Osmanlı Devleti Döneminde Antalya Demiryolu Hattı Projesi

Year 2020, Volume: XXXVI Issue: 102, 1 - 36, 01.11.2020

Malike Bileydi Koç

https://doi.org/10.33419/aamd.815142

Cited By: 1

Abstract

Sanayileşmenin önemli sonuçlarından biri olan demiryolları,19. yüzyılın güvenilir ve hızlı ulaşım araçlarından biri olması, askeri faydalar sunması, stratejik yönleriyle siyasi avantajlar kazandırması nedeniyle Osmanlı Devleti tarafından benimsenen ve talep edilen bir ulaşım aracı olmuştur. Yenileşme hareketinin bir gereği olarak kabul edilen demiryolları, ülke topraklarındaki liman ve iç bölgeleri arası bağlantı için önemli görülmüştür. Bu nedenle yerli ve yabancı yatırımcılar tarafından Osmanlı Devleti’ne demiryolu yapımı için teklif götürülen bölgelerden birisi de bir liman ve ticaret bölgesi olan Antalya hattı olmuştur. Bu çalışmada öncelikli olarak Osmanlı Devleti’ndeki demiryolu faaliyetleri genel bir tarihsel değerlendirmeyle ele alınacak, ardından yapımı planlanan ancak gerçekleştirilemeyen Antalya Demiryolu Hattı projesi üzerinde durulacak, ayrıca günümüzde de hâlâ mevcut olmayan bu hattın Osmanlı Devleti döneminde yapılamama nedenlerine değinilecektir. Bu çalışmayla, Osmanlı Devleti’nde yapımı planlanan bu hattın günümüze kadar gerçekleştirilememe nedenlerine tarihsel bir zemin sunma amaçlanmıştır.

Keywords

Demiryolu, Osmanlı Devleti Dönemi Demiryolları, Antalya Demiryolu Projesi, Antalya-Burdur Demiryolu Hattı, Antalya-Burdur Railway Line

Antalya Railway Line Project during Ottoman the Empire Period

Abstract

As one of the important results of industrialization, railways have been adopted and demanded by the Ottoman Empire because it was one of the reliable and fast transportation vehicles of the 19th century period, offered military benefits, and provided political advantages with its strategic aspects. The railways, which are accepted as a requirement of the modernization movement, have been considered important for the connection between the ports and the inner regions of the Ottoman territory. For this reason, one of the regions where domestic and foreign investors were offered proposals for the construction of the railway to the Ottoman Empire was the Antalya line, a port and a trade area. In this study, the railway activities in the Ottoman Empire will be discussed with a general historical evaluation, then the Antalya railway line project which was planned to be built but not realized will be emphasized and the reasons of the failure of this line, which still does not exist today, will be mentioned. With this study, it is aimed to provide a ground for the reasons why this line, which was planned to be built during the Ottoman Empire, could not be realized until today

