DEĞİŞEN ULUSLARARASI SİSTEMDE ABD’NİN ORTADOĞU POLİTİKALARININ SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ

Year 2018, Issue: 69, 114 - 119, 06.11.2018

Murat Ercan Ali Ayata

Abstract

Uluslararası
sistemin tarihsel sürecine baktığımızda her yüzyılda sistemi etkileyen başat
güç konumunda yeni devletlerin ortaya çıktığı görülmektedir. Modelski’nin de
kuramında belirttiği gibi başat güç durumuna yükseliş ve düşüş ortalama yüz
yıllık sürelerle olmaktadır. Her yüzyılda belirli bir devlet yükselerek dünya
denizlerinde egemen duruma geçmekte ve bu egemenliğini hemen hemen yüz yıl
sürdürmektedir. Bu süreç içerisinde başat güce meydan okuyan başka bir güç
ortaya çıkmış ve bu iki güç arasındaki çatışmalardan üçüncü bir devlet yeni
başat güç olarak denizaşırı alanlarda küresel dünya egemenliğini ilan etmiştir.
Örneğin 15–16. yüzyılda önce Portekiz, sonrasında İspanya, 17 yüzyılda
Hollanda, 18. yüzyılda Fransa, 19. yüzyılda İngiltere ve 20. yüzyılda ise ABD
Osmanlı İmparatorluğu’nun zayıflamaya başlamasıyla sırasıyla dünya egemenliğini
ilan etmişlerdir. 20.yüzyılın başat gücü ABD ise, 19. yüzyılda dönemim başat
gücü İngiltere ile Almanya arasındaki rekabet ve çatışmayı fırsata dönüştürerek
küresel dünya egemenliğini ilan etmiştir. Dolayısıyla ABD 20. yüzyıl boyunca
uluslararası sisteme yön vermiştir. “Değişen
Uluslararası Sistemde ABD’nin
Ortadoğu Politikalarının Sürdürülebilirliği” başlıklı çalışmada 21. yüzyılın
nasıl şekilleneceği ve bu bağlamda ABD’nin başat güç statüsünü devam
ettirebilmek için nasıl bir yol izleyeceği sorunsalı üzerinde durulacaktır.
Ayrıca çalışmada eğer ABD güç kaybetmekte ise ABD’ye meydan okuyan devlet veya
devletler hangileridir? Yeni yüzyılın küresel dünyasında başat gücü olarak
hangi devlet ön plana çıkabilir? gibi sorular analiz edilerek yenidünya
düzeninin nasıl şekillenebileceğine dair muhtemel senaryolar ortaya konulmaya
çalışılacaktır.

