TY  - JOUR
T1  - “DEDE KORKUT KİTABI”NIN KOMPOZİSYON ÖZELLİKLERİ VE ŞİİR SANATINA DAİR
TT  - ABOUT COMPOSITION CHARACTERISTICS OF DEDE QORQUT BOOK AND POETRY
AU  - Alizade, Rövşen
PY  - 2019
DA  - December
DO  - 10.12981/mahder.644317
JF  - Motif Akademi Halkbilimi Dergisi
JO  - Motif Akademi
PB  - Motif Yayıncılık
WT  - DergiPark
SN  - 1308-4445
SP  - 1069
EP  - 1077
VL  - 12
IS  - 28
LA  - tr
AB  - “DedeKorkut Kitabı”nın boyları belli bir kahraman etrafında cereyan eden olaylarıaktarmaktadır ve bu durum ozan Korkut’un adıyla ilişkilendirilmiş Oğuznameleriniki düzlemi (kompozisyon özellikleri ve şiir sanatı) hakkında fikir söylemekiçin ciddi esastır. “Dede Korkut Kitabı”nı tertip eden kâtip, muhakkak her biribağımsız olarak mevcut olan on iki oğuz boyunu tek kitapta bir arayagetirmiştir. “Dede Korkut Kitabı”nın boylarında olayların gelişimindekisüreksizlikte görülen kompozisyon düzensizliği de bununla ilgilidir. “DedeKorkut Kitabı”nın bazı boyları aynı kahramanla, benzer olaylarla ilgili olsada, kronolojik açıdan bunların kitapta farklı düzenlemelerle yer almasıgerekirdi. Örnek olarak, öncelikle Salur Kazan hakkındaki bilginin (ikinci,dördüncü, on birinci boylar) ikinci boyda verildiğine dikkat edebiliriz. Buboyda Kazan Han oğlu Uruz, bağımsız konumdadır, hatta beyler avlanmaya giderkenona üç yüz yiğitle yurdu korumak görevi verilir. Dördüncü boyda Kazanın oğluyetkinlik yaşına yeni ermiş ve boyda söz edildiği gibi “baş kesip kandökmemiştir”. Kazan Han avlanmayı ve savaşmayı öğretmek amacıyla Uruz’ukendisiyle beraber ava götürür. Böylece, ikinci boya nispetle bu boy bünyesindedaha eski çağın olaylarını bulundurur. Oğuzname geleneğinin kompozisyonözelliği, Oğuz varislerinin destanları için karakteristik olan nazımkısımlarının nesirle verilmesinde görülmektedir. Pek çok Türk destanında olduğugibi Dede Korkut Kitabında da şiirle adeta kahramanların diyalogları veatışmaları verilmektedir. Bu açıdan, Dede Korkut dilinin heyecan verici katmanıdoğrudan terennüm (apologetik) muhtevalışiirlerle ortaya konulur.
KW  - Dede Korkut Kitabı
KW  - Oğuznameler
KW  - boylar
KW  - nazım
KW  - nesir
N2  - Clansof Dede Qorqut narrates events occurring around a certain hero and such acondition was a serious base to offer opinion about two levels (characteristicsof composition and poetry) of Oghuzname which were related to the name of bardQorqut. The clerk who was compiling the book of Dede Qorqut in a single bookcollected all twelve books each of which belongs to separate oghuz clanindependently. Irregularity of composition seen in discontinuity ofdevelopments of the events in clans of the book of Dede Qorqut is also relatedto this matter. Although some clans ofDede Qorqut are related to the same hero and similar events, in chronologicalperspective, they should have been appearing in the book with differentarrangements. For Instance, we can pay attention to the fact that informationon Salu Kazan (second, fourth, eleventh clans) is firstly given in the secondclan. In this clan, Kazan Han’s son Uruz is in independent condition, moreover,when the men go hunting, he is accredited to protect the homeland with threehundred brave men. In the fourth clan, the son of Kazan has just reached theage of competence and “did not shed blood by beheading”. Kazan Han takes Uruzwith him for hunting in order to teach him hunting and fighting. Hence, incomparison to the second clan, this clan incorporates events of more historicages. Compositionfeatures of Oghuzname tradition are seen in verse presentation of prosesections that is classical for the epics of Oghuz successors. As in many epicsof the Turks, in the book of Dede Qorqut, dialogues of the heroes and theiralterations are illustrated in poems. Therefore, exciting layer of Dede Qorqutlanguage is directly revealed by poems with apologetic content.
CR  - BARTOLD, Vasiliy Vladimiroviç (1962). Kniga Moego Deda Korkuta. Oguzskiy Geroiçeskiy Epos. (Haz.: V. M. Jirmunskiy ve A. N. Kononov). Moskova-Leningrad: Nauka.
CR  - GORDLEVSKİY, Vladimir Aleksandroviç (1961). İz Nablyudeniy Nad Tureskoy Pesnyu, İzbrannıe Soçineniya. Tom II, Moskova: İzdatelstvo Vostoçnoy Literaturı.
CR  - GÖKYAY, Orhan Şaik (2006). Dedem Korkudun Kitabı. İstanbul: Kabalcı Yayınevi. KOROĞLU, Haluk (1999). Oğuz Kahramanlık Eposu. Bakü: Yurt Yayınları.
CR  - WALTZ, René (1953). La création poétique. Essai d’ analyse (Bibliothéque de philosophie scientifique). Paris: Flammarion.
UR  - https://doi.org/10.12981/mahder.644317
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/884699
ER  -