Bilgi Kiplikleri Çerçevesinde Dil Bilimsel Söylem Analizi: Türkiye’nin Filistin Politikası Örneği

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: Filistin Özel Sayısı, 342 - 360, 28.02.2025

Tarık Çelik , Ahmet Hüsrev Çelik

https://doi.org/10.31592/aeusbed.1601653

Öz

Toplum içinde yaşayan insanlar bir şekilde birbirleri ile iletişim halindedir. İletişimin bir türü olan dilsel iletişimde konuşan ile alıcı arasındaki bağlantı sözceler aracılığı ile sağlanır. Sözceler bir bağlama dayalı olarak ortaya çıkarak söylemi oluşturur. Uluslararası ilişkilerde söylemlerin devletleri ve milletleri bağlayıcı yanının olması konuyu hassas bir hale getirmektedir. Söz konusu söylemler muhatapları tarafından dikkatle değerlendirilmekte ve analiz edilmektedir. Dil bilimi, kendine has yöntemleri ile söylemlerin yüzey yapısı ile derin yapısı arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarmaya hizmet eder. İfadelerin aslında başka hangi anlamlara gelebileceği noktasında fikir verir. Bu çalışmada Cumhurbaşkanı Erdoğan, dışişleri bakanları, Dışişleri Bakanlığı, Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi tarafından kurumsal internet sitelerinde yer verilen veya medyaya yansıyan Filistin politikasına dair söylemler bilgi kiplikleri çerçevesinde ele alınarak analiz edilecektir. Söylemler örneklem olarak alınırken bilgi kiplikleri ile olan bağlantısı dikkate alınmıştır. Bu çalışma öncelikle dilbilimsel bir çalışma olmakla birlikte disiplinlerarası özellikte bir çalışmadır. Bu bağlamda özgünlük içermektedir. Aynı zamanda uluslararası ilişkiler disiplini literatürüne de katkı sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bilgi kipliği, Söylem analizi, Türk dış politikası, Filistin.

Linguistic Discourse Analysis Within the Framework Of Epistemic Modalities: The Case of Turkey’s Palestine Policy

Öz

People living in society communicate with each other in some way. In linguistic communication, which is a type of communication, the connection between the speaker and the receiver is achieved through words. Words emerge based on a context and constitute discourse. The fact that discourses in international relations are binding on states and nations makes the issue sensitive. These discourses are carefully evaluated and analyzed by their interlocutors. Linguistics, with its unique methods, serves to reveal the relationship between the surface structure and the deep structure of discourses. It provides insight into what other meanings expressions may actually mean. In this study, the discourses on Palestine policy by President Erdoğan, foreign ministers, the Ministry of Foreign Affairs, and the Presidential Communication Center on the corporate websites or reflected in the media will be analyzed within the framework of modalities of knowledge. While sampling the discourses, their connection with modalities of knowledge was taken into consideration. Although this study is primarily a linguistic study, it is an interdisciplinary study. In this context, it contains originality. It also contributes to the literature of the discipline of international relations.

