İlkokul Türkçe Ders Kitaplarının Sınıf Öğretmenlerinin Görüşlerine Dayalı Olarak Bütüncül Bir Yaklaşımla Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 3, 830 - 849, 29.11.2021

Süleyman Erkam Sulak , Alperen Şükrü Çapanoğlu

https://doi.org/10.31592/aeusbed.979263

Cited By: 4

Öz

Ders kitapları okullarda kullanılan en önemli eğitim-öğretim materyali konumundadır. Eğitimin temel seviyesi olan ilkokullarda kazandırılan becerilerin başında temel dil becerileri gelmektedir. Bu beceriler Türkçe dersi kapsamında Türkçe ders kitapları aracılığıyla kazandırılır. Dil becerilerinin gelişimde önemli bir yere sahip olan Türkçe ders kitapları çağın gerekliliklerine uygun ve nitelikli olmalıdır. Sınıf öğretmenlerinin ders kitaplarını bütüncül bir bakış açısıyla değerlendirmesi, bu kitapların niteliğinin artırılmasında yol gösterici olacaktır. Bu doğrultuda araştırmanın amacı, sınıf öğretmenlerinin görüşleri doğrultusunda ilkokul Türkçe ders kitaplarının bütüncül bir yaklaşımla değerlendirilmesidir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması kullanılmıştır. Katılımcılar, amaçlı örnekleme türlerinden kolay ulaşılabilir örnekleme yönetimiyle belirlenen 2020-2021 eğitim-öğretim yılı güz döneminde Ordu ili Altınordu ilçesindeki ilkokullarda görev yapmakta olan 43 sınıf öğretmenidir. Veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde içerik analizi kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen sonuçlara göre kitapların genel olarak fiziki yapısının iyi tasarlandığı, kâğıtların kaliteli, görsellerin ve punto büyüklüğünün yeterli olduğu, öğretim programıyla uyumlu olduğu gibi olumlu görüşlere; metinlerin uzun ve sıkıcı olduğu, ana fikir üretimi için yeterli olmadığı ve ek etkinlikler gerektirdiği gibi olumsuz görüşlere ulaşılmaktadır. Ayrıca sınıf öğretmenleri kitapların taşınabilir boyutta olması için fasiküller halinde veya iki dönemde iki kitap şeklinde olması, metinlerin daha sade, kısa, ilgi çekici olması ve dilbilgisine etkinliklerde daha çok yer verilmesi gibi önerilerde bulunmuşlardır.

Anahtar Kelimeler

Ders kitapları, ilkokul Türkçe ders kitapları, sınıf öğretmenleri, öğretmen görüşleri

