TY  - JOUR
T1  - The Tatar Community and Tatar Language Education in Australia
TT  - Avustralya‘da Tatar Toplumu ve Tatarca Eğitimi
AU  - Atik, Kubilay
PY  - 2021
DA  - July
JF  - Tehlikedeki Diller Dergisi
JO  - JofEL
PB  - Ülkü ÇELİK ŞAVK
WT  - DergiPark
SN  - 2148-130X
SP  - 309
EP  - 319
VL  - 11
IS  - 19
LA  - en
AB  - The Tatar community in Australia is probably one of the newest among the Tatar diaspora groups in the world. The number of its members is estimated to be around 700, yet the community is very active and vigorous. The Tatars live mainly in Adelaide followed by Sydney. This article gives a general overview of the history, migration issues and current situation of the Tatar community in Australia. It also discusses the literary and educational activities related to the Tatar language and culture organised both by younger and older members of the community. The article is based chiefly on resources provided by the Tatar community in Australia, personal communications and the very few scholarly works available on the topic. As research on this community is scarce, this article hopes to inspire more interest in the interesting diaspora group and its activities.
KW  - Tatars
KW  - Australia
KW  - Tatar diaspora
KW  - education
KW  - migration
KW  - Tatar literature
N2  - Bu makalede Avustralya Tatar diasporasının tarihçesi, eğitim ve kültür faaliyetleri ile dil vekültürlerini koruma yönünde yaptıkları yayınlar ve diğer faaliyetler genel olarak aktarılmıştır.Avustralya Tatar toplumu dünya üzerinde yayılmış Tatar toplumlarından belki de en genç ve sayıolarak en küçüklerinden birisidir. Bununla birlikte gerek tarihleri gerekse günümüzdeki faaliyetleri ileson derece ilgi çekici olan bu topluluk ne yazık ki bugüne kadar çok fazla akademik çalışmaya konuolmamıştır. İleride yapılacak çalışmalara da yardımcı olabilmek amacıyla bu makale içerisinde konu ileilgili yapılan tüm çalışmalara atıf yapılmakla kalınmayıp Avustralya Tatar toplumunun üyelerininyazdıkları ve çeşitli dillerde basılan ya da tercüme edilen eserlere de yer verilmiştir.Görece küçük birtopluluk olan Avustralya Tatar toplumu yaklaşık yedi yüz kişi olan sayısına oranla bir okul, çok sayıdakitap, üç yazar ve bir caminin yanı sıra diğer kültürel aktiviteler ile de son derece canlı bir topluluktur.Avustralya’ya yerleşen tatar toplumunun üyeleri ilk olarak İkinci Dünya savaşını takiben Çin’de çıkan içsavaş sonucu yerlerinden olan Doğu Türkistan ve Mançurya’daki Tatar topluluklarının üyeleridir. İkincibir dalga ise neredeyse tüm diğer Tatar diasporalarında olduğu gibi Sovyetler birliğinin dağılmasındansonra meydana gelmiş ve eski Sovyet devletlerinden bir göç dalgası yaşanmıştır. Aslında ilk göçdalgasında gelen pek çok Tatar da Avustralya hükümetinin “Beyaz Avustralya” politikası kapsamındao dönem Rus vatandaşı sayılan Tatarların beyaz ırk sayılması ile gerçekleşmiştir. Bu politikaya göreyalnızca Avrupa kökenlilerin Avustralya’ya göç etmesine izin verilmekteydi. Buna gerekçe olarak iseÇin ve diğer Asya ve Afrika ülkelerinden gelenlerin Avustralya’da düşük ücretlerle çalışarak haksızrekabete neden olacakları gösterilmiştir. Ancak kağıt üzerinde Avrupalı görünen Rus vatandaşlarındanda Kalmık, Buryat, Ermeni gibi Avrupaî görünüme sahip olmayanların konsolosluklarda yapılanmülakatlarda elendiği, bu aşamada “pub test” adı verilen bir standart kullanıldığı görülmüştür. Bunagöre Sydney’de bir bara girip yürüdüğünde içeridekilerin dikkatini çekecek kadar egzotik görünümüolmayanlar Avrupalı sayılmış ve Ermeniler, Kalmıklar ve hatta İspanyol ve İtalyanlardan bazıları dahiAvrupalı sayılmamış, ancak Tatarlar görünüşe göre çok büyük bir sorunla karşılaşmadan