Anahtar Kelimeler

Epistemic modality, Discourse analysis, Turkish foreign policy, Palestine

Kaynakça

• AK Parti (2024). Cumhurbaşkanımız ve Genel Başkanımız Erdoğan, partimizin “Özümüzden Geleceğe Türkiye Buluşmaları” programında konuştu. http://akparti.org.tr/haberler/cumhurbaskanimiz-ve-genel-baskanimiz-erdogan-partimizin-ozumuzden-gelecege-turkiye-bulusmalari-programinda-konustu-05-10-2024-20-44-18/ adresinden 30.01.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Aksan, D. (2006). Anlambilim konuları ve Türkçede anlambilim. Ankara: Engin Yayınevi.
• Anadolu Ajansı (2024, Eylül 25). Cumhurbaşkanı Erdoğan: Ey BM Güvenlik Konseyi, Gazze soykırımının önüne geçmek için daha neyi bekliyorsunuz? https://www.aa.com.tr/tr/gundem/cumhurbaskani-erdogan-ey-bm-guvenlik-konseyi-gazze-soykiriminin-onune-gecmek-icin-daha-neyi-bekliyorsunuz/3339808 adresinden 10.11.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Anadolu Ajansı (2023, Kasım 12). Cumhurbaşkanı Erdoğan: Gazze, Filistin halkının toprağıdır. Amerika'nın bunu kabullenmesi lazım. https://www.aa.com.tr/tr/gundem/cumhurbaskani-erdogan-gazze-filistin-halkinin-topragidir-amerikanin-bunu-kabullenmesi-lazim/3051478 adresinden 04.12.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Anadolu Ajansı (2023, Kasım 18). Cumhurbaşkanı Erdoğan: Vakit çok geç olmadan İsrail’in nükleer silahları şüpheye yer bırakmayacak biçimde denetlenmeli. https://aa.com.tr/tr/gundem/cumhurbaskani-erdogan-vakit-cok-gec-olmadan-israil-in-nukleer-silahlari-supheye-yer-birakmayacak-bicimde-denetlenmeli/3057752 adresinden 15.11.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Anadolu Ajansı (2023, Kasım 23). Cumhurbaşkanı Erdoğan: Filistin topraklarında yaşanan trajedi insanlığın tahammül sınırlarını aşmıştır. https://aa.com.tr/tr/politika/cumhurbaskani-erdogan-filistin-topraklarinda-yasanan-trajedi-insanligin-tahammul-sinirlarini-asmistir/3061699 adresinden 14.11.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Anadolu Ajansı (2023, Kasım 17). Cumhurbaşkanı Erdoğan: Bizim İsrail’e borcumuz yok, ama borçlu olanlar rahat konuşamıyor. https://www.aa.com.tr/tr/politika/cumhurbaskani-erdogan-bizim-israile-borcumuz-yok-ama-borclu-olanlar-rahat-konusamiyor/3056784 adresinden 04.11.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Anadolu Ajansı (2023, Kasım 13). Cumhurbaşkanı Erdoğan: Gazze, Filistin halkının toprağıdır. Amerika'nın bunu kabullenmesi lazım. https://www.aa.com.tr/tr/gundem/cumhurbaskani-erdogan-gazze-filistin-halkinin-topragidir-amerikanin-bunu-kabullenmesi-lazim/3051478 adresinden 13.11.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Anadolu Ajansı (2023, Ekim 11). Cumhurbaşkanı Erdoğan: Filistin halkını topyekun cezalandırmayı amaçlayan fevri kararlardan herkes uzak durmalı. https://www.aa.com.tr/tr/politika/cumhurbaskani-erdogan-filistin-halkini-topyekun-cezalandirmayi-amaclayan-fevri-kararlardan-herkes-uzak-durmali/3015245 adresinden 22.11.2024 erişilmiştir.
• Anadolu Ajansı (2023, Aralık 17). Cumhurbaşkanı Erdoğan: Gazze’deki katliamların, Kudüs'teki mütecaviz eylemlerinin önüne geçeceğimiz günler yakındır. https://www.aa.com.tr/tr/politika/cumhurbaskani-erdogan-gazzedeki-katliamlarin-kudusteki-mutecaviz-eylemlerinin-onune-gececegimiz-gunler-yakindir/3084522 adresinden 14.11.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Anadolu Ajansı (2023, Kasım 18). Cumhurbaşkanı Erdoğan: Bizim İsrail'e borcumuz yok, ama borçlu olanlar rahat konuşamıyor. https://www.aa.com.tr/tr/politika/cumhurbaskani-erdogan-bizim-israile-borcumuz-yok-ama-borclu-olanlar-rahat-konusamiyor/3056784 adresinden 14.11.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Anadolu Ajansı (2024, Kasım 4). Cumhurbaşkanı Erdoğan: Son asrın en vahşi soykırımlarından biri hemen yanı başımızda Gazze’de yaşanıyor. https://www.aa.com.tr/tr/gundem/cumhurbaskani-erdogan-son-asrin-en-vahsi-soykirimlarindan-biri-hemen-yani-basimizda-gazzede-yasaniyor/3383348 adresinden 01.12.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Anadolu Ajansı (2018, Mayıs 15). Cumhurbaşkanı Erdoğan: Kudüs'ü kaybettiğimiz bir gün olmasına asla izin vermeyeceğiz. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/cumhurbaskani-erdogan-kudusu-kaybettigimiz-bir-gun-olmasina-asla-izin-vermeyecegiz/1145609 adresinden 18.02.2024 tarihinde erişilmiştir.
