Ebeveynlerin Gözünden Özgül Öğrenme Güçlüğü: Bir Metafor Analizi

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 1, 255 - 274, 30.03.2023

Seyhan Soğancı , Emrah Gülboy

https://doi.org/10.31592/aeusbed.1212387

Cited By: 2

Öz

Özgül öğrenme güçlüğü (ÖÖG), kültür veya dilden bağımsız olarak hem çocuklarda hem de yetişkinlerde görülebilen sıklıkla yazılı dil ve sözlü dili anlayabilme ve kullanabilme yeteneğini etkileyen, dinleme, konuşma, okuma, yazma, matematik alanlarında kendini gösteren ve yaşam boyu devam eden güçlükler olarak tanımlanmaktadır. Öğrenme güçlüğünün doğasına ilişkin açıklamalar her ne kadar bu çocukların akademik ve sosyal becerilerde yaşadıkları sınırlılıklara dikkat çekse de öğrenme güçlüğünün etkileri ÖÖG tanılı çocuklar kadar yakın çevrelerindeki bireyleri de olumsuz olarak etkilemektedir. Öğrenme güçlüğünün ortaya çıkardığı olumsuzluklardan en fazla etkilenen gruplardan biri bu çocukların ebeveynleridir. Bu kapsamda mevcut çalışmada, ÖÖG tanılı çocuğa sahip ebeveynlerin öğrenme güçlüğüne ilişkin algılarının metaforlar yoluyla belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada nitel araştırma desenlerinden fenomenoloji deseni kullanılmış ve veriler içerik analizi kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışmaya 31’i anne ve 22’si baba olmak üzere toplam 53 ebeveyn katılmıştır. Bulgular, ebeveynlerin 6 farklı kategoride toplam 51 metafor ürettiklerini ve annelerin öğrenme güçlüğüne ilişkin algılarının babalara oranla daha olumsuz olduğunu göstermektedir. Çalışmanın bulguları alanyazınla tartışılarak ileri araştırmalara yönelik öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Özgül öğrenme güçlüğü, ebeveyn algısı, metafor analizi, fenomenoloji

