TY - JOUR T1 - Türkiye’nin Doğrudan Müdahale Öncesi Dönemde Suriye İç Savaşı’na Yönelik Dış Politikasının Analizi TT - Analyzing Foreign Policy toward the Syrian Civil War in the Period prior to Direct Intervention AU - Kiraz, Sami PY - 2020 DA - December Y2 - 2020 DO - 10.26513/tocd.707351 JF - Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi JO - TJMES PB - Sakarya University WT - DergiPark SN - 2147-7523 SP - 99 EP - 141 VL - 7 IS - 2 LA - tr AB - 2011 yılında sınırlı bir halk hareketi şeklinde başlayan Suriye İç Savaşı, kısa sürede bölgesel ve küresel çapta ağır sonuçlar doğuran ve çok sayıda aktörü içine çeken bir gelişme olmuştur. Bu süreçte, özellikle bölge devletleri iç savaşın etkisinden kaçınamamış ve meseleye dahil olmak durumunda kalmıştır. Bu bağlamda Suriye İç Savaşı, Türkiye için de süreçte en temel dış politika konusu haline gelmiştir. Bu çalışmada, Türkiye’nin iç savaşa yönelik doğrudan müdahale öncesi dönemde izlediği dış politikasının analizi yapılacaktır. Bu analiz, güncel Türk dış politikasının değerlendirmesinin ancak doğrudan müdahale öncesi dönemde yaşanan dönüşümlerin doğru anlaşılmasıyla mümkün olabileceği ön kabulüyle yapılmaktadır. Bu nedenle, analizin kapsamlı ve bütüncül bir bakış açısıyla ele alınması için kuramsal çerçeve olarak neoklasik realizm belirlenmiştir. Bağımsız değişken olarak kabul edilen sistemik sinyallerin, yerel faktörlerin yani ara değişkenlerin vasıtasıyla dış politikaya dönüştürüldüğü önermesiyle neoklasik realizm, Türkiye’nin dış politikasındaki dönüşümleri açıklamak adına kullanılmıştır. 2015 yılına kadar Esadsız bir Suriye stratejisi yürüten Türkiye, dışsal ve içsel gelişmeler uyarınca bu yaklaşımından vazgeçmiş ve doğrudan müdahaleye evirilecek yeni stratejisini uygulamaya geçmiştir. Çalışmada, bu dönüşümün altyapısını oluşturan bağımsız ve ara değişkenler ile başta millî güvenliğe tehdit oluştuğu algısıyla izlenen dış politika olmak üzere Türk dış politikasının sürekliliklerinin bu süreçteki etki ve belirleyicilikleri tartışılmıştır. KW - Suriye İç Savaşı KW - Türk Dış Politikası KW - Dış Politika Analizi KW - Neoklasik Realizm KW - Ara Değişkenler N2 - The Syrian Civil War, which started in the form of a limited public movement in 2011, has been a development that has had heavy regional and global results and attracted many actors in short time. Many regional states could not avoid the impact of civil war. In this context, the Syrian Civil War has become the main foreign policy issue for Turkey. In this study, Turkey’s foreign policy toward the civil war until the time of direct intervention will be analyzed. This analysis is based on the preliminary assumption that the evaluation of current Turkish foreign policy can only be possible with the correct understanding of the transformations in the period before the direct intervention. Neoclassical realism has been determined as the theoretical framework for a comprehensive and holistic analysis. Neoclassical realism, which claims that systemic signals (independent variable) are transformed into foreign policy through intervening variables, is used to explain the transformations in Turkey’s foreign policy. The basic