Kemer-Edremid (Burhaniye) Kazâsı ve Osmanlı Donanmasına Yaptığı Katkılar: Malzeme, Personel ve Gemi İnşâ Tezgâhı

Year 2015, Volume: 2 Issue: 1, 61 - 86, 01.02.2015

Evren Gökçe

https://doi.org/10.30803/adusobed.188841

Cited By: 1

Abstract

Osmanlı İmparatorluğu üç kıtaya yayılan kara topraklarını çevreleyen denizlerde kuruluşundan itibâren teşkîl ettiği donanmasıyla asırlar boyunca faaliyet göstermişti. Böylesine geniş bir alanda görev yapan Osmanlı donanmasının eksiklerinin giderilmesi, külfetli, ancak her sene yerine getirilmesi gereken bir zorunluluktu. Bu nedenle devlet, bazı çözümler geliştirmişti. Bu çözümlerden birisi de ocaklık sistemi olarak adlandırılan yöntemdi. Deniz kuvvetleri için gerekli olan malzeme ve personelin imparatorluğun belirli yerlerinden sağlandığı bu yöntem kapsamında halk, resmî talepleri karşılamakla mükellefti. Osmanlı Donanması için malzeme ve personel tedarik eden yerlerden birisi de Karesi Sancağı’ydı. Sancağın Edremit Körfezi’nde yer alan kazâlarından birisi olan Kemer-Edremid (Burhaniye), ocaklık sistemi uyarınca donanmaya hizmet vermekteydi. Bu bağlanmda, Kazdağları’na yakın bir coğrafi konuma sahip olan kazâ, donanma için başta gemi yapımının ana maddesi olan kereste olmak üzere, güherçile ve katran gibi malzemelerle birlikte, askerî ve teknik personel temîn etmekteydi. Ayrıca, bünyesinde çeşitli sınıflarda gemilerin inşâ edildiği bir tezgâha sahipti. İncelememizde Kemer-Edremid kazâsının başta kereste olmak üzere Osmanlı donanmasına yaptığı katkılar hakkında, arşiv belgeleri ve ikincil kaynaklardan elde edilen bilgilere dayanarak değerlendirmeler yapılmıştır

Keywords

Osmanlı İmparatorluğu, Donanma, Kereste, Güherçile, Kemer-Edremid (Burhaniye)