Kaynakça

• Abd-Rauf, A. A., Akmar-Ismail, M., Balakrishnan, V., Cheong, L. S., Admodisastro, N. I. and Haruna, K. (2021). Analysis of support for parents in raising children with dyslexia. Journal of Family Issues, 42(2), 276–292. https://doi.org/10.1177/0192513X20948925
• Achilles, G. M., McLaughlin, M. J. and Croninger, R. G. (2007). Sociocultural correlates of disciplinary exclusion among students with emotional, behavioral, and learning disabilities in the SEELS national dataset. Journal of Emotional and Behavioral Disorders, 15(1), 33– 45.
• Akhutina, T. V. and Pylaeva, N. M. (2012). Overcoming learning disabilities. New York, NY: Cambridge University Press.
• American Psychiatric Association (APA, 2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5) (5th ed.). New York, NY: American Psychiatric.
• Antshel, K. M. and Joseph, G. R. (2006). Maternal stress in nonverbal learning disorder: A comparison with reading disorder. Journal of Learning Disabilities, 39(3), 194–205. https://doi.org/10.1177/00222194060390030101
• Aslan, H. ve Doğan, Ü. (2016). Üstün yetenekli öğrencilerin devam ettikleri okulları ile bilim ve sanat merkezine ilişkin metaforik algıları: Karşılaştırmalı durum çalışması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(2), 335–350. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2016.16.2-5000194931
• Aydeniz, A. (2022) Özel yetenekli öğrencilerin okul müdürü kavramına yönelik metaforik algıları. Journal of Innovative Research in Social Studies, 5(1), 20–33. https://doi.org/10.47503/jirss.1072109
• Balcı, E. (2017). Disleksi hakkında gerçekler: Disleksi nedir ve ne değildir?. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 1–17.
• Balcı, E. (2019). İlkokul ve ortaokulda disleksi riski taşıyan öğrencilerin oranı ve bazı karakteristik özellikleri. Milli Eğitim Dergisi, 48(1), 717–736.
• Barkley, R., Fischer, M., Edelbrock, C. and Smallish, L. (1991). The adolescent outcome of hyperactive children diagnosed by research criteria:3.Mother-child interactions, family conflicts, and maternal psychopathology. Journal of Child Psychology and Psychiatry and Allied Disciplines, (32), 233–255. https://doi.org/10.1037/0022-006X.60.3.450
• Blumsack, J., Lewandowski, L. ve Waterman, B. (1997). Neurodevelopmental precursors to learning disabilities: A Preliminary report from a parent survey. Journal of Learning Disabilities, 60(3), 228-237.
• Bradley, R., Danielson, L. ve Hallahan, D. P. (Eds.). (2002). Identification of learning disabilities: Research to practice. Mahwah, N.J.: Erlbaum.
• Bonifacci, P., Montuschi, M., Lami, L. and Snowling, M. J. (2014). Parents of children with dyslexia: Cognitive, emotional and behavioral profile. Dyslexia, 20(2), 175–190.
• Bonifacci, P., Storti, M., Tobia, V. and Suardi, A. (2016). Specific learning disorders: A look inside children’s and parents’ psychological well-being and relationships. Journal of Learning Disabilities, 49(5), 532–545. https://doi.org/10.1177/0022219414566681 Bozkuş-Genç, G. (2021). Özel eğitim öğretmenliği bölümü öğretmen adaylarının yüksek işlevli otizm spektrum bozukluğuna ilişkin metaforik algıları. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(31), 39–62. https://doi.org/10.35675/befdergi.729365
• Bütün, M. (2014). Nitel araştırma. S. B. Demir (Ed.), Eğitim araştırmaları: Nicel, nitel ve karma yaklaşımlar içinde (s. 375-409). Ankara: Eğiten Kitap.
• Cain, K. and Oakhill, J. (2006). Profiles of children with specific reading comprehension difficulties. British Journal of Educational Psychology, 76(4), 683–696.
• Creswell, J. W. (2009). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approach (3rd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage Publications
• Creswell, J. W. and Poth, C. N. (2016). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches (4th ed.). Thousand Oaks, CA: Sage publications.
• De-Guerrero, M. C. and Villamil, O. S. (2002). Metaphorical conceptualizations of ESL teaching and learning. Language Teaching Research, 6(2), 95–120. https://doi.org/10.1191/1362168802lr101oa
• Doğan, Ü. ve Duruğa, M. (2021). Özel yetenekli öğrencilerin psikolojik danışmana ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(1), 92–103. http://dx.doi.org/10.14582/DUZGEF.2021.168
• Dyson, L. (2010). Unanticipated effects of children with learning disabilities on their families. Learning Disability Quarterly, 33(1), 43–55. https://doi.org/10.1177/073194871003300104
• Ekici, G. (2016). Biyoloji öğretmeni adaylarının mikroskop kavramına ilişkin algılarının belirlenmesi: Bir metafor analizi çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 615–636.
• Erk, R. R. (1997). Multidimensional Treatment of Attention Deficit Disorder: A Family Oriented Approach. Journal of Mental Health Counseling, 19(1), 3–22.
• Fuchs, L., Lyon, G. R., Fletcher, J. M. and Chhabra, V. (2006). Treatment of learning disabilities. In E. J. Mash and R. A. Barkley (Eds.), Treatment of childhood disorders (3rd ed.). New York: Guilford Press.
• Fuller, G. B. and Rankin, R. E. (1994). Differences in levels of parental stress among mothers of learning disabled, emotionally impaired, and regular school children. Perceptual and Motor Skills, 78(2), 583–592.
