TY - JOUR T1 - BEYKOZ MİRİ DEBBAĞHANELERİ AU - Karakaya, Emre AU - Tekin, Zeki PY - 2021 DA - November DO - 10.33404/anasay.992478 JF - Anasay PB - İshak KÜÇÜKYILDIZ WT - DergiPark SN - 2587-2001 SP - 1 EP - 22 IS - 18 LA - tr AB - Sümerbank Beykoz Deri ve Kundura Fabrikasının temelini oluşturan Beykoz Miri Debbağhaneleri Sultan II. Mahmut zamanında Beykoz deresinin Boğaza döküldüğü noktada inşa edilmiştir.1810 yılında tesis edilen ve her geçen gün gelişen debbağhane, ordunun ihtiyaçlarını karşılamak üzere Harbiye Nezaretine devredilince daha da büyüyerek imparatorluğun en büyük deri üretim merkezi haline gelmiştir. Yeni kurulan bu tesisin ismi Tabakhane-i Klevhane-i Amire olarak değiştirilmiş 1826 yılına kadar ordu için palaska, çizme, kütüklük, koşu takımları gibi askeri malzemeler üretmiştir. Ayrıca Debbağhane-i Amire ’ye 1842 yılından itibaren buhar kazanı, buhar makinası, Taş Değirmen’in yanında 70 değirmen ilave edilerek tesisin makinalaşması sağlanmıştır. Harbiye Nazırı Mahmut Şevket Paşa’nın 1912 yılındaki girişimleri neticesinde Avrupa’dan getirtilen debagat makinaları sayesinde tesis yeniden modernleştirilmiştir. Beykoz Debbağhanesi ülkedeki deri üretiminde hem kapasite hem de kalite ve standart oluşturmada söz sahibi konumundadır. Zaman içerisinde büyük üretim kapasitesine erişen Beykoz Debbağhanelerinin malzeme temininde kullanılan finansman, ülke genelindeki çeşitli sancakların gelirlerinden karşılanmaktadır. Beykoz Debbağhanesinin deri ihtiyacı büyük oranda ülkenin iç pazarlarından temin edilirken dış pazarlardan da deri getirtildiği görülmektedir. Deri tabaklamada ihtiyaç duyulan malzemelerin başında palamut gelmektedir. Ülkenin çeşitli bölgelerinden alımı yapılan palamut ve çam kabuğunun vaktinde toplanması ve hızlıca İstanbul’a ulaştırılmasına hassasiyet gösterilirdi.Beykoz debbağhanelerinde usta ve amele olarak çalışan kişiler, üretim kapasitesine göre dönemsel olarak artıp azalmaktadır. Burada hademesinden müdürüne kadar çalışan herkes askeri personel olup disipline de çok önem verilmiştir. Beykoz Debbağhanesi üretim merkezi olmanın yanında iyi bir staj ve eğitim merkezi konumunda da olmuştur. Yeni teknikleri öğrenmek üzere öğrenci, kalfa ve ustalar gönderildiği gibi merkezden ustaların gönderilmesi de talep edilmiştir. Ayrıca bu özelliğini bir ileri düzeye taşıyarak deri sanatlarını öğreten bir de mektep kurulmuştur.Beykoz debbağhanesi bünyesinde sosyal dayanışmayı sağlamak adına yardım sandığı kurulmuş, çalışanlara borçlar verildiği gibi maddi durumları zayıf olan ailelere de yardımlar yapılmıştır. KW - Beykoz KW - Debbağhane KW - Deri KW - Kösele CR - 1-BOA. Osmanlı Arşivi. Cevdet Askeriye. [C. (AS)] No. 65, Gömlek No.3069 CR - 2-BOA. Osmanlı Arşivi. İrade Dahiliye. [İ. (DH)] No. 596, Gömlek No.41524 CR - 3- BOA. Osmanlı Arşivi. Dahiliye İdare. [DH. (İD)] No. 41, Gömlek No.3 CR - 4-BOA. Osmanlı