“Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası”nın Hazırladığı İlk Raporun (1951) Demokrat Parti Hükümetlerinin Politikalarına Etkileri

Year 2004, Volume: 20 Issue: 58, 129 - 168, 01.03.2004

Mustafa Albayrak

Abstract

İkinci Dünya Savaşı sonrasında Türkiye’nin Truman Doktrini çerçevesinde Marshall Plânı kapsamına alınmasıyla giderek gelişen Türk-ABD İlişkileri, 1947 yılında Türkiye’nin “Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası (International Bank for Reconstruction an Development)”na ve “Uluslararası Para Fonu( International Monetary Fund)”na üye olmasıyla önemli bir noktaya ulaşmıştır.

Bu gelişmelerin hemen ardından, Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün son başbakanı Şemsettin Günaltay, Türk ekonomisinin sorunları ve çözüm önerileri konusunda adı geçen bankadan bir uzmanlar kurulunu Türkiye’ye davet etmiştir. Onbeş kişiden oluşan bu uzmanlar kurulu, Demokrat Parti’nin iktidara geldiği 1950 seçimlerinden sonra Türkiye’ye gelmiş,Türk ekonomisinin içinde bulunduğu durum, sorunları ve çözüm yollan konusunda geniş bir rapor hazırlayarak 1951 yılında yeni Cumhurbaşkanı Celâl Bayar’a sunmuştur.

“Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası Raporu” adı ile bilinen bu raporun, Demokrat Parti’nin on yıl süren iktidarı döneminde hükümet politikalarını önemli ölçüde yönlendirdiği ve etkilediği anlaşılmaktadır.

Keywords

Amerika Birleşik Devletleri, Barker Raporu, Cumhuriyet Halk Partisi, Demokrat Parti, Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası Raporu

The Efects First Report Prepared By International Bank for Reconstruction and Development (ıbrd) (1951) in Policies of Democrat Party Governments

Abstract

Turkish -ABD relations, which continiously improved when Turkey was realized under the framework of the Marshall Plan in üne with the Truman Doctrine at the end of World War II, reached an important position when Turkey became a member of the International Bank for Reconstruction and Development and the International Monetary Fund in 1947.

Immediately after these developments, President İsmet înönü’s final prime minister Şemsettin Günaltay invited a specialist committee from the mentioned bank to Turkey in order to prepare a report on the problems of the Turkish economy and suggestions for Solutions. This specialist committee, which consisted of 15 members, came to Turkey when the Democrat Party came into power in 1950 and after preparing a detailed report on the situation of the Turkish economy, its problems and Solutions, presented it to new President Celâl Bayar in 1951.

It is understood that this report, which is known as the “International Bank for Reconstruction and Development Report”, directed and influenced government policies to a great extent during the 10 year period in which the Democrat Party was in power.

Keywords

United States of America, The Report of Barker, Republican People’s Party, Democrat Party, International Bank for Reconstruction and Development Report

