, evaluate the phenological and morphological observations and transfer the materials to the breeding programme. The features of alfaalfa genotypes differed significantly. The growth rate after harvest of some genotypes were high. Natural plant height of alfaalfa genotypes were measured as 57.86-89.03 cm, the main stem lengths were measured as 67.45-101.28 cm. The significant differences between the number of branches in the root corolla were determined. The highest number of branches in the root corolla were determined as 71.00 pcs in Gazipaşa-1 population and 69.66 pcs in Kemer-1 population. Alanya-1 population had the earliest flowering day number with the 192.50 days between the alfaalfa genotypes, the other populations flowering day numbers were between the 193.00-205.33 days. The highest total dry matter yield was determined as 949.50 g in Gazipaşa-1 population, the total dry matter yields of the other populations differed between 331.40-763.46 g. the highest crude protein rates were estimated between 17.52-16.27 % in the Gazipaşa-1, Alanya-1, Aksu-1, Aksu-2, Kepez-1, Döşemealtı-1, Konyalatı-1, Kemer-1, Kumluca-2, Finike-1, Finike-2, Demre-1, Demre-2 and Kaş-1 genotypes, the lowest crude protein rate was estimated as the 12.75 % in Kaş-2 population. As a result of the research, Gazipaşa-1, Alanya-1, Aksu-1, Aksu-2, Kepez-1, Döşemealtı-1, Kemer-1, Finike-2, Demre-1 and Kaş-1 populations were chosen for using purpose of breeding.
CR  - Akgün, İ., Tosun, M., & Sağsöz, S. (1998). Bitkisel gen kaynaklarının önemi ve Erzurum’un bitkisel gen kaynakları yönünden değerlendirilmesi. Doğu Anadolu Tarım Kongresi, 14-18 Eylül, 363-372, Erzurum.
CR  - Albayrak, S., Türk, M., Sevimay, C.S., Kazaz, S., & Tong, M. (2014). Göller yöresinde adi yonca (Medicago sativa L.) popülasyonlarının toplanması ve karakterizasyon çalışmaları. TUBİTAK Proje No: 110O257 Sonuç raporu. 74 s.
CR  - Altınok, S., Türk, M., & Erol, T. (2011) Ankara ili dogal vejetasyonunda bulunan yabani yonca (Medicago sativa L.) populasyonlarının toplanması ve karakterizasyon çalışmaları ile mera tipi yonca hatlarının belirlenmesi. TUBİTAK 108O634 Nolu Mayıs 2011/Ankara. 115 s.
CR  - Avcı, M., Çınar, S., Yücel, C., Kızıl Aydemir, S., & Hatipoğlu, R., (2011). Farklı yonca genotiplerinin dormansi oranları ile verim ve verim unsurları arasındaki ilişkiler. Türkiye IX. Tarla Bitkileri Kongresi, 12-15 Eylül, s. 1639-1644, Bursa.
CR  - Basafa, M., & Taherian, M. (2009). A study of agronomic and morphological variations in certain alfalfa (Medicago sativa L.) ecotypes of the cold region of Iran. Asian Journal of Plant Science. 8 (4): 293-300.
CR  - Cowett, E.R., & Sprague, J. (1963). Effect of stand density and light intensity on the microenviroment and stem production of alfalfa. Agronomy Journal, 55:432-434.
CR  - Elçi, Ş. (2005). Baklagil ve buğdaygil yem bitkileri. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı. ISBN 975-407-189-6. Mart Matbaası, 486 s., Ankara
CR  - Ertuş, M.M. (2011). Kültürü yapılan bazı yonca (Medicago sativa L.) ekotiplerinde morfolojik ve moleküler farklılıkların belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi. 162 s., Van.
CR  - Gülümser, A., Bozoğlu, H., & Pekşen, E. (2006). Araştırma ve deneme metotları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Ders Kitabı no 48. (2. Baskı). 264 s., Samsun.
CR  - Karakurt E., & Fırıncıoğlu H.K. (2003). Farklı kaynaklardan sağlanan yonca (Medicago sativa L.) populasyonunda bazı önemli özellikler ve özellikler arası ilişkiler. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi (TARM), 12 (1-2): 86-94.
CR  - Karakurt, E., & Fırıncıoğlu, H.K. (2005). Farklı kaynaklardan sağlanan yonca (Medicago sativa L.) popülasyonunda bazı önemli özellikler ve özellikler arası ilişkiler Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül 2005, Antalya, s. 857-862.
CR  - Manga, I., Acar, Z., & Ayan, Ü. (1995). Baklagil yem bitkileri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notu No: 7. 342 s.
CR  - Monirifar, H. (2011). Path analysis of yield and quality traits in alfalfa. Notulae Botanicae Horti Agrobotanici, 39(2):190-195.
CR  - Mohammed, A. S. (2007). Farklı lokasyonlarda bazı yonca çeşitlerinin yem verimleri ve bitkisel özellikleri Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, 55 s., Ankara
CR  - SAS Institute (1998). INC SAS/STAT users’ guide release 7.0, Cary, NC, USA.
CR  - Sabancı, C.O. (2009). Baklagil Yem Bitkileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Vakfı. Yay. No. 2. 224 s. Van.
CR  - Şeker, H. (2003). Bazı Yonca çeşitlerinin Erzurum ekolojik şartlarına uyum ve verim denemesi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 34 (3): 217-221.
CR  - Şengül, S. (2002). Yield components, morphology and forage quality of native alfalfa ecotypes. Online Journal of Biological Sciences, 2(7): 494-498.
CR  - Şengül, S., & Yeşil, M. (2009). Türkiye’nin değisik yörelerinden toplanan yonca ekotiplerinin bazı morfolojik özelliklerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Alınteri, 16B:1-6.
CR  - Yılmaz, M. (2011). Isparta ekolojik koşullarında bazı yonca (Medicago sativa L.) çeşitlerinin ot verim ve kalitelerinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı (Yüksek Lisans Tezi), 35 s., Isparta.
UR  - https://doi.org/10.16882/derim.2014.50249
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/53035
ER  -