Türkçe Öğretmeni Adaylarının Dinlediklerinden Hareketle Hazırlıksız Konuşma Başarıları: Karma Yöntem Araştırması

Year 2020, Volume: 8 Issue: 4, 1049 - 1070, 29.10.2020

Mustafa Said Kıymaz İbrahim Doyumğaç

https://doi.org/10.16916/aded.718809

Cited By: 3

Abstract

Bu araştırmanın temel amacı, Türkçe öğretmeni adaylarının dinlediklerinden hareketle yaptıkları hazırlıksız konuşma başarılarını belirlemektir. Karma yöntemin kullanıldığı araştırma, açımlayıcı desene dayanmaktadır. Araştırmanın çalışma grubu, Adıyaman Üniversitesinde 2019-2020 eğitim-öğretim yılında öğrenim gören Türkçe öğretmeni adaylarıdır. Kolay ulaşılabilir örneklemin kullanıldığı araştırmanın nicel veri toplama aracı, Konuşma Becerisi Derecelendirme Ölçeği ve Konuşma Becerisi Gözlem Formu’dur. Araştırmanın nitel veri toplama aracı ise Türkçe öğretmeni adaylarının dinlediklerinden hareketle yaptıkları hazırlıksız konuşmalarının ses kaydından yazıya aktarılmış metinleridir. Araştırmanın nicel verileri, SPSS 21.0 istatistik paket programıyla hesaplanmıştır. Nitel veriler ise içerik analiziyle incelenmiştir. Nicel verilerin güvenirlik ve geçerliliği için Konuşma Becerisi Derecelendirme Ölçeği’nin Kendall’s Tau Katsayısı hesaplanırken; Konuşma Becerisi Gözlem Formu için uzmanlar arası uyum katsayısı hesaplanmıştır. Araştırmanın sonucunda Türkçe öğretmeni adaylarının dinlediklerinden hareketle yaptıkları hazırlıksız konuşmalarında, bürünsel (prozodik) unsurları doğru kullanamama, cümleler arasında mantıksal ve anlamsal bağlantıları yapamama, deyim ve atasözü kullanmama, bağdaşıklık, tutarlılığı sağlayamama ve söylem oluşturamama gibi açılardan zayıf oldukları anlaşılmıştır. Söz konusu adayların konuşmalarında dilin işlevsel yönünden yararlanmadıkları ve dili yetkin kullanmada başarısız (geliştirebilir düzeyde) oldukları sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

Türkçe öğretmeni adayları, dinleme ve hazırlıksız konuşma, konuşma başarısı

Listening-Based Impromptu Speech Achievements of Pre-Service Turkish Language Teachers: A Mixed Method Research

Abstract

The present study aimed to determine the listening-based impromptu speech achievements of pre-service Turkish language teachers. In the study, a mixed method based on exploratory design was employed. The study group included pre-service Turkish language teachers attending Adıyaman University in Turkey during the 2019-2020 academic year. The convenience sampling method was adopted in the study and quantitative data were collected with Speaking Skills Rating Scale and Speaking Skills Observation Form. The qualitative data were collected with the transcripts of the impromptu speeches by the pre-service Turkish teachers based on the texts they have listened to. Quantitative study data were analyzed with SPSS 21.0 statistics software. Qualitative data were analyzed with content analysis. Kendall's Tau Coefficient was employed to determine the reliability of the Speaking Skills Rating Scale and interrater agreement coefficient was used for the Speaking Skills Observation Form. The study findings revealed that the pre-service Turkish language teachers were poor in the correct use of prosodic elements, rational and semantic connections between the sentences, utilization of idioms and proverbs, coherence, consistency, and discourse in their impromptu speeches. It was concluded that the pre-service teachers did not utilize the functional aspect of the language in their speeches and they failed in competent use of the language (in a developable level).   