göçetmişlerdir.Ancak bunula birlikte Tatarca Avustralya’da Topluluk Dili (Community language) statüsünde değildirve bu nedenle devlet desteği görmemektedir. Buna rağmen Tatar toplumu önce bireysel çabalarla birevde, daha sonra ise bir azınlık okulu olarak daha kurumsal bir şekilde Tatarca, İslam dini ve Tatarkültürü, tarihi ve diğer konularda çocuklara eğitim verilen ve başka etkinlikler yapılan bir okulaçılmıştır. Avustralya’daki Tatar toplumunun üyeleri arasında Ziya Maski, Ayşe Maski, Sofya Çanişefgibi yazarlar çıkmış ve bu yazarlar toplamda dörtten fazla ülkede 8’den fazla kitap basmıştır ki 700 kişicivarı olan bir topluluk için bu sayı oldukça etkilidir. Bu kitapların bazıları şiir, bazıları iseAvustralya’daki Tatar toplumunun Avustralya’ya gelmeden önceki ve geldikten sonraki hikayeleriniaktarması açısından hem Tatar dili ve edebiyatının önemli eserleridir hem de bu konuda çalışmakisteyen tarihçi, sosyolog ve diğer disiplinlerdeki akademisyenler için değerli kaynaklardır. Bukitaplardan “Gözyaşları ile Islanan Topraklar” gibi bazıları Türkiye’de çeviri olarak ve orijinal dillerindede basılmışsa da baskılarına ulaşmak güçtür.Öte yandan Avustralya’da eğitim faaliyetleri yukarıda belirtilen nedenlerle yaşanan güçlüklererağmen topluluk üyelerinin gönüllü iştirakleriyle önce evde hafta sonu okulu olarak daha sonra isekiralanan bir okul binasında hafta sonları Tatar Başkurt Etnik Okulu adıyla devam ettirilmiştir.Edebiyat ve eğitim alanlarındaki bu faaliyetler dışında Avustralya Tatar toplumu Tatarların gelenekselolarak kutladıkları Sabantuy kutlamalarını Adelaide’de sürdürmektedir. Bu festivalde yapılan kültüreletkinlikler, oyunlar ve ziyafetler sayesinde genç nesillere Tatar kültür ve kimliğinin aktarılmasının yanısıra Avustralya’da Tatar kültürünün de tanıtılması ve bu kimliğin tanınmasına katkıdabulunulmaktadır.
CR  - Books published by Australian Tatars: http://www.australiantatars.com/books-published-byaustralian- tatars/
CR  - Chanisheff, Suyungul [Çanışev, Söyüngül] (2008). Gözyaşları İle Islanan Topraklar. Göktürk, N. (transl.).İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
CR  - Chanisheff, Suyungul [Çanışev, Söyüngül] (2016). Sökmeyen Şafaklar. Ankara: Gece Kitaplığı Yayınevi.
CR  - Community Languages Australia—Languages: https://www.communitylanguagesaustralia.org.au/about-languages/
CR  - Ding, Mei (2015). “From Xinjiang to Australia: Shifted Meanings of Being Russian”. Inner Asia, 17(2), p. 243–272.
CR  - Dündar, Ali Merthan (2008). Japonya’da Türk Izleri: Bir Kültür Mirası Olarak Mançurya Ve Japonya Türk-Tatar Camileri. İstanbul: Vadi Yayınları.
CR  - Dündar, Ali Merthan (2006). Pan-İslâmizm’den Büyük Asyacılığa: Osmanlı İmparatorluğu, Japonya ve Orta Asya. İstanbul: Ötüken Neșriyat.
CR  - Fitzpatrick, Sheila (2021). White Russians, Red Peril: A Cold War History of Migration to Australia. Carlton: La Trobe University Press.
CR  - Maski, Aysha & Maski, Ziya (2012). Journey To Freedom: A Brief History And Culture Of Australian Tatars. n.l.: Aysha Maski.
CR  - Rustam Minnikhanov meets with Tatar Diaspora of Australia: https://prav.tatarstan.ru/eng/index.htm/news/104619.htm
CR  - Tatar-Bashkurt Ethnic School: http://www.australiantatars.com/tatar-bashkurt-ethnic-school/
CR  - The first Tatar mosque to open in Australia 13.11.2013.
https://tatar-congress.org/en/news/the-first-tatar-mosque-to-open-in-australia/
CR  - Valiyff, Sofiya (2018). Milli bizäklär belän. [With national ornaments] Kazan: Shkola.
CR  - Valiyff, Sofiya (2015). Mama / Äniem. [Mother] Kazan: Magarif-Vakyt.
UR  - https://dergipark.org.tr/en/pub/tdd/article/957825
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1844291
ER  -