TY - JOUR T1 - YEREL KAYNAKLAR IŞIĞINDA ARAPLARIN AZERBAYCAN’NIN DİNİ-KÜLTÜREL HAYATINA ETKİLERİ TT - ВЛИЯНИЕ АРАБОВ НА РЕЛИГИОЗНУЮ КУЛЬТУРНУЮ ЖИЗНЬ АЗЕРБАЙДЖАНА В СВЕТЕ МЕСТНЫХ ИСТОЧНИКОВ AU - Şemşek, Vesile PY - 2020 DA - June DO - 10.17498/kdeniz.672933 JF - Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi JO - Karadeniz | Black Sea | чёрное море PB - Hayrettin İVGİN WT - DergiPark SN - 1308-6200 SP - 220 EP - 234 IS - 46 LA - tr AB - Arap fütuhatı ile birlikte, Azerbaycan, uzun süren Arap hakimiyeti sürecine girdi. Yakın ve Orta Doğunun diğer ülkelerinde olduğu gibi, Azerbaycan’da da, din, dil, edebiyat, tarih alanlarında bir takım gelişmeler sağlandı. Yerel kaynaklarlar da ise, Arapların bölgeye gelmesiyle birlikte, ülkenin ilmi ve medeni hayatında, genel olarak uygulanan ‘’Araplaştırma’’ politikası sürecinde, dini- etnik ve kültürel yapının bozulduğu ve gelişmelerin durduğunu hatta bölgede meydana gelen savaşlar birlikte, sosyo-ekonomik anlamda bir takım gerilemelerin yaşandığı ifade edilmektedir. Oysaki, İslam dinin gelişiyle birlikte, fetih olunan bütün bölgelerde, İslam Medeniyeti yaygınlaşarak dünya tarihinin dönüm noktası olarak kabul edilmektedir. Bununla birlikte, İslam Medeniyeti, Orta çağ medeniyet tarihinin temelini teşkil etmektedir. Bu çalışmanın nihai hedefi, genel olarak, dönemin temel dinamiklerini oluşturan başlıca olay ve olguları merkeze alan bir yaklaşım sergileyerek bunları, sebep-sonuç ilişkileri bağlamında açıklanmaktadır. Böylece, Araplar döneminde meydana gelen siyasi kültürel yaklaşımların arka planını aydınlatarak olayların gerçek analizini yapmaktır. Bu bağlamda, Arapların fütuhatı ile Azerbaycan’da meydana gelen siyasi gelişmelerin yanı sıra, sosyal ve kültürel hayatı hakkında yerel kaynaklarda geçen bilgileri ortaya çıkarmak ve bunu Türk İslam Medeniyet Tarihi açısından değerlendirerek okuyuculara sunmaktır. KW - dini-kültürel hayat KW - KW - Azerbaycan KW - tarh KW - Araplar dönemi N2 - Азербайджан,который занимает важное место в истории турецкого Ислама, всегда был в центре вниманияс началом Средневековья в политическом и культурном смысле. По географическомуположению территория, окруженная территориями с севера Дербент, Зенджан на юге,Каспийское море на востоке и Кавказские горы на Западе, приобрела большоезначение в политическом и культурном смысле на протяжении всего историческогопроцесса с его поселением на историческом Шелковом пути.Нарядус арабским футухатом Азербайджан вступил в продолжительный процесс арабскогогосподства. Как и в других странах ближнего и Среднего Востока, в Азербайджанебыл достигнут ряд достижений в областирелигии, языка, литературы, истории. Местные источники также отмечают, что сприходом арабов в регион, в научной и гражданской жизни страны, в процессеобщепринятой политики ‘арабизации’, религиозно - этническая и культурнаяструктура ухудшается, и развитие прекращается, даже когда в регионе происходятвойны, в социально-экономическом смысле наблюдается ряд неудач. Тем не менее, споявлением исламской религии, во всех завоеванных регионах, исламскаяцивилизация становится широко признанной вехой в мировой истории. Однакоисламская цивилизация является основой истории средневековой цивилизации.