• Ginieri‐Coccossis, M., Rotsika, V., Skevington, S., Papaevangelou, S., Malliori, M., Tomaras, V. and Kokkevi, A. (2013). Quality of life in newly diagnosed children with specific learning disabilities (SpLD) and differences from typically developing children: A study of child and parent reports. Child Care, Health and Development, 39(4), 581–591. https://doi.org/10.1111/j.1365-2214.2012.01369.x
• Griffiths, C. B., Norwich, B. and Burden, B. (2004). Parental agency, identity and knowledge: mothers of children with dyslexia. Oxford Review of Education, 30(3), 417–433. https://doi.org/10.1080/0305498042000260511
• Güleç-Aslan, Y. (2014). Zihin engelliler öğretmenliği programındaki öğretmen adaylarının otizm spektrum bozukluğuna ilişkin deneyim ve algıları. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(3), 869–896.
• Güleç-Aslan, Y. (2017). Otizm spektrum bozukluğu olan bireylerle çalışan eğitimcilerin uygulamalı davranış analizine yönelik algıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 32(4), 1013–1032. https://doi.org/10.16986/HUJE.2017027228 Hashemi, Z. (2010). Conceptual Metaphor Theory as Proposed by Lakoff and Johnson. Journal of Adab Pazhuhi, 4(12), 119-140. https://doi.org/20.1001.1.17358027.1389.4.12.2.2
• Hartwig, L. J. (1984). Living with dyslexia: One parent's experience. Annals of Dyslexia, 34(1984), 313–318.
• Ho, J. W. Y. (2005). Metaphorical construction of self in teachers’ narratives. Language and Education, 19(5), 359-379. https://doi.org/10.1080/09500780508668691
• Howie-Davies, R. and McKenzie, K. (2007). Diagnosis, information and stress in parents of children with a learning disability. Learning Disability Practice, 10(8), 28–33.
• James, N. (1989). Emotional labour: skill and work in the social regulation of feelings. The Sociological Review, 37(1), 15–42.
• Janssen, C. G. C., Schuengel, C. ve Stolk, J. (2002). Understanding challenging behaviour in people with severe and profound intellectual disability: A stress‐attachment model. Journal of Intellectual Disability Research, 46(6), 445–453. https://doi.org/10.1046/j.1365-2788.2002.00430.x
• Johnson, E. S., Humphrey, M., Mellard, D. F., Woods, K. and Swanson, H. L. (2010). Cognitive processing deficits and students with specific learning disabilities: A selective meta-analysis of the literature. Learning Disability Quarterly, 33(1), 3–18. https://doi.org/10.1177/073194871003300101
• Karabulut, R., Mertol, H. ve Alkan, A. (2017). Üstün yetenekli/zekâlı öğrencilerin medyaya yönelik metafor algıları. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(2), 187-196.
• Karahan, S. and Selda, U. C. A. (2022). Disleksi vakasının teorik çerçevede incelenmesi: “Yerdeki Yıldızlar” filmi üzerine nitel bir araştırma. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (13), 70–95. https://doi.org/10.21733/ibad.1097409
• Karande, S., Kumbhare, N., Kulkarni, M. and Shah, N. (2009). Anxiety levels in mothers of children with specific learning disability. Journal of Postgraduate Medicine, 55(3), 165–170.
• Koç, B. ve Korkmaz, İ. (2016). Öğrenme güçlüğü. N. Sargın, S. Avşaroğlu and A. Ünal (Ed.), Eğitimden psikolojik yansımalar içinde (ss.151-162). Konya: Çizgi Kitabevi.
• Lerner J. W. (2000). Learning Disabilities: Theories, diagnosis, and teaching strategies. (8th Ed.). Boston: Houghton Mifflin Company.
• Lincoln, Y. S. and Guba, E. G. (1986). But is it rigorous? Trustworthiness and authenticity in naturalistic evaluation. New directions for program evaluation, 1986(30), 73–84. https://doi.org/10.1002/ev.1427
• Long, L. and McPolin, P. (2009). Psychological assessment and dyslexia: parents’ perspectives. Irish Educational Studies, 28(1), 115–126. https://doi.org/10.1080/03323310802597424
• Low, G. (2008). Metaphor and education. R.W. Gibbs (Ed.), The cambridge handbook of metaphor and thought içinde (pp. 212–231). Cambridge University Press.
• Lum, J. A., Conti-Ramsden, G., Morgan, A. T. and Ullman, M. T. (2014). Procedural learning deficits in specific language impairment (SLI): A meta-analysis of serial reaction time task performance. Cortex, 51(2014), 1–10. https://doi.org/10.1016/j.cortex.2013.10.011
• Lyon, G. R., Shaywitz, S. E. and Shaywitz, B. A. (2003). A definition of dyslexia. Annals of Dyslexia, 53(1), 1–14. https://doi.org/10.1007/s11881-003-0001-9
• Mayes, S. D., Calhoun, S. L. and Crowell, E. W. (2000). Learning disabilities and ADHD: Overlapping spectrum disorders. Journal of Learning Disabilities, 33(5), 417–424. https://doi.org/10.1177/002221940003300502
• McLoughlin, D., Fitzgibbon, G. and Young, V. (1994). Adult dyslexia: Assessment, counselling, and training (Vol. 44). John Wiley & Sons Incorporated.
• Miles, M. B. and Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Moideen, N. and Mathai, S. M. (2018). Parental stress of mothers of children with learning disabilities. Researchers World, 9(2), 1–5. http://dx.doi.org/10.18843/rwjasc/v9i2/01
• Oğuz, B. (2020). Üstün Yetenekli Öğrencilerin Türkçe Öğretmeni ve Türkçe Dersine Yönelik Metaforik Algıları. Uluslararası Bilim ve Eğitim Dergisi, 3(2), 80–91.