strategy of Turkish government, until 2015, was to overthrow the Assad government. However, due to external and internal developments, Turkey softened this approach and passed to implement the new strategy, which evolved to direct intervention. In the study, independent and intervening variables that are the basis of this transformation and the effects and determinants of the continuity of Turkish foreign policy are examined. CR - Altunışık, Meliha. “The Inflexibility of Turkey’s Policy in Syria.” IEMed Mediterrannean Yearbook, (2016): 39-44. CR - Balcı, Ali. Türkiye Dış Politikası İlkeler, Aktörler ve Uygulamalar. İstanbul: Alfa, 2018. CR - Bozdağlıoğlu, Yücel. Turkish Foreign Policy and Turkish İdentity: A Constructivist Approach. Londra: Routledge, 2003. CR - Christensen, Thomas J. Useful Adversaries: Grand Strategy, Domestic Mobilization, and Sino-American Conflict, 1947-1958. Princeton: Princeton University Press, 1996. CR - Demir, İmran. Overconfidence and Risk Taking in Foreign Policy Decision Making: The Case of Turkey’s Syria Policy. New York: Palgrave Macmillian, 2017. CR - Erşen, Emre. “Rusya’nın Suriye Politikası: Fırsatlar, Riskler ve Tehditler”, içinde Küresel ve Bölgesel Aktörlerin Suriye Stratejileri, ed. H. B. Yalçın, B. Duran, İstanbul: SETA, 2016, 149-174. CR - Ertem, Helin Sarı. “Reflections of Beliefs and Worldviews of the Turkish Ruling Elite on Syria Crisis”, içinde Analyzing Foreign Policy Crises in Turkey: Conceptual, Theoretical and Practical Discussions ed. F. Aksu and H. S. Ertem, London: Cambridge Scholars Publishing, 112-142. CR - Hale, William. Türk Dış Politikası 1774-2000. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2003. CR - Karpat, Kemal H.. Türk Dış Politikası Tarihi. İstanbul: Timaş Yayınevi, 2012. CR - Kelkitli, Fatma A. “Soğuk Savaş’tan Günümüze Rusya’nın Suriye Politikası: Ortadoğu Kapısını Açık Tutma Gayretleri”, içinde Uluslararası Politikada Suriye Krizi ed. H. Çomak, C. Sancaktar. Z. Yıldırım, İstanbul: Beta, 2016, 359-370. CR - Khan, M. Sheharyar. “The Transformation of Turkish Foreign Policy Towards the Middle East.” Policy Perspectives 12, no. 1, (2015): 31-50. CR - Kınacıoğlu, Müge. “Turkish Perceptions of Turkey–US Relations During Obama’s Presidency: Dialectics of Expectations/Partnership and Disappointments/Estrangement” içinde The World Views of the Obama Era ed. M. Maass, New York: Palgrave Macmillan, 2017, 141-169. CR - Lobell, Steven E. “The Assesment, the State, and Foreign Policy: A Neoclassical Realist Model” içinde Neoclassical Realism, The State, and Foreign Policy ed. S. E. Lobell., N. M. Ripsman and J. W. Taliaferro. Jeffrey W., Cambridge: Cambridge University Press, 2009. CR - Lobell, Steven E., Norrin M. Ripsman and Jeffrey W. Taliaferro. Neoclassical Realism, The State, and Foreign Policy. Cambridge: Cambridge University Press, 2009. CR - Natil, Ibrahim. “Turkey’s Foreign Policy Challenges in the Syrian Crisis.” Irish Studies in International Affairs 27, sayı. 1 (2016): 75-84. CR - Oran, Baskın. Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler ve Yorumlar Cilt I: 1919-1980. İstanbul: İletişim Yayınları, 2006. CR - Öztığ, Laçin İdil. “Syria and Turkey Border Security Priorities.” Middle East Policy 26, no. 1, (2019): 117-126. CR - Ripsman, Norrin, M. “Neoclassical realism and domestic interest groups,” Neoclassical Realism, The State, and Foreign Policy içinde, Editörler: S. E. Lobell., N. M. Ripsman and J. W. Taliaferro, 170-193.Cambridge: Cambridge University Press, 2009. CR - Ripsman, Norrin, M. Jeffrey W. Taliaferro ve Steven E. Lobell. Neoclassical Realist Theory of International Politics. Oxford: Oxford University Press, 2016. CR - Rose, Gideon. “Neoclassical Realism and Theories of Foreign Policy”. World Politics 51, no. 1 (1998): 144-172. CR - Sak, Yıldıray. “Uluslararası Hukukta İnsancıl Müdahale ve Libya Örneği: Suriye’de Yaşanan ya da Yaşanacaklar için Dersler”. Uluslararası İlişkiler 11, no. 44 (2015): 121-153. CR - Sander, Oral. Türkiye’nin Dış Politikası. Ankara: İmge Kitabevi, 2006. CR - Schweller, Randall L. Deadly Imbalances: Tripolarity and Hitlers Strategy of World Conquest. New York: Columbia University Press, 1998. CR - Sinkaya, Bayram. “Nükleer Anlaşma Sonrası İran Siyasetinde Süreklilik Ve Değişim” Orsam Bölgesel Gelişmeler Değerlendirmesi 45 (2016). CR - Sönmezoğlu, Faruk. Türk Dış Politikasının Analizi. İstanbul: Der Yayınları, 2004. CR - Taliaferro, Jeffrey W. “Security Seeking under Anarchy: Defensive Realism Revisited”, International Security 25, no.3 (2000): 128-161. CR - Ünal, Bekir. “İran Nükleer Anlaşması ve Türkiye’ye Etkileri”, BİLGESAM Analiz/Ortadoğu 1232 (2015). CR - Waltz, Kenneth N. Man, the State and War A Theoritical Analysis. New York: Columbia University Press, 1959. CR - Wei, Min. “Turkish Foreign Policy Towards the Syrian Crisis: Dynamics of Transformation.” Asian Journal of Middle Eastern and Islamic Studies 13, no. 3 (2019): 462-477. CR - Wohlforth, William C. The Elusive Balance: Power and Perceptions during the Cold War. New York: Cornell University Press, 1993. CR - Zakaria, Fareed. From Wealth to Power: The Unusual Origins of Americas World Role. Princeton: Princeton University Press, 1998. CR - “Ankara'dan Salih Müslim'e 3 net mesaj”, Haber7, 14 Ağustos 2013. http://www.haber7.com/guncel/haber/1061922-ankaradan-salih-muslime-3-net-mesaj CR - “Arap Ligi Dışişleri Bakanları Konseyi'nin 22 Ocak 2012 Tarihinde Suriye Konusunda Aldığı Karar Hk.”, Dışişleri Bakanlığı, 24 Ocak 2012. http://www.mfa.gov.tr/no_26_-24-ocak-2012_-arap-ligi-disisleri-bakanlari-konseyi_nin-22-ocak-2012-tarihinde-suriye-konusunda-aldigi-karar-hk_.tr.mfa CR - “Assad must go, Obama says”, Washington Post, 18 Ağustos 2011. https://www.washingtonpost.com/politics/assad-must-go-obama-says/2011/08/18/gIQAelheOJ_story.html?utm_term=.143326376b01 CR - “Bakan Davutoğlu'nun yüzde 50 iddiası”, Milliyet, 7 Haziran 2011. http://www.milliyet.com.tr/bakan-davutoglu-nun-yuzde-50-iddiasi-siyaset-1399695/ CR - “Başbakan Erdoğan, Moskova’da”, HaberRus, 18 Temmuz 2012. http://haberrus.com/politics/2012/07/18/basbakan-erdogan-moskovada.html CR - “Başbakan Erdoğan'ın Obama görüşmesi sonrası açıklamaları”, Hürriyet, 21 Eylül 2011. http://www.hurriyet.com.tr/basbakan-erdoganin-obama-gorusmesi-sonrasi-aciklamalari-18786674 CR - “Başbakan'dan tarihi Suriye kararı”, Hürriyet, 