TY  - JOUR
T1  - Rusya Federasyonu ile TicaretteTürkiye’nin Açmazları
AU  - Kalaycı, Cemalettin
PY  - 2013
DA  - March
JF  - Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi
PB  - Eskişehir Osmangazi University
WT  - DergiPark
SN  - 1306-6730
SP  - 37
EP  - 57
VL  - 8
IS  - 1
LA  - tr
AB  - Türkiye’nin en fazla dış ticaret açığı verdiği ülkelerin başında Rusya Federasyonu gelmektedir. Acaba Rusya Federasyonu ile yapılan ticarette ortaya çıkan ciddi açıkların tek nedeni yüksek miktarda enerji ithalatı mıdır? İkili ticarette Türkiye’nin karşılaştırmalı üstünlüğe veya dezavantaja sahip olduğu ürünler nelerdir? Çalışmada, Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler, Grubel Lloyd veİhracat Benzerlik Endeksleri kullanılarak bu sorulara cevap aranmıştır. Elde edilen sonuçlara göre; Türkiye’nin Rusya Federasyonu ile dış ticaret açıkları büyük ölçüde “mineral yakıtlar, yağlar vb. damıtılmasından elde edilen ürünler” ile “başlıca sınıflara ayrılan işlenmiş mallar” ın ticaretinden kaynaklanmaktadır. Makineler ve taşıt araçları, çeşitli mamul eşya, canlı hayvanlar ve gıda maddelerinde Türkiye’nin; mineral yakıtlar, yağlar vb. damıtılmasından elde edilen ürünlerde ise Rusya Federasyonu’nun karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olduğu görülmektedir. Ayrıca iki ülke arasındaki ticaretin büyük ölçüde endüstriler arası ticaret şeklinde gerçekleştiği ve ülkelerin ihraç ettikleri mal grupları yönünden benzerliğinin oldukça düşük düzeyde olduğu tespit edilmiştir
KW  - Dış Ticaret Açığı
KW  - Açıklanmış  Karşılaştırmalı Üstünlükler Endeksi
KW  - Grubel Lloyd Endeksi
KW  -  İhracat Benzerlik Endeksi
N2  - Russian Federation is the leading country whichTurkey has the most trade deficit with. Is highamount of energy importation the only reasonfortheexistingserioustradedeficitwithRussianFederation? What are the goods in bilateraltrade Turkey has comparative advantage ordisadvantage? This study investigates theanswers to these questions, by using RevealedComparative Advantage Index, Grubel LloydIndex, and Export Similarity Index. According tothe results of this study, foreign trade deficit ofTurkey with Russian Federation mainly resultsfrom trade of “mineral fuels, lubricants andrelated materials” and “manufactured goodsclassified chiefly by material”. It is noticed thatwhile Turkey has comparative advantage onRussia Federation in machinery and transportequipment, miscellaneous manufactured artic‐les, food and live animals, Russian FederationhasacomparativeadvantageonTurkeyintermsof mineral fuels, lubricants, and related materi‐als. In addition, it is determined that the tradebetweentwocountriesismainlyofinter‐industrytradeandthesimilarityinmeansoftheexportedgoodsgroupsisratherlow.KeyWords:TheTradeDeficit,RevealedCompar‐ativeAdvantageIndex,GrubelLloydIndexExportSimilarityIndex.    1.GirişTürkiyeCumhuriyeti’ninkuruluşundanbugünekadargerekihracatgerekseithalatdeğerleri sürekli artmakla birlikte, ithalattaki artışın ihracattan daha fazla olmasınedeniylezamanlaciddidışticaretaçıklarıortayaçıkmıştır.1923‐2011dönemindeyaklaşık olarak ihracat 2412 kat, ithalat 2535 kat artarken, dış ticaret açığındakiartışise2709katolmuştur.Dışticaretingelişimseyrigenelolarakincelendiğinde;1923‐1929 döneminde uygulanan liberal ekonomi politikalarının da etkisiyle sü‐rekli dış ticaret açığı verildiği, 1929 yılında dünya genelinde yaşanan ekonomikkrizin etkilerinden korunmak amacıyla uygulanmaya başlayan aşırı korumacı dışticaretpolitikalarısonucunda,1946yılınakadar(1938yılıhariç)dışticaretfazlasıortayaçıktığı,çokpartilidöneminbaşladığıvetekrarliberalpolitikalarınivmeka‐zandığı1947yılındangünümüzekadarise,süreklidışticaretaçığıyaşandığıgörül‐mektedir.SüreklidışticaretaçığıvermekteolanTürkiye’nin,2000’liyıllarınbaşındanitibarendışticaretaçığınınönemlibirkısmıRusyaFederasyonuileyapılanticarettenkay‐naklanmaktadır.RusyaFederasyonu2011yılınakadarTürkiye’ninenfazlaithalatyaptığıülkelerarasındabirincisıradayeralırken,buülkeyeyapılanihracatithalatanazaranoldukçadüşükseviyedekalıp,istenilendüzeyehenüzulaşamamıştır.