TY - JOUR T1 - KIRBAÇSIZ EFENDİLER ZİNCİRSİZ KÖLELER: TÜRK SİNEMASINDA İKTİDAR BAĞLAMINDA EFENDİ-KÖLE DİYALEKTİĞİ TT - MASTERS WITHOUT WHIPS SLAVES WITHOUT CHAINS: MASTERSLAVE DIALECTIC IN TURKISH CINEMA WITHIN THE CONTEXT OF POTENCY AU - Karadaş, Nergiz PY - 2018 DA - June JF - Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi JO - E-KİAD PB - Karadeniz Technical University WT - DergiPark SN - 2146-3212 SP - 38 EP - 54 VL - 8 IS - 1 LA - tr AB - Sinema bireyler üzerindeki yadsınamaz etkisiyle, toplumsal yeniden üretimin enetkili araçlarından bir tanesidir. Sinemanın bu özelliği tarihsel süreçte iktidarın egemenideolojisinin üretildiği ve yeniden üretildiği, eleştirildiği ve/veya meşrulaştırıldığı birmecra olmasına neden olmuştur. Erkek egemen toplumlarda, ataerkil yapınınmevcudiyetini sürekli kılmak adına egemen ideoloji çerçevesinde bireyleri baskı vedolayısıyla kontrol altında tutan unsurlardan bir tanesi, törelerdir. Bireyler arasındahiyerarşi yaratan ve körü körüne itaat yoluyla egemen ideolojiye hizmet eden töreler,bireylerin bir kısmını efendi konumuna yükseltirken, bir kısmını da köle durumunadüşürmektedirler. Bu noktada Hegel’in Efendi-Köle diyalektiğinde belirttiği gibi,giydirilmiş, kabullendirilmiş rolleri çerçevesinde efendi de aslında köle gibi tutsak veitaatkâr durumdadır. Köle karşısındaki güçlü konumunu korumak için, efendi deegemen ideolojiye boyun eğmektedir.Bu çalışma, Türk sinemasında 2000 sonrası çekilen töre konulu filmleri(ulaşılabilenleri) Hegel’in Efendi-köle diyalektiği çerçevesinde ele almayıamaçlanmaktadır. Bu çerçevede filmlerde töre kisvesi altında yaratılan efendi-kölekimliklerinin sunum biçimleri, A. J. Gremias’ın göstergebilimsel dörtgen yöntemiaracılığıyla ortaya konulmuştur. Çalışmada, toplumsal yapı içerisinde egemen olanaitaat ettirme araçlarından biri olan törelerin, bireyleri tahakküm altına alma sürecindeuyguladığı baskı sonucu ortaya çıkan itaat ve direniş biçimlerinin, sinemamızdakiyansımaları nasıl yansıdığı incelenmiştir. Bu amaç çerçevesinde Mutluluk (AbdullahOğuz/2007), Saklı Yüzler (Handan İpekçi/2007) ve Ateşin Düştüğü Yer (İsmailGüneş/2012) adlı filmler çalışma kapsamında ele alınmıştır. Yapılan incelemelersonucunda filmlerde Hegel’in Efendi-Köle diyalektiğinin yansımalarına rastlanmıştır. KW - İktidar KW - itaat KW - töre KW - temsil KW - köle-efendi diyalektiği N2 - Cinema is one of the most effective means of societal reproduction with itsundeniable influence on individuals. In the historical process, this characteristic ofcinema has caused it to be a medium where the dominant ideology of the ruler isproduced and reproduced, criticized and/or legitimized. Customs is one of the elementsthat keep individuals under control and pressure within the framework of dominantideology in order to perpetuate the patriarchal structure in male dominant societies.Customs which create hierarchy among individuals and serve the dominant ideology byobeying blindly, raise a part of individuals to the position of masters and reduce anotherpart of the individuals to the position of slaves. At this point, as Hegel states in theMaster-Slave dialectic, the master is as captive and obedient as slaves within theframework of their roles they were assigned to. The master bows to the dominantideology in order to protect their powerful position against the slavesThis study aims to discuss the movies with the theme of customs (accessibleones) which have been made since 2000 in the Turkish cinema within the frameworkHegel’s master-slave dialectic. In this framework, the objective of this study to set forththe presentation methods of master-slave identities created under the guise of customsusing A. J. Gremias’ semiotic square method. The study aims to reveal the mapregarding the reflection of obedience and disobedience types in our movies which occuras the result of the oppression applied by the customs, which is a means of to ensureobedience to the dominant one within the society, during the process of dominating andcontrolling individuals. Within the framework of these objective, movies entitledMutluluk (Abdullah Oğuz/2007), Saklı Yüzler (Handan İpekçi/2007) and Ateşin DüştüğüYer (İsmail Güneş/2012) will be discussed within the scope of this study. As a result ofthe examinations made, the films reflect the reflection of Hegel's Master-Slave dialectic. CR - Arthur, C. (1983). Hegel'in Efendi-Köle Diyalektiği ve Bir Marksoloji Efsanesi (Çev: Doğan Barış Kılınç). Bıblıotech Felsefe Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 6, Ekim/Kasım/Aralık (2008), syf: 90-96. CR - Bumin, T. (2010). Hegel Bilinç Problemi Köle-Efendi Diyalektiği Praksis Felsefesi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. CR - Erkman, Akerson, F. (2005). Göstergebilime Giriş. İstanbul: Multilingual. CR - Hegel, G.W.F. (1986). Tinin Görüngübilimi (Çev: Aziz Yardımlı). İstanbul: İdea Yayınları. CR - Hegel, G.W.F. (1995). Tarihte Akıl (Çev: Önay Sözer).İstanbul: Kabalcı Yayınevi. CR - Kabadayı, L. (2013). Film Eleştirisi Kuramsal Çerçeve ve Sinemamızdan Örnek Çözümlemeler. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. CR - Kıran, Eziler, A. & Kıran, Z. (2003). Yazınsal Okuma Süreçleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. CR - Kojeve, A. (2015). Hegel Felsefesine Giriş (Çev: Selahattin Hilav) 5. Baskı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. CR - Küçükkalp, D. (2010). Efendi-Köle Ahlâkı Vs. Efendi Köle Diyalektiği, Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Cilt XXIX, Sayı 1, s. 53-63. CR - Mutlu, E. (2004). İletişim Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları. CR - Mors-Buck, S. (2012). Hegel, Haiti ve Evrensel Tarih (çev: Erkal Ünal). İstanbul: Metis Yayınları. CR - Oskay, Ü. (2014). Yıkanmak İstemeyen Çocuklar Olalım. İstanbul: İnkılap Yayınevi. CR - Yücel, T. (2005). Yapısalcılık. İstanbul: Can Yayınları. CR - Yirmibeşoğlu, V. (2007). Töre ve Namus Gerekçesiyle İşlenen Cinayetler Toprağa Düşen Sevdalar. İstanbul: Hürriyet Gazetesi. CR - http://www.tihk.gov.tr/www/files/tore_namus_cinayetleri_raporu_06_08_2008.pdf (Erişim Tarihi: 05.06.2016) UR - https://dergipark.org.tr/en/pub/e-kiad/issue//629649 L1 - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/824315 ER -