References

• İlhan Tekeli- Selini İlkin, Uygulamaya Geçerken Türkiye’de Devletçiliğin Oluşumu, Ankara, 1982, Ek;5
• A. Afetinan, Devletçilik İlkesi ve Türkiye Cunılıuriyeti’nin Birinci Sanayi Plânı, 1933, Ankara, 1972
• A. Afetinan, Türkiye Cunılıuriyeti’nin İkinci Sanayi Piânı, Ankara, 1973
• Şevket Süreyya Aydemir, Tek Adanı, Ciit:Ill, 1922-1938, İstanbul, 1975
• Ş.S. Aydemir, İkinci Adanı, Ciltti, 1884-1938, IV. Baskı, İstanbul, 1976
• Devlet İstatistik Enstitüsü, Türkiye’de Toplumsal ve Ekonomik Gelişmenin 50 Yık, Ankara, 1973
• İlhan Tekeli- Selim İlkin, Savaş Sonrası Ortamında 1947 Türlüye İktisadi Kalkınma Plânı, 2. Basım, Ankara, 1981
• Richard D. Robinson, The First Tıırkİsh Republic, A Cause Study in National Development, Harvard University Press, Cambridge, 1965
• Orhan Oğuz, “Marshall Plânı”, (Konferans), İzmir, 1951
• Refii Şevket Suvla, “Türkiye’de Marshall Plânı (1)”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, Cilt: X, Sayı: 1-4, İstanbul, 1951
• Report of a Mission International Bank for Rcconstruction and Development in Collaborati- on with The Goverment of Turkey, The Economy of Turkey, An Analysis and Recommendations for A Development Program, Washington, D.C., 1951
• Feroz Ahmad, Demokrasi Sürecinde Türkiye, (1945-1980), Çeviren: Ahmet Fethi,İstanbul, 1992
• Sadun Aren, Ekonomi El Kitabi, 7. Baskı, İstanbul, 1980
• Demokrat Parti Meclis Grubu Gizli Müzakere Zabıtları (D.PM.G.G.M.Z.), Dönem: IX, Cilt. 57
• Orhan Bayrak, Türkiye’yi Kimler Yönetti (1920-1980), İstanbul, 1984
• Demokrat Parti, Tüzük ve Program, Ankara, 1949
• Milli Eğitim Bakanlığı, Cumhuriyetin 50. Yılında Rakam ve Grafiklerle Milli Eğitimimiz, İstanbul,1973
• Başbakanlık, Devlet İstatistik Enstitüsü, Ziraî İstatistik Özetleri, (1940-1961), Ankara, 1962
• Mustafa Albayrak, Türk Siyasi Tarihinde Demokrat Parti, (1946-1960), Ankara, 1992, (Hacettepe Üniversitesi’nde yapılmış yayınlanmamış Doktora Tezi.)
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, 50 Yılda Türk Sanayii, Ankara, 1973
• Türkiye Ticaret, Sanayi, Deniz Ticaret Odaları ve Borsalar! Birliği, Cumhuriyet Döneminde İstatistiklerle Türkiye (1923-1982), İstanbul(?), 1982
• Basın Yayın ve Turizm Umum Müdürlüğü, Türkiye Nasıl İlerliyor, (1950-1957), Ankara, 1957
• Duran Taraklı, Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu ve Uygulama Sonuçları, Ankara, 1976
• T.C. Milletlerarası İktisadi İşbirliği Teşkilatı Genel Sekreterliği, Türkiye’de Marshall Plânı, No: 41, (1.10.1959-31.12.1959), Ankara 1960
• DİE, Türkiye’de Ekonomik ve Toplumsal Gelişmenin 50 Yılı, Ankara, 1973 Düstur, Üçüncü Tertip, Ciltı36
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Kavanin Mecmuası, Dönem: X, Cilt: 39
• 50 Yılda Türk Sanayi
• D.PM.G.G.M.Z., Dönem: XI, Cilt: 261
• İsmail Arar, Hükümet Programları, 1920-1965, İstanbul, 1968
• DİE, Türkiye’de Toplumsal Ekonomik Gelişmenin
• Fay Kırby, Türkiye’de Köy Enstitüleri, Ankara, 1962
• Muzaffer Gökman, 50 Yılın Tutanağı, (1923-1973), İstanbul, 1973
• TBMM Kavanin Mecmuası, Dönem: IX, Cilt; 36
• TBMM Tutanak Dergisi, Dönem: IX, Cilt: 9
• TBMM Kavanin Mecmuası, Dönem. IX, Cilt: 26
• Stefanos Yerasimos, Az Gelişmişlik Sürecinde Türkiye, Bizans’tan 1971’e, 3 .Baskı, Çeviren: Babür Kuzucu, İstanbul, 1980
• TBMM Kavanin Mecmuası, Dönem:lX, Cilt:36
• Z. Y, Herslag, Turkey; The Challange of Growth, Leiden, 1968
• DİE, Türkiye İstatistik Yıllığı, 1981 Özel Sayısı, Ankara, 1981
• D.PM.G.G.M.Z., Dönem. XT, Cilt: 232.