@article{article_880534, title={Endokrin Bozucu Kimyasallar ve Tekstil Alanında Kullanımları}, journal={Experimed}, volume={11}, pages={130–139}, year={2021}, DOI={10.26650/experimed.2021.880534}, author={Tutanç, Levent and Cansız, Derya and Emekli Alturfan, Ebru and Alturfan, Ata}, keywords={Endocrine disrupting chemicals, bisphenol A, phthal-ates, textile industry}, abstract={<p>Son yıllarda endokrin bozucu kimyasallar (EBK) olarak adlandırılan ve insan yapımı olan bileşikler bilim dünyasında dikkatleri üzerine çekmektedir. Bu kimyasallar endokrin sistemin gelişimini ve fonk-siyonunu değiştirebilmekte, hormonların bağlanma, taşınma, üre-tim ve vücuttan uzaklaştırılmaları üzerine etki etmektedir. Şu ana kadar yapılan bilimsel çalışmaların çoğu EBK’ların kanserojen etki-lerine, balıkların ve memelilerin üreme sistemlerine olan etkilerine odaklanmıştır. Amerika Birleşik Devletleri Çevre Koruma Ajansı’na (EPA) göre hormon taklit edebilme özelliği olan EBK’lar, homeos-tazın devamından ve gelişim ile ilgili süreçlerin regülasyonundan sorumlu olan hormonların üretimine, salgılanmasına, taşınmasına, bağlanmasına, metabolizmasına ya da eliminasyonuna müdaha-le edebilen dışsal ajanlar olarak tanımlanmaktadır. Dolayısıyla bu eksojen kimyasallardan en fazla endokrin sistem etkilenmektedir. Endokrin bozucular, hücrenin yağ dokusunda depolanabilirler. Bu sebeple EBK’ların çevre ve toplum sağlığı üzerindeki etkilerini mi-nimuma indirmek adına sıkı önlemlerin alınması gerekmektedir. İnsanlar ve hayvanlar EBK’lara günlük hayatta pek çok yol ile maruz kalabilmektedir. İnsanların maruz kaldığı yollardan biri de tekstil ürünlerinde bulunan EBK’lardır. EBK’ların sağlık üzerindeki olumsuz etkileri literatürdeki birçok araştırmada gözler önüne serilmiştir. Bilim ve teknolojinin bu ka-dar hızlı ilerlediği bir çağda bugüne kadar varlığı tespit edilen ve henüz tespit edilmemiş olan bu kimyasallarla kontamine olmamak imkansız gibi görünmektedir. Bu derlemede en yaygın EBK’lardan bisfenol A ve fitalatların etkileri hakkında bilgi verildikten sonra tekstil ürünlerinde belirlenen bis-fenol A ve fitalatlardan bahsedilecektir. <br /> </p>}, number={2}, publisher={Istanbul University}, organization={Yok}