Keywords

Pre-service Turkish language teachers, listening and impromptu speech, speaking achievement

References

• Akkaya, A. (2012). Öğretmen adaylarının konuşma sorunlarına ilişkin görüşleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20), 405-420.
• Alyılmaz, C. (2010). Türkçe öğretiminin sorunları. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 5(3), 728-749.
• Arslan, M. (2017). Ana dili olarak Türkçe öğretimi ve temel dil becerilerinin gelişiminde karşılaşılan sorunlar. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(46), 63-77.
• Aşılıoğlu, B. (2009). Türkçe öğretmen adaylarına göre derslerde karşılaşılan başlıca dinleme engelleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(29), 45-63.
• Aydın, İ. (2014). Türkçe öğretiminde yazılı anlatım çalışmalarındaki sorunlar üzerine bir inceleme. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16/Özel Sayı 1, 166-170.
• Aytan, T. (2011). Aktif öğrenme tekniklerinin dinleme becerisi üzerine etkileri. Konya: Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Bayburtlu, Y. S. (2019). Öğrencilerin hazırlıksız konuşmalarında kelime hazinesi katsayıları. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(1), 44-66.
• Birgin, O. (2016). Geçerlik ve değerlendirme standartları. (Çev. Ed.: Mesut Bütün ve Selçuk Beşir) Nitel araştırma yöntemleri/beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni içinde (244-268) Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Bozkurt, B. Ü. (2017). Türkçe anadili konuşucuları için konuşma becerisi değerlendirme çerçevesi önerisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(4), 924-947.
• Bozkurt, B. Ü. ve Arıca-Akkök, E. (2019). Anadili Türkçe olan konuşucular için konuşma becerisi derecelendirme ölçeğinin geliştirilmesi. Elementary Education Online, 18(1), 416-436.
• Börekçi, M. (2005). Türkçede vurgu-tonlama-ölçü-anlam ilişkisi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 187-207.
• Bulut, K. (2015). Mikro öğretim tekniğinin Türkçe öğretmen adaylarının konuşma beceri ve kaygılarına etkisi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Bulut, K., Açık, F. ve Çiftçi, Ö. (2016). Mikro öğretim tekniğinin Türkçe öğretmen adaylarının konuşma becerilerine etkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(1), 134-150.
• Bulut, B. ve Karasakaloğlu, N. (2018). Etkin dinleme eğitiminin dinlediğini ve okuduğunu anlama üzerine etkisi. Kastamonu Education Journal, 26(5), 1407-1417.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Özcan E. A., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Çal, P. ve Erdoğan, E. (2017). Türkçe eğitimi bölümü öğretmen adaylarının konuşma ve yazma becerileri hakkında öğretim üyesi görüşleri. Aydın Tömer Dil Dergisi, 2(2), 1-15.
• Ceran, D. (2015). Seçici dinleme ile not alarak dinleme yöntemlerinin altıncı sınıf öğrencilerinin dinlediğini anlama becerisine etkisi. Journal of World of Turks, 7(1), 205-219.
• Ceyran, K. O. (2016). Türkçe öğretmeni adaylarının dinleme becerisine yönelik görüşlerinin incelenmesi Nevşehir: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Çelebi, S. ve Gökçe, B. (2015). Türkçe öğretmeni adaylarının ikna edici hazırlıklı konuşmalarında bağdaşıklık ve tutarlılık. International Journal of Language Academy, 3(4), 190-203.
• Çifçi, M. (2001). Dinleme eğitimi ve dinlemeyi etkileyen faktörler. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (2), 165-177.
• Çintaş-Yıldız, D. ve Yavuz, M. (2012). Etkili konuşma ölçeği: Bir ölçek geliştirme çalışması. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7 (2), 319-334
• Delice, A. (2015). Karma yöntem desen seçimi. (Çev. Ed.: Yüksel Dede ve Selçuk Beşir Demir) Karma yöntem araştırmaları/tasarım ve yürütülmesi içinde (61-116) Ankara: Anı Yayıncılık.
• Doğan, Y. (2007). İlköğretim ikinci kademede dil becerisi olarak dinlemeyi geliştirme çalışmaları. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Doğan, Y. (2008). İlköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin dinleme becerisini geliştirmede etkinlik temelli çalışmaların etkililiği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6 (2), 261-286.
