TY  - JOUR
T1  - Runik Türk Yazıtlarında Yükselme Riti: yog Kelimesi Üzerine
TT  - The Rits of Rise in Runic Turk Monuments: On The Word of Yog
AU  - Tokyürek, Hacer
PY  - 2019
DA  - December
JF  - International Journal of Old Uyghur Studies
JO  - IJOUS
PB  - Mehmet ÖLMEZ
WT  - DergiPark
SN  - 2687-4954
SP  - 197
EP  - 210
VL  - 1
IS  - 2
LA  - tr
AB  - Tanrısallık isnat edilen gök, insanların her zaman ilgisini çekmiş ve buyüzden de insanlar oraya ulaşmak için çeşitli ritler uygulamışlardır. Buritlerden en önemlisi elbette hükümdarın tahta oturma ritidir. Bu tören‘kağan ve hatun’un tahtırevan üzerine çıkarılmasıyla başlar ve örgin‘taht’ üzerine oturtulmalarıyla son bulur. Böylece tanrısallık verilmiş hükümdarda halkını tanrı gibi yönetebilecektir. Türkler ölüm eylemi içinkergek bol- ‘kerek kuşu olmak (?), öl- ‘ölmek’, uç- ‘uçmak’, yok bol-‘yok olmak (?), yükselmek (?)’, yokla- ‘yükselmek’ ifadelerini kullanırve bu ifadelerin tamamı da ‘yükselme’ ile ilgilidir. Bu bağlamda ‘cenazemerasimi, ölü yemeği’ anlamlarına gelen yog kelimesi de ‘yükselme’ ilebağlantılı olabilir. Bu yazıda yog kelimesinin kökeni hakkında açıklamayapılmaya çalışılacaktır.
KW  - Türk yazıtları
KW  - yükselme ritleri
KW  - yog ‘cenaze merasimi’
N2  - The sky, which is attributed to divinity, has always attracted the attentionof people and so people have practiced various rituals to get there. Ofcourse, the most important of these rituals is ritual of sitting in the throneof the khan. This ceremony starts with the sitting of ‘kagan and hatun’ onthe palanquin and it ends with their sitting on the örgin ‘throne’. Thus,the monarch who has been given divinity will be able to rule his peoplelike god. Turks use expressions kergek bol- ‘be kergek bird (?), öl- ‘todie’, uç- ‘to fly’, yok bol- ‘to disappear (?), to rise (?)’, yokla- ‘to rise’ forthe act of death and all of these expressions are related to ‘ascension’. Inthis context, the word yog ‘funeral ceremony, dead meal’ may also berelated to ‘ascension’. This article will try to explain the origin of theword yog.
CR  - Arat, Reşit Rahmeti (1955). “Türkçede Kelime ve Eklerin Yapısı”. Türk Dili, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, C. IV, S. 43, s. 396-401, Ankara.
Aydın, Erhan (2014). Orhon Yazıtları (Köl Tegin, Bilge Kağan, Tonyukuk, Ongi, Küli Çor). Kömen Yayınları. 
Aydın, Erhan, Risbek Alimov, Fikret Yıldırım (2013). Yenisey-Kırgızistan Yazıtları ve Irk Bitig. Ankara: Bilgesu. 
Atalay, Besim (1999). Divanü Lügat-it-Türk, I-II-III-IV Cilt, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Caferoğlu, Ahmet (1993). Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü. İstanbul: Enderun Kitabevi.
Clauson, Sir Gerard (1972). An Etymological Dictionary of prethirteenth-century Turkish, Oxford. 
Divitçioğlu, Sencer (2000). Kök Türkler, Kut, Küç, Ülüg. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. 
Eliade, Mircea (2005). Dinler Tarihi, İnançlar ve İbadetlerin Morfolojisi. Çev. Mustafa Ünal, Konya: Serhat Kitabevi.
Ercilasun, Ahmet Bican (2002). “Türkçede Öl- Fiili Üzerine”. Kafalı Armağanı, Ankara, 47-50.
Erdal, Marcel (1991). Old Turkic Word Formation, A Functional Approach to the Lexicon. Vol. I-II, Otto Harrassowitz-Wiesbaden. 
Gülensoy, Tuncer (2007). Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. 
Kafesoğlu, İbrahim (1993). Türk Millî Kültürü. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
Tryjarski, Edward (2012). Türkler ve Ölüm, Geçmişten Bugüne Türklerde Ölüm Kültürü. Çev. Hafize Er, Pinhan Yayıncılık.
Lessing, Ferdinand D. (2003). Moğolca-Türkçe Sözlük, Çev. Günay Karaağaç, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. 
Ölmez, Mehmet (2012). Orhon-Uygur Hanlığı Dönemi, Moğolistan’daki Eski Türk Yazıtları Metin-Çeviri-Sözlük. Ankara: Bilgesu.
Tuna, Osman Nedim (1957). “Kök Türk Yazıtlarında ‘Ölüm’ Kavramı ile İlgili Kelimeler ve ‘kergek bol-” Deyimi İzahı”. VIII. Türk Dil Kurultayının Okunan Bilimsel Bildiriler. 131-148.
Turan, Osman (1993). Türk Cihân Hâkimiyeti Mefkûresi Târihi, Türk Dünyâ Nizâmının Millî, İslâmî ve İnsânî Esasları. Cilt 1-2, İstanbul: Boğaziçi Yayınları. 
Wilkens, Jens (2007). Das Buch von der Sündentilgung, Edition des alttürkisch–buddhistischen Kšanti Kılguluk Nom Bitig, Teil I–II. Turnhout (Belgien): (BT 25).
Wilkens, Jens (2016). Buddhistische Erzählungen aus dem alten Zentralasien Edition der altuigurischen Daśakarmapathāvadāna-mālā, 1-2-3, Berlin-Brandenburgische Akademie Der Wissenschaften, Akademienvorhaben Turfanforschung, Brepols: Berliner Turfantexte XXXVII.
Zieme, Peter (2005). Magische Texte des Uigurischen Buddhismus. Berlin: Berliner Turfantexte; 23.
UR  - https://dergipark.org.tr/en/pub/ijous/issue//656978
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/913835
ER  -