Kaynakça

• Agrawal R., Gollapudi, S., Kannan, A., Kenthapadi, K. (2011, 24 Ekim). Enriching textbooks with images. Proceedings of the 20th ACM international conference on Information and knowledge management (pp. 1847-1856). Association for Computing Machinery. New York, NY, USA. https://doi.org/10.1145/2063576.2063843.
• Alkış Küçükaydın, M., & İşçan, A. (2017). İlköğretim 3.Sınıf Türkçe Ders Kitapları ve Öğretmen Kılavuz Kitabının Yapılandırmacı Öğrenme Yaklaşımına Uygunluk Düzeyi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(1), 1-13. https://doi.org/10.16916/aded.268692.
• Alpan, G. B. (2004). Ders Kitaplarındaki Grafik Tasarımın Öğrenci Başarısına ve Derse İlişkin Tutumlarına Etkisi. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 3(6), 193-209.
• Altbach, P. G. (1991). Textbooks: The International Dimension. M. W. Apple, & L. K. Cristian-Smith içinde, The Politics of the Textbook (s. 17). Routledge.
• Anılan, H. (2014). Sınıf Öğretmenlerinin Görüşlerine Göre Türkçe Dil Bilgisi Öğretiminin Değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(5), 1893-1924.
• Arslan, A., & Engin, A. O. (2019). 5. Sınıf Türkçe Ders Kitabının Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(13), 67-94. https://doi.org/10.46778/goputeb.570245.
• Baş, B., & İnan Yıldız, F. (2014). İlkokul Türkçe Ders Kitaplarının Resim-Metin İlişkisi Açısından Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(28), 139-151.
• Bondi, M. (2016). Textbooks. K. Hyland, & P. Shaw içinde, The Routledge Handbook of English for Academic Purposes (s. 12). Routledge.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2017). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (23.Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Canlı, S. (2015). Türkçe Ders Kitaplarına Seçilecek Metinlerin Belirlenmesinde Çocuğa Görelik İlkesi. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 1(1), 98-123.
• Coşkun, H., & Çetinkaya, V. (2020). Öğretmen Görüşlerine Göre Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Edebi Zevk ve Hoşa Giderlik Açısından Değerlendirilmesi. Türk Kültürü ve Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, 1(1), 255-272.
• Creswell, J. W. (2019). Nitel Araştırmacılr İçin 30 Temel Beceri (2. Baskı). (Çev. H. Özcan). Anı Yayıncılık.
• Çağlar, M. Ç. (2019). Türkçe Öğretim Programının ve Türkçe Ders Kitabının Dilbilim Açısından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• Çalışkan, G. (2016). Türkçe dersi öğretim programı ve Türkçe ders kitapları: 5. sınıf Türkçe ders kitabına yönelik bir inceleme. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(2), 200-214. https://doi.org/10.16916/aded.93425.
• Çeçen, M. A., & Çitfçi, Ö. (2007). İlköğretim 6. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Metinlerin Tür ve Tema Açısından İncelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 173, 39-49.
• Çevik, A., & Güneş, F. (2017). Türkçe Ders Kitaplarındaki Etkinliklerin İncelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(2), 272-286. https://doi.org/10.16916/aded.288848.
• Çiçek, M., & Alcellat, N. (2014). İlköğretim Türkçe Dersi Kitaplarındaki Türkçe Yanlışları ve Eksiklikler Üzerine Bir İnceleme. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(4), 120-134. https://doi.org/10.16916/aded.13793.
• Delice, A., Aydın, E., & Kardeş, D. (2009). Öğretmen Adayı Gözüyle Matematik Ders Kitaplarında Görsel Ögelerin Kullanımı. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 8(16), 75-92.
• Demir, S., & Sinan, A. T. (2016). Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Anlam Yapıları Üzerine Bir İnceleme. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 1324-1342. https://doi.org/10.17556/jef.06998.
• Demirhan Bal, F. (2019). 2018 Türkçe Öğretim Programı Kazanımları ile 1. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Etkinliklerinin Örtüşmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Dökme, K. (2019). İlkokul Türkçe Ders Kitaplarındaki Öyküleyici Metinlerin Değerler Yönünden İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Durukan, E. (2011). Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Öğrenci Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 209-216.
• English, R. (1980). The Politics of Textbook Adoption. The Phi Delta Kappan, 62(4), 275-278.
• Epçaçan, C., & Okçu, V. (2010). İköğretim Türkçe Ders Kitaplarının Öğretmen Görüşleri Doğrultusunda Değerlendirilmesi. Milli Eğitim, 40(187), 39-51.
• Erdost, I. (2012). İlköğretim Üçüncü Sınıf Türkçe Ders Kitaplarının Resim(İllüstrasyon) ve İçerik Uyumuna İlişkin Öğrenci ve Öğretmen Görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Esemen, A. (2020). 2019 İlkokul Türkçe Öğretim Programı ve Türkçe Ders Kitaplarının Eleştirel Okuma Becerisi Açısından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Gedik, M., Pesen, A., & Tekin, B. (2016). Türkçe Ders Kitaplarına Yönelik Türkçe Öğretmenlerinin Görüşlerini Belirleme Çalışması -Siir İli Örneği-. Akademik Bakış Dergisi, 58(0), 667-687.
• Hutchinson, T., & Torres, E. (1994). The Textbook As Agent of Change. ELT Journal, 48(4), 315–328.
• İnan Yıldız, F. (2015). İlkokul 2. Sınıf Türkçe Ders Kitabının Resim-Metin İlişkisi Açısından Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Issitt, J. (2004). Reflections on the Study of Textbooks. History of Education, 33(6), 683-696. https://doi.org/10.1080/0046760042000277834.
• İşeri, K. (2002). Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin İlköğretim Programına Uygunluğunun İncelenmesi: Göstergebilimsel Bir Betimleme. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kabadayı, H. İ. (2010). İlköğretim 5. Sınıf Öğretmenlerinin Türkçe Ders Kitapları Hakkındaki Görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 42-50.