26 Haziran 2016. http://www.hurriyet.com.tr/basbakandan-tarihi-suriye-karari-20847316 CR - “BM Güvenlik Konseyi’nin Suriye Konusunda Bir Kez Daha Karara Ulaşamaması Hk.”, Dışişleri Bakanlığı, 4 Şubat 2012. http://www.mfa.gov.tr/no_-38_-4-subat-2012_-bm-guvenlik-konseyi_nin-suriye-konusunda-bir-kez-daha-karara-ulasamamasi-hk_.tr.mfa CR - “CHP Suriye'de Esad ile görüştü”, El-Cezire Türk, 13 Eylül 2011. http://www.aljazeera.com.tr/haber/chp-suriyede-esad-ile-gorustu CR - “CHP: Suriye politikası tehlikeli boyutlarda”, Haber7, 15 Eylül 2011. http://www.haber7.com/dis-politika/haber/784842-chp-suriye-politikasi-tehlikeli-boyutlarda CR - “Cumhurbaşkanı Erdoğan, Rusya dönüşünde uçakta gazetecilere konuştu”, HaberTürk, 11 Ağustos 2016. http://www.haberturk.com/gundem/haber/1280193-cumhurbaskani-erdogan-rusya-donusunde-ucakta-gazetecilere-konustu CR - “Çelik: CHP, Türkiye'nin Baas Partisi'dir”, NTV, 8 Eylül 2011. https://www.ntv.com.tr/turkiye/celik-chp-turkiyenin-baas-partisidir,5V4-DkI_806Re6g4K24HIQ CR - “Davutoğlu Esad görüşmesi sona erdi”, BBC Türkçe, 9 Ağustos 2011. http://www.bbc.com/turkce/haberler/2011/08/110809_davudoglu_esad CR - “Davutoğlu Esad'a ömür biçti”, NTV, 24 Ağustos 2012. https://www.ntv.com.tr/turkiye/davutoglu-esada-omur-bicti,Nsez_e7zmEO7uz5O9Pv6hw CR - “Davutoğlu: Esad'ın sayılı günleri kaldı”, Haber7com, 10 Ağustos 2011. http://www.haber7.com/dis-politika/haber/772875-davutoglu-esadin-sayili-gunleri-kaldi CR - “Devlet Bahçeli: Cumhurbaşkanı yalnız değil”, Hürriyet, 16 Mayıs 2017. http://www.hurriyet.com.tr/devlet-bahceli-cumhurbaskani-yalniz-degil-40459535 CR - “Dışişleri Bakanı Davutoğlu “Suriye halkını daha parlak bir gelecek bekliyor. Türkiye bu yolda onların yanında yer alacaktır”, Dışişleri Bakanlığı, 22 Ocak 2014. http://www.mfa.gov.tr/disisleri-bakani-davutoglu-_suriye-halkini-daha-parlak-bir-gelecek-bekliyor_-turkiye-bu-yolda-onlarin-yaninda-yer-alacaktir.tr.mfa CR - “Dışişleri Bakanı Davutoğlu Suriye Ulusal Koalisyonu Başkanı Jarba’yı kabul etti”, Dışişleri Bakanlığı, 9 Temmuz 2013. http://www.mfa.gov.tr/disisleri-bakani-davutoglu-suriye-ulusal-koalisyonu-baskani-jarbayi-kabul-etti.tr.mfa CR - “Dışişleri Bakanı Sayın Mevlüt Çavuşoğlu’nun İran Dışişleri Bakanı Sayın Cevad Zarif İle Ortak Basın Toplantısı”, Dışişleri Bakanlığı, 12 Ağustos 2016. http://www.mfa.gov.tr/disisleri-bakani-sayin-mevlut-cavusoglu_nun-iran-disisleri-bakani-sayin-cevad-zarif-ile-ortak-basin-toplantisi_-12-agustos-2016_.tr.mfa CR - “Erdoğan İran'ı, Suriye'de 'mezhepçilik yapmakla' suçladı”, BBC Türkçe, 27 Aralık 2015. http://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/12/151227_erdogan_iran CR - “Erdoğan kararlı ve olaylara vakıf”, Milliyet, 8 Ekim 2017. http://www.milliyet.com.tr/erdogan-kararli-ve-olaylara-vakif-siyaset-2533042/ CR - “Erdoğan: Esad’a halkı da inanmıyor, biz de,” BBC Türkçe, 14 Eylül 2011. http://www.bbc.com/turkce/haberler/2011/09/110914_erdogan_syria CR - “Erdoğan: NATO’nun Libya’da Ne İşi Var,” NTV, 28 Şubat 2011. https:// www.ntv.com.tr/turkiye/natonun-libyada-ne-isi-var,6VO1xU5Pm kGhAGJtyRD3qA CR - “Erdoğan: Obama bizi aldattı,” El-Cezire Türk, 20 Nisan 2017. http:// www.aljazeera.com.tr/haber/erdogan-obama-bizi-aldatti CR - “Erdoğan’dan ABD’ye PYD yanıtı,” El-Cezire Türk, 25 Eylül 2015. http://www.aljazeera.com.tr/haber/erdogandan-abdye-pyd-yaniti CR - “Erdoğan’ın ‘Sen kimsin?’ dediği ABD’li generalden yeni açıklama,” Birgün, 29 Temmuz 2016. https://www.birgun.net/haber/erdogan-insen-kimsin-dedigi-abd-li-generalden-yeni-aciklama-122155 CR - “Fidan, Şam'da Esad ile görüştü”, Timetürk, 28 Mart 2011. https://www.timeturk.com/tr/2011/03/28/mit-mustesari-fidan-sam-da-esad-ile-gorust.html CR - “Geçici Korumamız Altındaki Suriyeliler”, İçişleri Bakanlığı, 12 Eylül 2016. http://www.goc.gov.tr/icerik3/gecici-korumamiz-altindaki-suriyeliler_409_558_560 CR - “Kofi Annan Suriye özel temsilcisi olarak atandı”, NTV, 24 Şubat 2012. https://www.ntv.com.tr/dunya/kofi-annan-suriye-ozel-temsilcisi-olarak-atandi,fsULVNt17U2Q6OvkDO63UA CR - “Kremlin: Erdoğan üzüntülerini dile getirdi”, NTV, 27 Haziran 2016. https://www.ntv.com.tr/dunya/kremlin-erdogan-uzuntulerini-dile-getirdi,hmEdrv7FIkaMQe2kKiwo1Q CR - “McGurk: Kürtleri IŞİD’e karşı güçlendirmek istiyoruz”, El-Cezire Türk, 10 Şubat 2016. http://www.aljazeera.com.tr/haber/mcgurk-kurtleri-iside-karsi-guclendirmek-istiyoruz CR - “Mhp Lideri Devlet Bahçeli ‘Fırat Kalkanı Harekatı Başarılı Olmuştur”, Milliyet, 7 Nisan 2017. http://www.milliyet.com.tr/mhp-lideri-devlet-bahceli-firat-kalkani-afyonkarahisar-yerelhaber-1962823/ CR - “Montrö'deki Cenevre-2 Konferansı gergin başladı”, Hürriyet, 22 Ocak 2014. http://www.hurriyet.com.tr/montrodeki-cenevre-2-konferansi-gergin-basladi-25623620 CR - “PYD lideri Ankara'da”, El-Cezire Türk, 4 Ekim 2014. http://www.aljazeera.com.tr/haber/pyd-lideri-ankarada CR - “Remarks by the President on Progress in the Fight Against ISIL”, The White House, 6 Temmuz 2015. https://obamawhitehouse.archives.gov/the-press-office/2015/07/06/remarks-president-progress-fight-against-isil CR - “Rus savaş uçağı sınırı ihlal etti, Türk F-16'lar düşürdü”, NTV, 24 Kasım 2015. https://www.ntv.com.tr/turkiye/rus-savas-ucagi-siniri-ihlal-etti-turk-f-16lar-dusurdu,_mP74HrTmEe3cc8qXBIqrA CR - “Rusya S-400 füzelerini Suriye'ye konuşlandırdı”, NTV, 26 Kasım 2015. https://www.ntv.com.tr/dunya/rusya-s-400-fuzelerini-suriyeye-konuslandirdi,q4xvFUui7E2LAwVBlbCDgQ CR - “Suriye'de Rejimin Elindeki Kimyasal Silahların Tasfiyesi Konusunda ABD ve RF Arasında Sağlanan Mutabakat Hk.”, Dışişleri Bakanlığı, 14 Eylül 2013 http://www.mfa.gov.tr/no_-245_-14-eylul-2013_-suriye_de-rejimin-elindeki-kimyasal-silahlarin-tasfiyesi-konusunda-abd-ve-rf-arasinda-saglanan-mutabakat.tr.mfa CR - “Suriye'de Rusya - PYD işbirliği”, El-Cezire Türk, 9 Ekim 2015. http://www.aljazeera.com.tr/haber/suriyede-rusya-pyd-isbirligi CR - “Suriye'ye göre Türkiye'nin yaptığı savaş ilanı”, Pressmedya, 3 Nisan 2012. http://www.pressmedya.com/?aType=haber&ArticleID=7863 CR - “Syria crisis: Obama warns on chemical weapons”, The Guardian, 21 Ağustos 2012. https://www.theguardian.com/world/middle-east-live/2012/aug/21/syria-crisis-weapons-obama-live CR - “Şam'dan Ankara'ya tepki!”, HaberTürk, 22 Haziran 2011. http://www.haberturk.com/dunya/haber/641941-suriyeden-turkiyeye-sert-tepki CR - “Timeline of Syrian Chemical Weapons