Конечнаяцель этого исследования состоит в том, чтобы объяснить их в контекстепричинно-следственных связей, принимая подход, который в целом фокусируетосновные события и явления, которые составляют основную динамику периода. Таким образом, он должен сделать реальныйанализ событий, освещая фон политических культурных подходов, которые произошлив эпоху арабов. В связи с этимнеобходимо раскрыть информацию, передаваемую в местных источниках о социальныхи культурных аятах, а также о политических событиях, происходящих вАзербайджане и футухе арабов, и представить его читателям, оценивая его с точкизрения истории Турецкой исламской цивилизации. CR - Aşurbeyli, Sara,(1964). Oçerki İstoriya Srednevekovogo, Bakü. CR - Alizade, Samet, (1988).Kitabi Dede Korkut, (sadeleştiren Ferhat Zeynalov, Süleyman Aliyarov), Bakü. CR - Artamonov, M. L.(1962). İstoriya Xazar, Leningrad. CR - Heyet,(1988), Azerbaycan Etnografyası, c. I, Bakü. CR - Agafengelya, N.Y. Kreşeniya (1905). Armyan i Gruzin, Abhazov i Alanov, XVI, ZBO, Erevan. CR - Ahmet bin Lutfullah, (1957).Cami Duval, Bakü. CR - Amman Morcellin, (1969). İstoriya, (çev: Y. A. Kulakova), Kiyev. CR - Bartold, V.V. Turki, (1968). Soçineniya, Moskova. CR - ………….(1966).Rabotı Po İstoriiİslama i Arapsogo Xalifata, Soçineniya, Moskova. CR - …………, (1968).Hazarı, Soçineniya, Moskova. CR - Barhudanyar, M.(1893).Albanyaİ Ee Sosedi, Tiflis. CR - Belayev,E.A.(1965).Arabı, İslam İ Arapskiy Xalifat V Rannee Srednevekovye, Moskova. CR - El-Baladzori, (1927).Kniga Zavoevaniya Stran, çev: P.K. Juze, Materyalı Po İstoriiAzerbaycana, Baku. CR - Belazuri, (1866).Kitabu’lFutuhu’l Buldan, Liber Exrugnations Regionum Lugduni Batavorum, Leningrad. CR - Balansakuklu Yusuf, (1994). Kutadgu Biliğ, Bakü. CR - Bünyatov, Ziya, (1964). Obzor, İstoçnikov Po İstorii Azerbaycana. Baku. CR - Belyayev, E. A.(1965). Arabı, İslam i Arabskiy Xalifat v Rannee Srednevekove, Moskova. CR - Bolşakov, O.G.(1989). İstoriya Halifata, Moskova. CR - Bozkurt, Nahide, (2018). Abbasiler, Ankara. CR - Çerevskiy,V.I.(1901). Mir İslama İ Ego Pobujdeniya, St. Petersburg. CR - Felshtinskiy, İ. (1977). Arabskaya Literatura v SrednieVeka, Nauka yay. Moskova. CR - Petruşevskiy, İ.P. (1966). İslam v İrane, v VII-X veka, Leningrad. CR - Osmanov, F. L. (1982). Kafkas Albanya’sının Maddi Medeniyeti, Bakü. CR - Sarıçam, İ.Erşahin, S.(2018). İslam Medeniyeti Tarihi, Ankara. CR - Ünlü, N.(1984), Anahatlarıyla İslam Tarihi, (Başlangıçtan 1918’e Kadar), İstanbul. CR - Vahidov, R. M. (1985). Etnografiçeskie Pamyatniki Kafkaskoy Albanii, Bakü CR - …………, (1980).Toprak Kalenin Dulus Küreleri, Bakü. CR - Yakubovskiy, A.Y. (1926). İbn Miskeveyh O Pohode Rusov v Barda’a v X. (943-944 g.) B.B. c. XXIV. Moskova. UR - https://doi.org/10.17498/kdeniz.672933 L1 - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1091715 ER -