• Doğan, Y. (2009). Konuşma becerisinin geliştirilmesine yönelik etkinlik önerileri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(1), 185-204.
• Doğan, Y. (2013). Dinleme eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Durukan, E. ve Maden, S. (2010). Kavram haritaları ile not tutmanın ilköğretim öğrencilerinin dinlediğini anlama becerisine üzerine etkisi. ODÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1(2), 63-70.
• Emiroğlu, S. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının dinleme sorunlarına ilişkin görüşleri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (11), 269-307.
• Epçaçan, C. (2013). Temel bir dil becerisi olarak dinleme ve dinleme eğitimi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (11), 231-252.
• Erdem, A. ve Erdem, M. (2014). “Dinle izle anlat” dinleme ve konuşma yeterlikleri ölçeğinin geliştirilmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırma Dergisi, 4(3),418-432.
• Erdem, A. ve Erdem, M. (2015). Yapılandırmacı karma öğrenme ortamlarının dinleme ve konuşma becerilerine etkisi. Elementary Education Online, 14(3), 1130-1148.
• Gündüz, O. (2005). Ana dili öğretiminde anlatım sorunları ve çözümüne dair bazı öneriler. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 20-34.
• Gündüz, O. (2009). Konuşma eğitimi. (Ed.: Ahmet Kırkkılıç ve Hayati Akyol), İlköğretimde Türkçe öğretimi içinde (93-133). Ankara: Pegem Akademi.
• Gündüz, O. ve Şimşek, T. (2014). Anlama teknikleri 2 dinleme eğitimi. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Güneş, F. (2012). Öğrencilerin sözlü anlama becerilerini geliştirme. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 16 (2), 10-30.
• Güneş, F. (2014). Türkçe öğretimi yaklaşımlar ve modeller. Ankara: Pegem Akademi.
• Güneş, F. (2016). Türkçe öğretiminde beceri uyuşmazlığı sorunları ve çözüm önerileri. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 5(2), 205-222.
• Gürhan, D. (2013). Ses eğitimi çalışmalarının politikacıların konuşma becerilerine etkisi. E-Journal of New World Sciences Academy (NWSA-Fine Arts) 9(1), 33-45.
• Hacıömeroğlu, G. (2017). Karma yöntemler. (Çev. Ed.: Beşir Selçuk Demir) Araştırma deseni/nitel nicel ve karma yöntem yaklaşımları içinde (215-239) Ankara: Eğiten Kitap.
• Karagündüz, A. (2010). Türkçe ve sınıf öğretmeni adaylarının dinleme stratejilerinin değerlendirilmesi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2 (29). 39-55.
• Karatay, H., Dolunay, S. K. ve Savaş, Ö. (2014). Türkçe öğretmenlerinin etkin dinleme ve dönüt durumları. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(4), 85-106.
• Kartallıoğlu, N. (2018). Bilişsel farkındalık stratejilerinin 7. sınıf öğrencilerinin konuşma becerilerini geliştirmeye etkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(4), 1160-1186.
• Kemiksiz, Ö. (2015). Türkçe öğretiminde eleştirel dinleme. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 299-316.
• Koç, R. ve Kıymaz, M.S. (2019). Türkçe öğretiminde güncel eğilimler ve sorunlar. (Ed.: Kenan Bulut ve Mehmet Nuri Kardaş) Türkçe Öğrenme ve Öğretme Yaklaşımları içinde (219-235) Ankara: Pegem Akademi.
• Korkut, E. (2016). Metin dilbilimi ve dil öğretimi. (Ed.: Ece Korkut ve İrem Onursal Ayırır) Dil eğitimleri ve dil öğretimi içinde (173-202) Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Kurudayıoğlu, M. (2003). Konuşma eğitimi ve konuşma becerisini geliştirmeye yönelik etkinlikler. Türklük Bilimi Araştırmaları-13, Türkçenin Öğretimi Özel Sayısı, Bahar, 287- 309.
• Kurudayıoğlu, M. ve Savaş, Ö. (2020). Türkçeye uyarlanmış dinleme stili ölçeği’nin değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(1), 211-216.
• Kurudayıoğlu, M. ve Kiraz, B. (2020). Dinleme stratejileri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8 (2), 386-409 .
• Maden, S. (2011). Rol kartlarının konuşma eğitimindeki başarı ve tutum üzerine etkisi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2(2), 23-38
• Maden, S. ve Durukan, E. (2011). Türkçe öğretmeni adaylarının dinleme stillerinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(4), 101-112.