Keywords

Başat Güç, Yenidünya Düzeni, ABD, Çatışma

References

•  AÇIKGÖZ, Ö.(2006). “Ortadoğu’nun Etnik, Sosyo Yapısı ve Büyük Ortadoğu Projesi”,Büyük Ortadoğu Projesi: Yeni Oluşumlar ve Değişen Dengeler. Ed. Atilla Sandıklı, Kenan Dağcı, Tasam Yayınları, İstanbul, ss 81–86.  ARMAOĞLU, F.(2010). 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi, Alkım Yayınevi, İstanbul, 2010.  BERNATH, M.(2018).” Am Syrien-GipfelsinddieTürkei, Russland und Iran gegen die USA geeint” in NeuenZürcher Zeitung, 4 Nisan 2018.  ÇAKMAK, C.(2006). “Irak Savaşı ve Büyük Ortadoğu Projesi”. Büyük Ortadoğu Projesi: Yeni Oluşumlar ve Değişen Dengeler. Ed. Atilla Sandıklı, Kenan Dağcı.Tasam Yayınları,İstanbul, ss. 152–167.  ÇELİK, K. E. (2017). ”Alınan Tedbirler Bağlamında Türkiye’nin Son Dönem Güvenlik Perspektifi” ANKASAM, https://ankasam.org/alinan-tedbirler-baglaminda-turkiyenin-son-donem-guvenlik-perspektifi/, (12.05.2018).  DİLLER, E. (2017). “İpek Yolu Savaşı https://www.takvim.com.tr/yazarlar/ergundiler/ipek-yolu-savasi 12Nisan 2017.  DUGİN, A.(2004).Rus Jeopolitiği Avrasyacı yaklaşım, Tercüme, İmanovVügar, Küre Yayınları İstanbul.  EKİNCİ, E. (2016).“Vekâlet savaşları ve 15 Temmuz darbe girişimi” Yeni Şafak, https://www.yenisafak.com/hayat/vekalet-savaslari-ve-15-temmuz-darbe-girisimi -2495499, (12.05.2018).  ERLER, G.(2017). “ImMachtdreieckvon Putin, XiJinpingundTrump. DieNeueWeltordnung 100 Jahrenach der Oktoberrevolution”, MaulbetschGmbH, Heidelberg.  EROL, M. S.(2017). “ABD’den Türkiye’ye “Lejyoner Gücümüz Ol” Çağrısı”, https:// ankasam. org/abdden-turkiyeye-lejyoner-gucumuz-ol-cagrisi/, (11.05.2018).  EROL, M. S.(2017). “Yeni Türkiye”yiGraham Fuller ile Vurmak” ANKASAM, https://ankasam.org/yeni-turkiyeyi-graham-fuller-ile-vurmak/, (15.04.2018).  EROL, M. S.(2017). “ABD Kendi Pimini Çekti”,https://ankasam. org/abd-kendi-pimini-cekti/, (01.01.2018).  EROL, M. S.(2018). “ABD’nin “Kumdan Kaleleri” Bir Bir Yıkılırken…”, https://ankasam.org/ abdnin-kumdan-kaleleri-bir-bir-yikilirken/, (15.03.2018)  GÖKÇE, D.(2015). ”ABD ve İngiltere Küser ve Boşanırlar mı? Akşam Gazetesi, https://www.aksam.com.tr/deniz-gokce/yazarlar/abd-ve-ingiltere-kuser-ve-bosa -nirlar-mi-c2/haber-389900, (12.03.2018).  KODAMAN, T. ve GONCA İ. B.(2016).“Jeoekonomik Hayaller: Çin’in Yeni İpek Yolu Girişimi’nin Orta Asya’da Algısı”Journal of the Human andSocialSciencesResearches, Cilt: 5, Sayı: 5, ss. 1251 -1261.  NAGLER,J. “WegzurWeltmacht 1898 bis 1945 “ http://www.bpb.de/izpb/ 1810 33/ weg-zur-weltmacht–1898-bis–1945, (20.03.2018).  SANDER, O.(2008).Siyasi Tarih İlk Çağlardan 1918’e, İmge Yay., Ankara.  PEW Research Center, Globally, People Point to ISIS andClimateChange as Leading Security ThreatsConcernaboutcyberattacks, World economyalsowidespread, s. 5, https:// assetspewresearch . org/wp-content/uploads/sites /2/ 2017/07/311Politikası–1search-Center_2017.07.13_ Global-Threats_ Full-Report. pdf, (01.02.2018).  Sözcü Gazetesi, “ABD, Kürdistan’ı kurmak için Kürt gruplarla anlaştı”, 27 Mart 2017, https://www.sozcu.com.tr/2017 /gundem/abd-kurdistani-kurmak-icin-kurt-gruplarla-anlasti-1757539/, (19.07.2018).  Star Gazetesi, “ABD'nin terör örgütü PKK'ya verdiği silahların hedefinin Türkiye olduğu ortaya çıktı” 11 Mayıs 2017, http://www.star.com.tr/guncel/o-silahlarin-hedefi-turkiye-haber-1216288/, (13.07.2018).  Süper Haber, “Asıl büyük savaş ABD ile İngiltere arasında…”.https://www.superhaber.tv/asil-buyuk-savas-abd-ile-ingiltere-arasinda-haber-63089, (13.03.2018).  ŞEBNEM,O. M.(2017). “ABD ve İngiltere’nin arasına neden soğukluk girdi?” Yeni Şafak gazetesi, https://www.yenisafak.com/yazarlar/mervesebnem oruc/abd-ve-ingilterenin-arasina-neden-sogukluk-girdi-2041319, (13.08.2018).  TAMER, C. (2017). ”EmmanuelMacron’un Ortadoğu Politikası–1“ ANKASAM, https://ankasam.org/emmanuel-macronun-ortadogu-politikasi-1/,(16.06.2018).  TRENİN, D.(2001). “Üçüncü Kuşak; 21. Yüzyıla Girerken Rus-Amerikan İlişkileri”, Avrasya Doyası, Cilt.6, Sayı. 4, ss.283–296.  Vatan Gazetesi, “ABD yeni bir terör örgütü kurdu”http://www.gazetevatan.com/abd-yeni-bir-teror-orgutu-kurdu--1129610-dunya/, (26.07.2018).  Yeni Akit Gazetesi, “ABD-DEAŞ- PKK/PYD işbirliği, Akşam Gazetesi yazarı Bilgin, Amerika ile DEAŞ, PKK/PYD oyununu yazdı”.https://www.yeniakit.com.tr/haber/abd-deas-pkkpyd-isbirligi-395753.html, (16.07.2017).  Yeni Akit Gazetesi, “Donald Trump'ın Rusya siyaseti neyi bekliyor?”https://www. yeniakit. com.tr/haber/donald-trumpin-rusya-siyaseti-neyi-bekliyor-240150.html, (29.08.2018).