Ça‐lışmanıntemelamacı,Türkiye’ninenfazladışticaretaçığıverdiğiülkelerinbaşındagelenRusyaFederasyonuileyapılanikiliticaretikarşılaştırmalıolarakanalizede‐rek, Türkiye’nin karşılaştırmalı üstünlüğe veya karşılaştırmalı dezavantaja sahipolduğuürünleriveTürkiyealeyhineortayaçıkandışticaretaçıklarınınnedenlerinianalizetmektir.Bu çalışmada, Türkiye ile Rusya Federasyonu arasındaki ikili ticaret genel olarakelealındıktansonra,AçıklanmışKarşılaştırmalıÜstünlüklerEndeksikullanılarakikiliticarette Türkiye’nin karşılaştırmalı üstünlüğe veya karşılaştırmalı dezavantajasahipolduğuürünlerincelenmişvedışticaretaçığınanedenolantemelmalgrup‐larıbelirlenmiştir.AyrıcaGrubelLloydEndeksikullanılarakikiülkearasındakitica‐retin endüstriler arası ticaret şeklinde mi yoksa endüstri içi ticaret şeklinde migerçekleştiği analizedilmiştir.Dahasonraise,İhracatBenzerlikEndeksi kullanıla‐rak Türkiye ile Rusya Federasyonu’nun ihraç ettikleri ürünler yönünden benzeryapıyasahipolupolmadığıirdelenmiştir.2.TemelTicaretOrtaklarınınTürkiye’ninDışTicaretindekiYeriTürkiye,1929yılındayaşananBüyükEkonomikBunalım’ındaetkisiyledışticaretteaşırı korumacılığa başlamış ve kurumacılığa dayanan dış ticaret politikasını1980’lerin başına kadar sürdürmüştür. 1980’li yıllarla birlikte serbest piyasa eko‐nomisidüşüncesiağırlıkkazanmayabaşlayıncaithalikamecisanayileşmestrateji‐sindenvazgeçilerek,ihracatıteşvike dayalısanayileşmestratejisi benimsenmiştir.Böylece dış ticarette korumacılığa nazaran ihracatın teşviki ve artırılması dahaöncelik bir hal almıştır. Bu dönüşüm her ne kadar ihracatı artırsa da ithalattakiartışdahafazlaolmuşveböylecegünümüzekadarsürenciddidışticaretaçıklarıortayaçıkmıştır.Tablo1.Türkiye’ninTemelTicaretOrtaklarıylaTicaretininGenelGörünümü(Milyar$) İHRACAT 2011Almanya5.04 5.18 11.45 13.96İngiltere1.14 2.04 7.22 8.16İtalya1.46 1.79 6.51 7.85Fransa1.03 1.66 6.04 6.81RusyaFederasyonu1.24 0.64 4.63 6.00ABD 1.51 3.14 3.77 4.60İran0.27 0.24 3.04 3.60Çin0.07 0.10 2.26 2.47Toplam21.64 27.77 113.88134.97 İTHALATRusyaFederasyonu2.08 3.89 21.59 23.95Almanya5.55 7.20 17.53 22.99Çin0.54 1.34 17.18 21.69ABD 3.72 3.91 12.32 16.03İtalya3.19 4.33 10.20 13.45İran0.69 0.82 7.64 12.46Fransa2.00 3.53 8.18 9.23İngiltere1.83 2.75 4.68 5.84Toplam35.71 54.50 185.54240.83 DIŞTİCARETDENGESİÇin‐0.47‐1.25‐14.92‐19.22RusyaFederasyonu‐0.84‐3.24‐16.96‐17.95ABD ‐2.21‐0.78‐8.55‐11.43Almanya‐0.51‐2.02‐6.08‐9.03İran‐0.42‐0.58‐4.60‐8.86İtalya‐1.74‐2.54‐3.69‐5.60Fransa‐0.96‐1.87‐2.14‐2.42İngiltere‐0.69‐0.712.55 2.32Toplam‐14.07‐26.73‐71.76‐105.86Kaynak:TÜİK.http://www.tuik.gov.tr/jsp/duyuru/upload/vt/vt.htm.Türkiye’nintemelticaretortaklarıylaticaretineilişkindışticaretverileriTablo1’desunulmuşolup,ülkeler2011yılıverileridikkatealınaraksıralanmıştır.TablodadagörüldüğügibiihracatiçerisindekienyüksekpaysırasıylaAlmanya,İngiltere,İtalyaveFransagibiAvrupaBirliği(AB)ülkelerineaittir.Türkiye’ninenfazlaihracatyap‐tığıülkeAlmanyaolup,2011yılıitibariylebuülkeyeyapılanihracatyaklaşıkolarak
UR  - https://dergipark.org.tr/en/pub/oguiibf/issue//76498
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/65420
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/65421
ER  -