Arşivi. Zabtiye. [ZB] No. 484, Gömlek No.87 CR - 5-BOA, ZB: 494/43 BOA. Osmanlı Arşivi. Zabtiye. [ZB] No. 494, Gömlek No.43 CR - 6- BOA, Osmanlı Arşivi. Bâb-ı Asâfî Mektubî Kalemi. [A. (MKT.MHM)]. No. 316, Hüküm No.76 CR - 7- BOA, Osmanlı Arşivi, Bab-ı Ali Evrak Odası. [BEO], No.3573, Gömlek No,267966 CR - 8 BOA, Osmanlı Arşivi. Bâb-ı Âsâfî Mektubî Kalemi. [A. (MKT.MVL)]. No. 96, Hüküm No,35. CR - - BOA, Osmanlı Arşivi. Bâb-ı Asâfî Mektubî Kalemi. [A. (MKT.MHM)]. No. 382, Hüküm No.80 CR - - BOA, Osmanlı Arşivi. Bâb-ı Asâfî Mektubî Kalemi. [A. (MKT.MHM)]. No. 431, Hüküm No.13 CR - - BOA, Osmanlı Arşivi. Bâb-ı Asâfî Mektubî Kalemi. [A. (MKT.MHM)]. No. 762, Hüküm No.60 CR - - BOA, Osmanlı Arşivi. Bâb-ı Asâfî Mektubî Kalemi. [A. (MKT.MHM)]. No. 364, Hüküm No.96 CR - - BOA, Osmanlı Arşivi. Şura-yı Devlet. [ŞD]. No.1904, Gömlek No. 20 CR - - BOA, Osmanlı Arşivi, Cevdet İktisat, [C. (İKTS)]. No.263 CR - - BOA, Osmanlı Arşivi. Bâb-ı Asâfî Mektubî Kalemi. [A. (MKT.MHM)]. No. 279, Hüküm No.100 CR - -BOA. Osmanlı Arşivi. Cevdet İktisat. [C. (İKTS)] No. 683, CR - - BOA. Osmanlı Arşivi. Cevdet İktisat. [C. (İKTS)] No. 4530 CR - - BOA. Osmanlı Arşivi. Cevdet Belediye. [C. (BLD)] No. 349 CR - - BOA, Osmanlı Arşivi. Bâb-ı Asâfî Mektubî Kalemi. [A. (MKT.MHM)]. No. 47, Hüküm No.10 CR - - BOA. Osmanlı Arşivi. Cevdet İktisat. [C. (İKTS)] No. 1774 CR - - BOA, Osmanlı Arşivi, Sadaret Amedî Kalemi Evrakı. [A.(AMD)]. No.63, Hüküm No.9 CR - - BOA, Osmanlı Arşivi, Hariciye Nezareti Mektûmi Kalemi, [HR (MKT)], No. 37 Hüküm No, 34 CR - - BOA. Osmanlı Arşivi. Cevdet Askeriye. [C. (AS)] No. 19133 CR - - BOA. Osmanlı Arşivi. Cevdet Askeriye. [C. (AS)] No. 25585 CR - - BOA. Osmanlı Arşivi. Cevdet İktisat. [C. (İKTS)] No. 811 CR - - BOA, DH. İ. UM: 81-1BOA, Osmanlı Arşivi, Dahiliye Nezareti İdare-i Umumiyye, [DH (İ.UM)]. No.81 Hüküm No.1 CR - - BOA, Osmanlı Arşivi, Cevdet İktisat, [C.(İKTS)].No.1220 CR - - BOA, HR. MKT: 21/4 BOA, Osmanlı Arşivi, Hariciye Nezareti Mektûmi Kalemi, [HR (MKT)], No. 21 Hüküm No.4 CR - - Koçu, Reşat Ekrem, “Beykoz Debbağhanesi”, İstanbul Ansiklopedisi, 5/2649, İstanbul, 2011 CR - - Toprak, Zafer, “Tanzimat’ta Osmanlı Sanayii”, Tanzimat’tan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi,5/1347, İstanbul, 1985 CR - - Öğreten, Ahmet. “Ereğli Kömür madeni Havzasında İlk üretim”, AÜ, Türkiyat Araştırmaları Dergisi,31 / (2006),153. CR - -Küçükerman, Önder, “Beykoz Deri ve Kundura Fabrikası”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi,1/197, İstanbul, 2000 CR - - Yerlitaş, Onur. Osmanlıdan Cumhuriyete Sümerbank Beykoz Deri Fabrikası. İstanbul. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013 CR - - Büğüş, Nuri. Beykoz Ayakkabı Fabrikası ve Deri İmalatı, İstanbul, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2001 UR - https://doi.org/10.33404/anasay.992478 L1 - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1962434 ER -