• Ögülmüs, K. and Okur, M. (2021). Metaphoric perceptions of teachers and parents regarding the concept of specific learning difficulty (SLD). International Journal of Progressive Education, 17(5), 377–392. https://doi.org/10.29329/ijpe.2021.375.24
• Özabacı, N. ve Başak, B. E. (2013). Öğretmenlerin öğrenme yetersizliği olan öğrencileri ile ilgili algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28-1), 269–280.
• Multhauf, B., Buschmann, A. and Soellner, R. (2016). Effectiveness of a group-based program for parents of children with dyslexia. Reading and Writing, 29(6), 1203–1223. https://doi.org/10.1007/s11145-016-9632-1
• Pavri, S. and Monda-Amaya, L. (2000). Loneliness and students with learning disabilities in inclusive classrooms: Self-perceptions, coping strategies, and preferred interventions. Learning Disabilities Research & Practice, 15(1), 22–33.
• Pierangelo, R. and Giuliani, G. (2008). Teaching students with learning disabilities: A step-by-step guide for educators. Thousand Oaks, CA: Corwin Press.
• Pumfrey, P. and Reason, R. (2013). Specific learning difficulties (dyslexia): Challenges and responses. Abingdon: Routledge.
• Reid, G. (2011). Dyslexia. A complete guide for parents and those who help them. (2nd ed.). Sussex: Wiley-Blackwell.
• Reid, G. and Green, S. (2011). 100+ ideas for supporting children with dyslexia. New York: Bloomsbury Publishing.
• Rief, S. F. and Stern, J. (2010). The dyslexia checklist: A practical reference for parents and teachers (Vol. 3). Calif: Jossey-Bass.
• Rotsika, V., Coccossis, M., Vlassopoulos, M., Papaeleftheriou, E., Sakellariou, K., Anagnostopoulos, D. C. and Skevington, S. (2011). Does the subjective quality of life of children with specific learning disabilities (SpLD) agree with their parents’ proxy reports?. Quality of Life Research, 20(8), 1271–1278. https://doi.org/10.1007/s11136-011-9857-z
• Rueter, M. A. and Conger, R. D. (1995). Interaction style, problem‐solving behavior, and family problem‐solving effectiveness. Child Development, 66(1), 98–115.
• Sakar, S. ve Köksal, M. S. (2021). Özel eğitim öğretmen adaylarının iki kere farklılığa yönelik metaforik algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(3), 1924–1941. https://doi.org/10.17679/inuefd.908319
• Sardohan-Yıldırım, E. ve Çetin, M. E. (2022). Özel eğitim öğretmenlerinin çoklu yetersizliği olan öğrencilere yönelik metaforik algıları. Gazi University Journal of Gazi Educational Faculty (GUJGEF), 42(1), 749–86. https://doi.org/10.17152/gefad.941891
• Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 55(1), 459-496.
• Snowling, M. J., Muter, V. and Carroll, J. (2007). Children at family risk of dyslexia: A follow‐up in early adolescence. Journal Of Child Psychology and Psychiatry, 48(6), 609–618. https://doi.org/10.1111/j.1469-7610.2006.01725.x
• Stice, E. and Barrera, M. (1995). A longitudinal examination of the reciprocal relations between perceived parenting and adolescents' substance use and externalizing behaviors. Developmental Psychology, 31(2), 322–334. https://doi.org/10.1037/0012-1649.31.2.322
• Swanson, H. L. (1994). Short-term memory and working memory: Do both contribute to our understanding of academic achievement in children and adults with learning disabilities?. Journal of Learning Disabilities, 27(1), 34–50.
• Su, Ş. (2021). Özel yetenekli öğrencilerin tarih dersine ilişkin algı düzeylerinin metaforlarla incelenmesi (BİLSEM Örneği). Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 6(2), 400-414.
• Talbot, P., Astbury, G. and Mason, T. (Eds.). (2010). Key concepts in learning disabilities. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Taylor, K. E. and Walter, J. (2003). Occupation choices of adults with and without symptoms of dyslexia. Dyslexia, 9(3), 177–185.
• Tuttle, C. G. and Paquette, P. H. (1993). Parenting a child with a learning disability: A practical, empathetic guide. Legacy.
• Uçar, K., Uçar, A. S., Karabulut, H. A. ve Yılmaz, Y. (2021). Öğretmenlerin öğrenme güçlüğüne ilişkin metaforik algıları. Turkish Studies Education, 16(3), 1709–1726. https://dx.doi.org/10.47423/TurkishStudies.
• Waggoner, K. and Wilgosh, L. (1990). Concerns of families of children with learning disabilities. Journal of Learning Disabilities, 23(2), 97–98.
• Weiler, M. D., Forbes, P., Kirkwood, M. and Waber, D. (2003). The developmental course of processing speed in children with and without learning disabilities. Journal of Experimental Child Psychology, 85(2), 178–194.
• Wong, B. Y. (Ed.). (2004). Learning about learning disabilities. Academic Press.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9. baskı). Seçkin Yayınevi.
• Yıldız, M., Yıldırım, K., Ateş, S. and Rasinski, T. (2012). Perceptions of Turkish parents with children identified as dyslexic about the problems that they and their children experience. Reading Psychology, 33(5), 399–422. https://doi.org/10.1080/02702711.2010.515907
• Yıldız, S. (2019). Özel öğrenme güçlüğü tanısı almış 7-12 yaş arası çocukların anne babalarında depresyon, anksiyete ve evlilik uyumu arasındaki ilişkiler. Yüksek lisans tezi, Yakındoğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Lefkoşa.