USAGE OF SHAMAN MUSIC IN TURKEY FOLLOWING AN ETHNOGRAPHIC FIELD RESEARCH: TODAY AND HISTORY

Yıl 2024, Sayı: 46, 605 - 639, 30.04.2024

Sultan Bilget Güçlüer , Serdar Erkan

https://doi.org/10.14520/adyusbd.1415438

Öz

Traditional music genres have gained more attention to different traditions and cultures around the world due to globalization, digitalization, and technological advancements. The alternative music scene has popularized different elements of rediscovered traditional music genres, reaching wider audiences. There are multiple schools of thought for those interested in this type of music, which has many names such as shamanic music, Central Asian music, Tuvan music, and throat singing, and is found in many examples around the world. This study aims to understand the revival of shamanic music practices in the post-modern era, its global interest and popularity. The focus will be on the history of shamanic music, as well as the emergence and manifestation of Shamanic Music in Turkey, based on interviews with individuals who practice it within the neo-Shamanism movement. The study will explore when and how Shamanic Music began to revive in Turkey and how it has manifested. From this perspective, the study tells the story of the history of shamanic music in Turkey and how it began to attract attention, as recounted by the individuals who were interviewed during fieldwork.

Anahtar Kelimeler

Shamanic Music, Central Asian Music, Tuvan Music, Throat Singing.

ETNOGRAFİK BİR SAHA ARAŞTIRMASININ İZİNDE TÜRKİYE’DE ŞAMAN MÜZİĞİNİN KULLANIMLARI: TARİH VE GÜNÜMÜZ

Öz

Geleneksel müzik türleri küreselleşme, dijitalleşme, teknolojik gelişmeler gibi pek çok unsurla birlikte dünyada fark edilmiş ve farklı geleneklere, kültürlere daha fazla ilgi uyandırmıştır. Yeniden keşfedilen geleneksel müzik türlerinin farklı öğeleri alternatif müzik camiasında yeni bir akım olarak kullanılarak popülerlik kazanmış ve geniş kitlelere ulaşmıştır. Şaman müziği, şamanik müzik, Orta Asya müziği, Tuva müziği, gırtlak müziği gibi pek çok adlandırması bulunan ve dünyada birçok örneğine rastlanan bu müzik türünün meraklısı olan herkes tarafından denendiği ya da var olan müzikal yapılarına entegre ederek yeni oluşumlarla sunduğu birden çok ekol karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada öncelikle post-modern çağda şaman müziği pratiklerinin canlanması; küresel anlamda ilgi ve meraka yol açması; popülerleşmesi anlaşılmaya çalışılmıştır. Henüz sayıları az olsa da akademik çalışmaların bu tarihçe ile ilgili aktardığı bilgilerin yanı sıra Türkiye’de Neo-Şamanizm akımı çerçevesinde çeşitli uygulamalar gerçekleştiren kişilerle yapılan görüşme verileri ışığında Türkiye’de “şaman müziği”nin ne zaman, nasıl canlanmaya başladığı ve ne şekilde tezahür ettiği ele alınacaktır. Bu açıdan çalışma, saha görüşmeleri yapılan kaynak kişilerin ağzından Türkiye’de şaman müziği tarihinin ve uygulamaya yönelik olarak nasıl ilgi toplamaya başladığının hikâyesidir.

