Ankara’nın Başkent Olduğu Yıllardaki Eğitim, Sağlık ve Sosyal Durumu Üstüne

Year 2004, Volume: 20 Issue: 58, 105 - 128, 01.03.2004

Zübeyir Kars

Abstract

Ankara, Osmanlı Devleti’nde adı sıkça öne çıkmayan bir kentti. Türkiye Cumhuriyeti’nin Hükümet merkezi olunca dikkatleri üzerine çekti. Bu yıllarda Ankara’ya 10 kaza 7 nahiye ve 1075 köy bağlıydı. Toplam nüfusu 312549 idi. Merkez nüfusu 2 nahiye 72 köy dahil 9090T kadın, 12356’sı erkek olmak üzere 21446 idi. İlde toplam 108 ilk, orta ve lise mektebi, 39 medrese vardı. 1924 yılında l’i resmî, 6’sı özel, 7 eczane ve 2 resmî hastahane de bulunmaktaydı. Dispanser yoktu.

Kentte toplam 526 çeşme vardı. 345 çeşme merkezde, geri kalanları kaza ve köylerde bulunuyordu. Yine kentte, 56 caminin 35’i merkezde idi. 27 han vardı. Otel yoktu. Başkent olduktan sonra 16 otel yapılmıştır.

Vilâyette birer adet imalat-ı harbiye, elektrik, fişek, kibrit ve un fabrikası vardı. 526 su ile çalışan un değirmeninin 437’si faal durumdaydı. 70 mahalleli, tarım ve hayvancılığa dayalı ekonomisi olan kentti. Ulaşım araçları fayton ve eşekti. Aydınlanması gazyağı ile sağlanan lüks lambaydı. İlk mecliste milletvekillerinin oturduğu sıralar mektup sıralarıydı. Bugün modern, çağdaş ve güzel bir kente ulaşılmıştır.

Keywords

Türkiye Cumhuriyeti, Ankara, Başkent, Eczane, Hastahane, Okul

A Study on Educatıon, Health and Socıal States at Ankara Whenıt Was Became Capıtal Cıty

Abstract

Ankara was not well-known city during Ottoman Empire. It took attention önce it was chosen as the Capital city of Turkish Republic. Ankara there were 10 kaza (district), 7 nahiye (subdistrict) and 1075 village belonged to Ankara. Total population at Anakara was 312549 and 21446 of these weı*e living in city çenter. 9090 women and 12356 were man of those total city çenter population. Only 2 of the 7 nahiye (subdistrict) and 72 village were in the city çenter region. There were 108 primary and secondary schools and 39 medressehs in the city. In addition, Ankara had two hospitals, which were owned by State, and 7 pharmacies of those only one was owned by the State and the rest was owned by the private sector. On the other hand, there was no dispanser (outpotrent clinİc) there were 526 çeşme (fountain), and 345 of those were in city çenter. Tehere were 27 han (inn), but no hotel. 16 hotels were built after it was chosen as a capital city.

The city had power for electricity and military industfy (imalat-ı harbiye). In addition, there were no flour factory, gun factory and one factory producing matches. There were total of 526 değirmen (mili) runnİng with water power and 437 of them were in working-order. Ankara’s economy of those days was based on agriculture and traıısportatİon was maintained by fayton and donkeys. Gasoliııe was the source of lightening. The members of first parliament were sat on school chairs. Today, Ankara is a modern and a large city.

Keywords

Republic of Turkish, Ankara, Capital, Pharmacy, Hospital, School

References

• Faruk Sümer, Eski Türkleıde Şehircilik, Ankara, 1994
• Bahacddin Ögel, Türk Kültürünün Gelişme Çağları, 2. baskı, Ankara, 1979
• Dr. Muslihiddin Safvcd, Türkiye’nin Sıhhi İçtimai Coğrafyası Ankara Vilayeti, İstanbul, 1341/1925
• Kamil Erdaha, Milli Mücadele’de Vilayetler ve Valiler, İstanbul, 1975
• Bedi N. Şehsüvaroğlu, Eczacılık Tarihi Dersleri, İstanbul, 1970
• Turhan Baytop, Türk Eczacılık Tarihi, İstanbul, 1985
• Zübeyir Kars, Milli Mucadelc’de Kayseri, Ankara,1999
• Zübeyir Kars, “Kayseri Ortodokslarınm Türklüğü Üzerine Bir Deneme.” II. Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri, Kayseri, 1998 Ankara Vilayeti Salnamesi, 1325/1907, Hazırlıyanlar, Kudret Emiroğlu, Ahmet Yüksel, Ömer Türkoğlu, Ethem Coşkun, Ankara, 1995 Seyyah Kandemir, Ankara Vilayeti, Ankara, 1932
• Hakimiyet-i Milliye, 9 Teşrin-i Sani 1926, Sayfa 4
• Mübarek Galip, Anadolu’nun Türk Asar ve Mahkukatı Tetebbııatına Esas, İstanbul, 1341
• Hikmet Tanyu, Ankara ve Çevresinde Adak ve Adak Yerleri, An-kara, 1967
• Tuncer Baykara, “Hacı Bayram ve Şehir Hayatı”, Hacı Bayram Veli Sempozyumu Bildirileri, Ankara, 2000
• Hıfzı V, Velidedcoğlu, Milli Mücadele Anılarını, İstanbul, 1983
• Hüseyin Borak, Türkiye Kılavuzu, C.l. Ankara, 1946
• Cumhuriyet Ansiklopedisi 1923-1940. Y.K. Yayınları, İstanbul, 2003 Seyfettin Sağlam, “Millî Miicadele’de Ankara", Türk Yurdu, Ankara Özci Sayısı, Cilt, 22. sayı. 176, Ankara, 2002 Şerif Erdoğdu, Ankara’m, Ankara, 2001
• Nurcan İnci Fırat, Ankara’da Cumhuriyet Dönemi Mimarisinden İki Örnek, Etnografya Müzesi ve Eski Türk Ocağı Merkez Binası, Ankara, 1998 Yakup Kadri (Karaosmanoğlu), “Yapıcı ve Yaratıcı Deha” Atatürk Devri Fikir Hayatı, II, Mehmet Kaplan ve Komisyon, Ankara, 1992
• A, Esat Bozyiğit, Ankara’nın Taşma Bak.. Tiiık Yazınında Ankara, Ankara, 2000
• Utkan Kocatürk, Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 1999.