• Kahraman, G. (2013). İlköğretim (1-5. Sınıflar) Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Bilgi Türleri Yönünden İncelenmesi. Yüksek Lisans Tez Önerisi, Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
• Karadağ, K. (2019). İlkokul 4. Sınıf Türkçe Ders Kitabındaki Resimlerin Metinlerle Uyumunun İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Kaya, M., & Kardaş, M. N. (2019). Türkçe Öğretmenleri İle Türkçe Öğretmeni Adaylarının Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerle İlgili Görüşleri. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi , 11(21), 323-342.
• Kayırmaz Yavuz, Ö. (2019). Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Metin Türlerinin 2018 Türkçe Öğretim Programına Uygunluğunun İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kütahya.
• Kolaç, E. (2003). İlköğretim Dördüncü Sınıf Türkçe Ders Kitaplarının Öğretmen Görüşlerine Dayalı Olarak Değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 105-137.
• Lüle Mert, E. (2013). İlköğretim Türkçe Programı ile Türkçe Çalışma Kitaplarındaki Kazanım veEtkinliklerin Sözcük Öğretimi Açısından Değerlendirilmesi. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 2(5), 13-31.
• Muradoğlu, Ü., & Işık, A. D. (2019). İlkokul Üçüncü Sınıf Türkçe Ders Kitabı Etkinliklerinin Sınıf Öğretmenlerinin Görüşleri Doğrultusunda İncelenmesi. Sınırsız Eğitim ve Araştırma Dergisi, 4(1), 19-39. https://doi.org/10.29250/sead.530039.
• O'Neill, R. (1982). Why Use Textbooks? ELT Journal, 36(2), 104-111. https://doi.org/10.1093/elt/36.2.104.
• Oral, B., & Çoban, A. (2020). Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Oryaşın, U. (2019, 25-26 Nisan). Türkçe Ders Kitabına İlişkin Öğretmen Adaylarının Görüşleri. S. Karagül Ed. Avrupa Toplulukları Araştırma ve Uygulama Merkezi. Türkçe eğitimi ve çocuk edebiyatı kurultayı içinde (s. 556-563). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi
• Oryaşın, U. (2020). Türkçe Ders Kitaplarındaki Etkinliklerin Bütüncül Bir Anlayışla İncelenmesi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özbay, M. (2003). Türkçe Öğretiminde Hedef-Araç İlişkisinin Ders Kitabı Örneğinde Değerlendirilmesi. Türklük Bilimi Araştırmaları, 13, 59-69.
• Patton, M. Q. (2018). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri (3. Baskı). (Çev. Ed. M. Bütün ve S. B. Demir). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Peköz, B. N. (2018). İlköğretim (1-5) Türkçe Kitaplarında Ortak Sorunlar ve Uygulamalı Öneriler. Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi, 2(1), 79-91.
• Richards, J. C. (2001). The role of textbooks in a language program. https://www.professorjackrichards.com/wp-content/uploads/role-of-textbooks.pdf adresinden 11.06.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Rose, C., Zimet, S. G., & Blom, G. E. (1972). Content Counts: Children Have Preferences in Reading Textbook Stories. Elementary English, 49(1), 14-19.
• Saltık, O. (2018). Okuma Kültürü Edindirme Sürecinde Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Niteliği Üzerine Öğretmen Görüşleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(2), 281-296. https://doi.org/10.16916/aded.372844.
• Seguin, R. (1989). The Elaboration of School Textbooks: Methodological Guide. Unesco. https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.107.238&rep=rep1&type=pdf adresinden 11.06.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Sewall, G. T. (2005). Textbook Publishing. Phi Delta Kappan, 86(7), 498–502. https://doi.org/10.1177/003172170508600706.
• Solak, M., & Yaylı, D. (2009). İlköğretim İkinci Kademe Türkçe Ders Kitaplarının Türler Açısından İncelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırma Dergisi, 2(9), 444-453.
• Solar, B. (2010). Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Çocuğa Göreliğinin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Sulak, S. E. (2009). İlköğretim Okulları 1-5. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Metinlerin Türlerine Göre Yapılarının Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Susar Kırmızı, F. (2014). 4. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Metinlerinde Yer Alan Değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 12(27), 217-259.
• Şahin, A. (2008). İlköğretim Birinci Sınıf Türkçe Ders Kitabı, Öğrenci Çalışma Kitabı ve Öğretmen Kılavuz Kitabının Öğretmen Görüşlerine Dayalı Olarak Değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(3), 133-146.
• Şahin, A. (2010). İlköğretim İkinci ve Üçüncü Sınıf Türkçe Ders Kitabı, Öğrenci Çalışma Kitabı ve Öğretmen Kılavuz Kitabının Öğretmen Görüşlerine Dayalı Olarak Değerlendirilmesi. Milli Eğitim, 40(185), 48-65.
• Şara, E. (2015). İlkokul 2. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Okuma Metinlerinin Yapılandırıcı Yaklaşıma Göre İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazizosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Turan, M. (2010). Sınıf Öğretmenlerinin Ders Kitapları ve Öğretim Materyallerine Yönelik Görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(34), 1-16.
• Türkben, T. (2019). Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin İlettiği Değerler Açısından İncelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(3), 508-526. https://doi.org/10.16916/aded.541659.
• Tyson, H., & Woodward, A. (1989). Why Students Aren't Learning Very Much from Textbooks. Educational Leadership, 47(3), 14-17.
• Westbury, L. (1990). Textbooks, Textbook Publishers, and the Quality of Schooling. Teachers College Record, 91(5), 1-22.
• Yapıcı, M. (2004). İlköğretim 1. Kademe Ders Kitaplarının Öğrenci Düzeyine Uygunluğu. Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 121-130.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (11. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.