Keywords

Railways of the Ottoman Empire period, Antalya Railway Project

References

• Bab-ı Ali Evrak Odası (BEO) BOA., BEO. 4204.315281.005.
• Bab-ı Ali Evrak Odası (BEO) BOA., BEO. 42.04/315281.
• Bab-ı Ali Evrak Odası (BEO) BOA., BEO. 4204/315281/2.
• Bab-ı Ali Evrak Odası (BEO) BOA., BEO. MV.00179/65.
• Bab-ı Ali Evrak Odası (BEO) BOA., BEO. 004204.315281.001.
• Bab-ı Ali Evrak Odası (BEO) BOA., BEO. 4204.315.281. 8-9-10, 16.
• Bab-ı Ali Evrak Odası (BEO) BOA., BEO. 4204.315.281. 10.
• Bab-ı Ali Evrak Odası (BEO) BOA., BEO. 4204.315.281. 8.
• Bab-ı Ali Evrak Odası (BEO) BOA., BEO. 4204.315.281. 9.
• Bab-ı Ali Evrak Odası (BEO) BOA., BEO.. 2286/171378/8.
• Bab-ı Ali Evrak Odası (BEO) BOA., BEO. 2286/171378/6.
• Hariciye Nezâreti Sefaret Belgeleri (HR.SFR) BOA., BEO.HR. SFR (3) 714/10/1,2,3.
• Hariciye Nezâreti Sefaret Belgeleri (HR.SFR) BOA., BEO.HR. SFR (3) 714/20/1,2.
• Hariciye Nezâreti Sefaret Belgeleri (HR.SFR) BOA., BEO.HR. SFR (3), 714/32/1,2.
• Hariciye Nezâreti Sefaret Belgeleri (HR.SFR) BOA., BEO.HR. SFR 714/39/3/1,2,4.
• Hariciye Nezâreti Sefaret Belgeleri (HR.SFR) BOA., BEO.HR. SFR (3), 714/39/1/1, 1/2.
• Umûr-ı Mahalliye-i Vilayât Müdüriyeti Belgeleri (DH.UMVM) BOA., DH.UMVM. 72/10/1,2,3,4,5,6,7.
• Umûr-ı Mahalliye-i Vilayât Müdüriyeti Belgeleri (DH.UMVM) BOA., DH.UMVM. 72/10/8,9,10,11,12.
• Umûr-ı Mahalliye-i Vilayât Müdüriyeti Belgeleri (DH.UMVM) BOA., DH.UMVM. 72/10/14,15.
• Mütenevvi Maruzat Evrakı (Y.MTV) BOA., YMTV.67/12.
• Dahiliye Nezâreti Mektubî Kalemi (DH.MKT) BOA., DHMKT.466/26.
• Meclis-i Vükelâ Mazbataları (MV) BOA., MV.179/65.
• Meclis-i Vükelâ Mazbataları (MV) BOA., MV.00321/196.
• Hariciye Nezareti Siyasi Kısım Evrakı (HR.SYS) BOA., HR.SYS.2958/18.002.
• Dahiliye Nezareti Belgeleri (DH) BOA., DH.İ.UM.EK. 13/15/01, 02.
• Dahiliye Nezareti Belgeleri (DH) BOA., DH.ŞFR 631/34-1.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi İrade Taltifat(İ.TAL) BOA., İ.TAL.488/55.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi İrade Dahiliye(İ.DH) BOA., İ.DH 878.70025.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi İrade Meclis-i Vala(İ.MVL) BOA., İ.MVL.568/255/6.
• Akbulut Gülpınar, Siyasi Coğrafya Açısından Türkiye’de Demiryolu Ulaşımı, Anı Yayınları, Ankara 2010.
• Akyıldız Ali, “Osmanlı Anadolusunda İlk Demiryolu:İzmir-Aydın Hattı (1856-1866)” Çağını Yakalayan Osmanlı, Ekmeleddin İhsanoğlu-Mustafa Kaçar (Ed), IRCICA Yayınları, İstanbul 1995.
• Bilmez Bülent, Demiryolundan Petrole Chester Projesi (1908-1923), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2000.
• Cankaya Mete, Türkiye Teknoloji Tarihi, Orion Kitabevi, Ankara 2014.
• Eldem Vedat, Harp ve Mütareke Yıllarında Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomisi, TTK Basımevi, Ankara 1994.
• Engin Vahdettin, “Rumeli Demiryolları”, Vahdettin Engin-Ahmet Uçar-Osman Doğan(Ed.), Osmanlı’da Ulaşım, Çamlıca Yayınları, İstanbul 2013.
• Gülsoy Ufuk, “Osmanlı Devrinde Anadolu ve Bağdat Demiryolları”, Vahdettin Engin- Ahmet Uçar-Osman Doğan(Ed.), Osmanlı’da Ulaşım, Çamlıca Yayınları, İstanbul 2013.
• Gürel Ziya, Kurtuluş Savaşı’nda Demiryolculuk, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 2011.
• Halaçoğlu Yusuf, Osmanlılarda Ulaşım ve Haberleşme (Menziller), İlgi kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul 2014.
• Hülagü Metin “Cumhuriyet Öncesi Osmanlı Demiryollarına Genel Bir Bakış”, Mukaddes Arslan(Ed), Cumhuriyet Döneminde Demiryolları Sempozyumu, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2010.
• Kocatürk Utkan, Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 1999.
• Koloğlu Orhan, “Ulaşım ve Haberleşme” Halil İnalcık-Günsel Renda(Ed), Osmanlı Uygarlığı, ss.443-448.
• Kuneralp Sinan, Son Dönem Osmanlı Erkan ve Ricali (1839-1922), İsis Yayınları, İstanbul 1999.
• Ortaylı İlber, İkinci Abdülhamit Dönemi’nde Osmanlı İmparatorluğu’nda Alman Nüfuzu, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları No:479, Ankara 1981.
• Özdemir Mehmet, Mütareke ve Kurtuluş Savaşı Başlangıç Dönemlerinde Türk Demiryolları(1918-1920), T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2001.
• Pamuk Şevket, Osmanlıdan Cumhuriyete Küreselleşme, İktisat Politikaları ve Büyüme, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2008.
• Satan Ali, “Osmanlı’nın Demiryolu Çağına Girişi”, Vahdettin EnginAhmet Uçar-Osman Doğan (Ed.), Osmanlı’da Ulaşım, Çamlıca Yayınları, İstanbul 2013, ss.209-219.
• Toprak Zafer, “Demiryolu, Devlet ve Modernite” Demir Yol-Tren Çağı, (Ed.) Selahattin Özpalabıyıklar, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2003.
• Karaca Behset, “XVI. Yüzyılda Meğri (Fethiye) Kazası Vakıfları”, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S 31, Nisan 2014, ss.1-44.
• Temurçin Kadir, “Dinar Şehri’nde Kuruluş, Gelişme, Nüfus ve Fonksiyonel Özellikler”, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, S 19, Mayıs 2009, ss.169-194.
• Toprak Zafer, “Cumhuriyet, Demiryolu ve Laiklik Bir Modernite Metaforu”, Toplumsal Tarih Dergisi, S 168, Aralık 2007, ss.26-30.
• Yücel Serhan - Murat TAŞAR, “Demiryolunun Stratejik Önemi ve Erken Cumhuriyet Döneminde Demiryolu Siyaseti”, Vakanüvis Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, Mart 2016, No.1, ss.293-342.
• Quataert Donald, “19. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nda Demiryolları”, Tanzimat’tan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, C 6, İletişim Yayınları, İstanbul 1985, ss.1630-1635.