References

• ARŞİV BELGELERİ
• 1.Şeriye Sicilleri
• Burhaniye Şeriye Sicilleri (BRHŞS)
• ,1094, 1095-A, 1095-1
• Edremid Şeriye Sicilleri (EŞS) 1247, 1248, 1249, 1250, 1253
• 2.Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA)
• Cevdet Tasnifi (C.) Askerîye
• nr.403-16655, 465-19419, 667-28028, 1116-49436. Bahriye
• nr.25-1200, 130-6288,136-6584, 145-6957, 195-9155-1.
• Meclis-i Valâ (MVL.) nr.79-1551 1.3.Salnâme Karesi Vilâyetine Mahsus Salnâme (1305) Balıkesir: Vilâyet Matbâası Balıkesir Ticaret ve Sanâayi Odası Salnâmesi (1926) İstanbul: Hüsn-i Tabîat Matbâası, 2. KİTAP VE MAKALELER AHMED CEVDET PAŞA (1309) Tarih-i Cevdet C.11, İstanbul, Matbâay-ı Osmanîye. AGOSTON, G. (2006) “Osmanlı İmparatorluğu’nda Barut Sanâayii, XVII. ve XVIII. Yüzyıllarda
• Selanik, Gelibolu ve İzmir Baruthâneleri” İstanbul: Prof. Mübahat S. Kütükoğlu’na Armağan, Edit. Zeynep Tarım Ertuğ. ALİ CEVAD, (1313) Memalik-i Osmaniye’nin Tarih ve Coğrafya Lügatı C-I, İstanbul: Mahmud Bey Matbaâsı. BERKEL, A. (1957) “Kızılçam (Pinus Brutia) da Teknolojik Araştırmalar” İstanbul: İstanbul
• University Journal Of The Forestry Faculty, Series-A Vol:7, No:1. BOSTAN, İ. (2003) Osmanlı Bahriye Teşkîlatı: XVII. Yüzyılda Tersâney-i Amîre, Ankara: TTK Yayınları. BOSTAN, İ. (2004) “Kadırga’dan Kalyon’a”, İstanbul: Osmanlı Araştırmaları- XXIV.
• CUİNET, V. (2001) La Turquie D’Asie-VII, İstanbul: Les Editions ISIS. ÇİFTÇİ, C. (2000) “Osmanlı Avusturya Savaşları Esnâsında Bursa Halkının Avarız Türü Vergi
• Yükünden Örnekler” İstanbul: Osmanlı Araştırmaları- XX İstanbul. EREL, T.L.-ADATEPE, M.F. (2013) “Kazdağı (İda) Jeoarkeolojisine Bir Yaklaşım”, İzmir: The 2nd
• İnternational Symposium on Kaz Mountains (Mount İda) And Edremit. ERTUĞ, N. (2001) Osmanlı Döneminde İstanbul Deniz Ulaşımı ve Kayıkçılar, Ankara: Kültür
• Bakanlığı Yayınları. HÜLAGÜ, M.(2001) “Osmanlı Devletinde Güherçile Üretimi ve Kayseri Güherçile Fabrikâsı”
• Kayseri: Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayı:11. GENCER, A.İ. (2001) Bahriye’de Yapılan Islahat Hareketleri ve Bahriye Nezâreti’nin Kuruluşu
• (1789-1867), Ankara: TTK. Yayınları. GENÇ,M.(2009) Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi, İstanbul: Ötüken Yayınları. GENÇ, M. (2009) ”Economy And Economy Policy” The Encylopedia Of Ottoman Empire, New
• York: Edit. Gabor Agoston and Bruce Masters, Infobase Publishing. GENÇ, S. (2013) “XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Edremit’te Yabancılar”, Prof.Dr. Mustafa Çetin
• Varlık Armağanı, İstanbul: KTB Yayınları. İNALCIK, H. (2011) Devlet-i Aliyye, Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar-I, İstanbul:
• Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. KILIÇ, O. (2007) “Ocaklık” TDİVA. C-33, İstanbul: Türkiye Diyânet Vakfı Yayınevi. KOÇ, B. (2000).“Osmanlı Devleti'ndeki Orman ve Koruların Tasarruf Yöntemleri ve İdarelerine
• İlişkin Bir Araştırma" Ankara: Ankara Üniversitesi OTAM Dergisi Sayı-X. KÖÇ, A. (2012). “Sultan II. Murad Vakfının Edremid Mukatâaları (1530-1641)”, Ankara: Ankara
• Üniversitesi OTAM Dergisi Sayı-XXX. MANTRAN, R. (1990) 17. Yüzyılın İkinci Yarısında İstanbul C-I, Ankara: TTK. Yayınları. ÖDEN, Z. G. (1999) Karası Beyliği, Ankara: TTK.Yayınları. ÖZDEMİR, Ş. (2005) “Osmanlı Donanmasının Bir Seyir Defteri ve XVIII. Yüzyıl Osmanlı
• Denizciliğine İlişkin Bazı Gözlemler” Ankara: Ankara Üniversitesi DTCF. Tarih Araştırmaları Dergisi, C.24 Sayı-37. PAKALIN, M.Z.(1993) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü C.II, İstanbul:
• MEB.Yayınları. PAYZIN, L. (2003) XVIII. Yüzyılda Midilli Adası, Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal
• Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. POLAT, N.H. (2010) Anadolu ve Suriye’de Seyahât Hatıraları Doktor Şerafeddin Mağmumî,
• Ankara: Cedit Neşriyât. ŞEMSEDDİN SAMİ (1314) Kamûs’ül-Alâm C.V, İstanbul: Mihran Matbaası. TAŞ, K. Z.- İDİGLİ, Z. (2013) “16. Yüzyıl Başında (1515-1516) Edremid’de Meslekler”, İzmir: The
• nd İnternational Symposium on Kaz Mountains (Mount İda) and Edremit. TEKİN, R.-BAŞ, Y. (2003) Osmanlı Atlası XX. Yüzyıl Başları, İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı Türk Deniz Ticareti ve Türkiye Denizcilik İşletmeleri Tarihi C.I, (1994) İstanbul: Türkiye Denizcilik
• İşletmeleri Kültür Yayınları-I. UZUNÇARŞILI, İ. H. Büyük Osmanlı Tarihi C.I-II, Ankara: TTK.Yayınları. UZUNÇARŞILI, İ.H. (1988) Osmanlı Devletinin Merkez ve Bahriye Teşkîlatı, Ankara: TTK. Yayınları. ÜNAL, M.A. (2006) “XVI. Yüzyılda Sinop Tersânesi İçin Canik Sancağından Malzeme Temini”
• Samsun: Geçmişten Geleceğe Samsun, Samsun Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Eğitim Hizmetleri Daire
• Başkanlığı Yayınları. ÜNAL, M.A. (2011) Osmanlı Tarih Sözlüğü, İstanbul: Paradigma Yayınları. YAKITAL, E. (1995) “Tophânede Döktürülen Fırkâteyn Topları”, İstanbul: Deniz Kuvvetleri
• Dergisi C.101, Sayı-528. YİĞİT, A. (2009) “165 No’lu Bodrum Şer’iye Sicilinde Bulunan Denizciliğe Ait Kayıtlar”, Muğla:
• Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (İLKE) Bahar 2009 Sayı 22. YÜCEL, Y.- SEVİM, A. (1989) Türkiye Tarihi-Fetih, Selçuklu ve Beylikler Dönemi, Ankara: TTK. Yayınları. ZORLU, T. (2008) Sultan Selim III and The Modernisation of Ottoman Navy, New York: Tauris
• Academic Studies. EKLER BELGE/ BRHŞS 1095-A/7-b-1
• Kemer-Edremid Kazâsına Donanma İçin Yapılan Kereste Tevzî
• Safer 1234 /M. 20 Aralık 1818