Anahtar Kelimeler

Şaman Müziği, Şamanik Müzik, Orta Asya Müziği, Tuva Müziği, Gırtlak Müziği

Kaynakça

• “Uyanış: Büyük Selçuklu”nun Müziklerini Gökhan Kırdar Yapacak. (2020, Ekim 1). Der.gy. 07 Temmuz 2023 tarihinde https://www.dergy.com/uyanis-buyuk-selcuklunun-muziklerini-gokhan-kirdar-yapacak/ veri tabanından alınmıştır.
• Arçın, S. M. (2022). Tuva müzik grubu “Hün Hürtü”nün şarkı sözleri üzerine anlambilimsel bir çözümleme. F. Korkmaz (Ed.), 9. Milletlerarası Türkoloji Kongresi bildiriler kitabı içinde (ss. 81-96).
• Arıkoğlu, E. (t.y). Kültürel miras olarak Tuva müziği. 07 Temmuz 2023 tarihinde https://www.academia.edu/8306593/Tuva_M%C3%BCzi%C4%9Fi veri tabanından alınmıştır.
• Barış Manço ve Altay Türkü Kaman Bolot Barisev. (2015, Eylül 14). 07 Temmuz 2023 tarihinde https://www.izlesene.com/video/bolot-bairyshev-ft-dobun-duaraan-altai/8825485 veri tabanından alınmıştır.
• Gökhan Kırdar Işığa Müzikle Uçacak. (2010, Temmuz 18). Haberturk. 06 Temmuz 2023 tarihinde https://www.haberturk.com/magazin/ozel-roportajlar/haber/533586-gokhan-kirdar-isiga-muzikle-ucacak veri tabanından alınmıştır.
• Gökhan Kırdar. (t.y.). 06 Temmuz 2023 tarihinde https://gokhankirdar.info/biyografi/ veri tabanından alınmıştır.
• Gökhan Kırdar’dan İyileştiren Şarkılar. (2020, Mart 25). Der.gy. 06 Temmuz 2023 tarihinde https://www.dergy.com/gokhan-kirdardan-iyilestiren-sarkilar/ veri tabanından alınmıştır.
• Huun-Huur-Tu. (2009, Nisan 3). 06 Temmuz 2023 tarihinde https://www.last.fm/tr/music/Huun-Huur-Tu/+wiki veri tabanından alınmıştır.
• İlerigiden, M. A. (2021). Her popülerleşmeye yozlaşma diyemeyiz. Ötüken, Türkçü-Turancı Yayın (Türk Müziği Özel Sayısı). 2 (191), 81-82.
• İzgi M. K. (2017, Nisan 3). Barış Manço ve Altay Türkü Kaman Bolot Barisev. 06 Temmuz 2023 tarihinde https://www.youtube.com/watch?v=VDpmhrfUp_k veri tabanından alınmıştır.
• Jerome Cler. (t.y.). 05 Temmuz 2023 tarihinde http://www.habitat.org.tr/kultursanat/578-jerome-cler-sorbonne.html#:~:text=M%C3%BCziksever%20ortaokul%20%C3%B6%C4%9Fretmeni%20Jerome%20Cler,in%20kay%C4%B1tlar%C4%B1ndan%20%C3%BC%C3%A7%20CD%20yay%C4%B1mlad%C4%B1 veri tabanından alınmıştır.
• Karger, M. S. (2021). Türkistan coğrafyasında Türk müziği. Ötüken, Türkçü-Turancı Yayın (Türk Müziği Özel Sayısı). 2 (191), 17-20.
• Kaya, S. (2017). Psikedelik müzik. 06 Temmuz 2023 tarihinde https://sinirbilim.org/psikedelik-muzik/ veri tabanından alınmıştır.
• Kırdar, G. (Temmuz 18, 2017). “Gökhan Kırdar Skygen Müzik ile mucizeye imza atıyor!” Dilek Köroğlu. Önce Vatan. 05 Temmuz 2023 tarihinde https://www.oncevatan.com.tr/gokhan-kirdar-skygen-muzik-ile-mucizeye-imza-atiyor veri tabanından alınmıştır.
• Küpçük, S. (t.y.). Türk dünyası müzikleri ve İrfan Gürdal. 06 Ocak 2008 tarihinde https://www.dunyabizim.com/muzik/turk-dunyasi-muzikleri-ve-irfan-gurdal-h32329.html veri tabanından alınmıştır.
• Levin, T. (2011). Where rivers and mountains sing - sound, music, and nomadism in Tuva and beyond. Bloomington-Indianapolis: Indiana University Press.
• Nomer, K. (2020). Hacivat Karagöz neden öldürüldü film müzikleri üzerinden bir inceleme. 06 Ocak 2008 tarihinde https://mozartcultures.com/hacivat-karagoz-neden-olduruldu-film-muzikleri-uzerinden-bir-inceleme/ veri tabanından alınmıştır.
• Oturaklı, A. (2020). İrfan Gürdal: Türk dünyasının insanları, müzik sayesinde birbirlerini hatırlayacak. 03 Eylül 2023 tarihinde https://www.gzt.com/skyroad/irfan-gurdal-turk-dunyasinin-insanlari-muzik-sayesinde-birbirlerini-hatirlayacak-3546963 veri tabanından alınmıştır.
• Sayıner, T. (t.y). Psikedelik /saykodelik rock (psychedelic rock) hakkında. 24 Eylül 2023 tarihinde https://www.academia.edu/44504313/Psikedelik_Saykodelik_Rock_Psychedelic_rock_Hakk%C4%B1nda veri tabanından alınmıştır.
• Tarihçe. (t.y.). 03 Eylül 2023 tarihinde https://guzelsanatlar.ktb.gov.tr/TR-2319/tarihce.html veri tabanından alınmıştır.
• Tuva, Feynman, Zappa and Beefheart; A Story About a Web. (t.y.). 01 Temmuz 2023 tarihinde http://www.fotuva.org/newsletters/wheel.html veri tabanından alınmıştır.