• Melanlıoğlu, D. (2012a). Dinleme becerisine yönelik ölçme değerlendirme çalışmalarında üstbiliş stratejilerinin kullanımı. International Periodical for the Langueges, Literature and History of Turkish or Turkic. 7(1), 1583-1595.
• Melanlıoğlu, D. (2012b). Dinleme becerisinin geliştirilmesinde ailenin rolü. Sosyal Politika Çalışmaları, 7(29), 64-77.
• Orhan, S., Kırbaş, A. ve Topal, Y. (2012). Görsellerle desteklenmiş altı şapka düşünme tekniğinin öğrencilerin konuşma becerilerini geliştirmesine etkisi. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(3), 1893-1909.
• Özbay, M. (2014). Anlama teknikleri ii: dinleme eğitimi. Ankara: Öncü Kitap.
• Özbay, M. ve Çetin, Ç. (2011). Dinleme becerisinin geliştirilmesinde prozodik farkındalığın önemi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (26), 155-176.
• Sallabaş, M. E. (2011). Aktif öğrenme yönteminin ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin konuşma becerilerine etkisi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Sargın, M. (2006). İlköğretim öğrencilerinin konuşma becerilerinin değerlendirilmesi-Muğla ili örneğinde. Muğla: Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Sevim O. (2012). Öğretmen adaylarına yönelik konuşma kaygısı ölçeği: bir geçerlik ve güvenirlik çalışması. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7/2. 927-937.
• Sevim, O. ve Kaya, E . (2016). Ortaokul Türkçe dersi dinleme eğitimi etkinliklerinin öğretmen görüşleri açısından incelenmesi: durum çalışması. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 11 (1), 277-296.
• Şahin, A. (2011). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin dinleme becerisi farkındalıklarının sosyo-ekonomik düzeye göre incelenmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Dergisi, 2(1), 178-188.
• Şahin, A. ve Aydın, G. (2009). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin Türkçe dersi dinleme becerisi farkındalıklarının belirlenmesine yönelik bir anket geliştirme. The Journal of International Social Research, 2(9), 454-464.
• Temizkan, M. (2009). Akran değerlendirmenin konuşma becerisinin geliştirilmesi üzerindeki etkisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (12), 90-112.
• Temizyürek, F., Erdem, İ. ve Temizkan, M. (2014). Konuşma eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Temizkan, M. ve Atasoy, A. (2016). Konuşma becerisinde aşamalı gelişim modelinin etkililiği üzerine bir değerlendirme. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13 (34), 78-97.
• Temur, T. (2010). Dinleme metinlerinden önce ve sonra sorulan soruların üniversite öğrencilerinin dinlediğini anlama becerisi düzeyine etkisi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 303-319.
• Tuncer, M. ve Bahadır, F. (2017). Öğretmen adaylarının üstbiliş düşünme becerileri algıları ve başarı yönelimlerine yönelik tutumlarının çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(2), 1326-1343
• Tüzel, S. (2013). Sınıf içi gürültünün öğrencilerin dinleme sürecindeki bilişsel performansına etkisi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 9(4), 363-378.
• Tüzel, S. ve Keleş, E. (2013). Dinleme öncesi ve dinleme sonrası verilen soruların 5. sınıf öğrencilerinin dinlediğini anlama beceri düzeyine etkisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(23),27-45.
• Uluğ, M. (1988). Konuşma işlevi ve konuşma bozuklukları. Psikoloji Çalışmaları, 16, 141-150.
• Yazıcı, E. ve Kurudayıoğlu, M. (2017). 5. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki dinleme metinlerinin öğrencilerin seviyesine uygunluğunun incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(4), 967-984.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yüceer, D. (2014). Türkçe öğretmenliği birinci sınıf öğrencilerinin hazırlıksız konuşma becerileri üzerine bir araştırma. Ankara: Gazi Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi.
• Yıldırım, N. (2020). Öğretmen görüşlerine göre ortaokul öğrencilerinin konuşma kusurları. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(2), 597-610.