Activity, 2012-2017”, Arms Control Association, 17 Kasım 2017-Last Update. https://www.armscontrol.org/factsheets/Timeline-of-Syrian-Chemical-Weapons-Activity CR - “Trump: It is time to end Syria’s brutal civil war”, El-Arabiya English, 13 Nisan 2017, http://english.alarabiya.net/en/News/middle-east/2017/04/13/Trump-It-is-time-to-end-Syria-s-brutal-civil-war-.html CR - “Trump: Raqqa fall 'critical breakthrough', end of Islamic State in sight”, Reuters, 21 Ekim 2017. https://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-syria-trump/trump-raqqa-fall-critical-breakthrough-end-of-islamic-state-in-sight-idUSKBN1CQ0S4 CR - “Trump'tan Rakka operasyonu öncesi YPG'ye silah yardımına onay”, BBC Türkçe, 9 Mayıs 2017. http://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-39865038 CR - “Türk Dış Politikası Kamuoyu Algıları Araştırması”, Kadir Has Üniversitesi Türkiye Çalışmaları Merkezi, 2017. http://www.khas.edu.tr/w243/files/TDP-Sunum_vfinal.pptx CR - “Türk yaptırımına Suriye'den misilleme geldi”, Radikal, 5 Aralık 2011. http://www.radikal.com.tr/dunya/turk-yaptirimina-suriyeden-misilleme-geldi-1071538/ CR - “Türkiye emperyalizmin taşeronu oldu”, Cumhuriyet, 3 Nisan 2012. http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/diger/332204/_Turkiye_emperyalizmin_taseronu_oldu_.html CR - “Türkiye, Suriye Kürtlerini arkasına almalı”, Radikal, 26 Temmuz 2012. http://www.radikal.com.tr/politika/turkiye-suriye-kurtlerini-arkasina-almali-1095277/ CR - “Türkiye'den Suriye'ye dokuz maddelik yaptırım”, El-Cezire Türk, 30 Kasım 2011. http://www.aljazeera.com.tr/haber/turkiyeden-suriyeye-dokuz-maddelik-yaptirim CR - “Türkiye'nin Libya politikasına eleştiri”, Deutsche Welle Türkçe, 26 Mart 2011. http://www.dw.com/tr/t%C3%BCrkiyenin-libya-politikas%C4%B1na-ele%C5%9Ftiri/a-14943958 CR - “Türkiye'ye Patriot füzeleri gönderiliyor”, BBC Türkçe, 4 Aralık 2012. http://www.bbc.com/turkce/haberler/2012/12/121204_nato_patriot_update3.shtml CR - “White House: Syria crosses 'red line' with use of chemical weapons on its people”, CNN, 14 Haziran 2013. http://edition.cnn.com/2013/06/13/politics/syria-us-chemical-weapons/index.html CR - “YPG not a terrorist organization for US, spokesman says”, Hürriyet Daily News, 22 Eylül 2015. http://www.hurriyetdailynews.com/ypg-not-a-terrorist-organization-for-us-spokesman-says-88832 CR - Bender, Jeremy “Report: Russia is building a second military airbase in Syria”, Business Insider, 3 Aralık 2015. http://www.businessinsider.com/russia-opening-second-military-airbase-in-syria-2015-12 CR - Kaya, Erdem ve Bekir Ünal, “Çözüm Süreci Kronolojisi, 28 Aralık 2012-22 Eylül 2013”, Bilgesam, 23 Eylül 2013. http://www.bilgesam.org/incele/1201/-cozum-sureci-kronolojisi--28-aralik-2012-22-eylul-2013/#.Wjt-imhl-M8 CR - UN Security Council, “Resolution 1970”, 26 Şubat 2011. http://www.un.org/en/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/RES/1970(2011) CR - UN Security Council, “Resolution 1973”, 17 Mart 2011. http://www.un.org/en/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/RES/1973(2011) UR - https://doi.org/10.26513/tocd.707351 L1 - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1016639 ER -