• BBC News Türkçe (2024, Nisan 26). Erdoğan: İsrail'le ilişkilerimizi kestik, kesiyoruz. https://www.bbc.com/turkce/articles/ce7r4y20e0no adresinden 07.11.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Benzer, A. (2008). Fiilde zaman görünüş kip ve kiplik. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Demirel, M. V. (2018). Türkçenin kiplik özelliklerinin belirlenmesi ve bunların dil bilgisi öğretimine yansıtılması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Dilâçar, A. (1971). Gramer: tanımı, adı, kapsamı, türleri, yöntemi, eğitimdeki yeri ve tarihçesi. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı – Belleten, 19, 83-145.
• Düzgit, S. A. (2011). Avrupa Birliği-Türkiye ilişkilerine postyapısalcı yaklaşım: Almanya örneğinde dış politika ve söylem analizi. Uluslararası İlişkiler, 8(29), 49-70.
• Elbirlik, T. (2015). Söylem kuramı ve XVI. yüzyıl siyasetnamelerinde söylem analizi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
• Gee, J. P. ve Handford M. (2012). The routledge handbook of discourse analysis. New York.
• Grohmann, K. K. (2006). Tense, aspect, mood. Cyprus Üniversitesi, Lefkoşa.
• Güleç, C. (2018). Dış politika analizinde karar verme süreci ve karar verme modelleri. ÇOMÜ Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi. 3(1), 79-102.
• Güngör, N. (2013). İletişim kuramlar yaklaşımlar. Ankara: Siyasal Kitapevi.
• Gürpınar, B. (2010). Türkiye’de milli güvenlik söyleminin dış politikada işlevselleşmesi: hükümet programları, TBMM tutanakları ve MGK basın bildirileri’nde “söylem”in analizi (1982-2003). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Hirik, S. (2021). Türkiye Türkçesinde bilgi kiplikleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Hürriyet. (2024, Temmuz 29). Aynısını yaparız. https://www.hurriyet.com.tr/gundem/aynisini-yapariz-42496069 adresinden 25.11.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Hürriyet. (2018, Mayıs 14). Türkiye'den ABD’ye İsrail tepkisi: ABD’nin arabuluculuğu artık bitmiştir. https://www.hurriyet.com.tr/gundem/turkiyeden-abdye-israil-tepkisi-40836644 adresinden 18.03.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Hürriyet. (2024, Mayıs 30). Erdoğan’dan hem Batı’ya hem İslam dünyasına sert tepki: Ey Amerika bu kan senin eline de bulaştı. https://www.hurriyet.com.tr/gundem/erdogandan-hem-batiya-hem-islam-dunyasina-sert-tepki-ey-amerika-bu-kan-senin-eline-de-bulasti-42469576 adresinden 01.11.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Hürriyet. (2009, Ocak 30). Benim için Davos bitti. https://www.hurriyet.com.tr/dunya/benim-icin-davos-bitti-10886978 adresinden 17.03.2024 tarihinde erişilmiştir.
• İmer, K., Kocaman, A. ve Özsoy, S. (2011). Dilbilim sözlüğü. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Kamacı Gencer, D. (2020). Anlamsal bir fenomen olarak kiplik: Dede Korkut örneği. Ankara: Nobel Bilimsel Eserler.
• Palmer, F. R. (1986). Mood and Modality. Cambridge: Cambridge University Press.
• Recep Tayyip Erdoğan [@RTErdogan]. (2022, Eylül, 20). Adil, kalıcı ve kapsamlı bir çözüm için başkenti Doğu Kudüs olan bağımsız ve egemen Filistin Devleti’nin kurulması dışında bir ihtimal [Tweet]. X. https://x.com/RTErdogan/status/1572268096575795200 adresinden 10.11.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Saat, H. (2022) Türkçede bilgi kipliği alanı. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Saussure, F. (1998). Genel dilbilim dersleri. (Çev: Berke Vardar). İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Seçkin, P. (2014). Anlama ve anlatma sürecinde kip ve kiplik. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi. 4(7), 7-16.
• Sözen, E. (2014). Söylem-belirsizlik, mübadele, bilgi/güç ve refleksivite. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Şah, U. (2020). Eleştirel söylem analizi: temel yaklaşımlar. Kültür Araştırmaları Dergisi, 7, 210-231.
• T. C. Cumhurbaşkanlığı. (2024, Mart, 9). Gazze’de yaşananlar tahammül sınırlarını aşmıştır. https://tccb.gov.tr/haberler/410/151552/-gazze-de-yasananlar-tahammul-sinirlarini-asmistir- adresinden 19.04.2024 tarihinde erişilmiştir.
• T. C. Cumhurbaşkanlığı. [@tcbestepe]. (2024, Eylül 30). “Uluslararası toplum, İsrail’in tüm bölgeyi ateşe atan bu haydutluğuna daha fazla sessiz kalamaz.” [Tweet]. X. https://x.com/tcbestepe/status/1840806774049280230 adresinden 01.12.2024 tarihinde erişilmiştir.
• T. C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı. (2023, Aralık 8). Cumhurbaşkanı Erdoğan: “Filistin’in kazanmasına destek olmazsak güçlünün ve zalimin hukuku egemen olur”. https://iletisim.gov.tr/turkce/haberler/detay/cumhurbaskani-erdogan-filistinin-kazanmasina-destek-olmazsak-guclunun-ve-zalimin-hukuku-egemen-olur. adresinden 22.03.2024 tarihinde erişilmiştir.
• T. C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı. (2024, Kasım 16). “Ayın Tarihi” dergisinde “1. Yılında İsrail’in Gazze’ye Saldırıları” ele alındı. https://www.iletisim.gov.tr/turkce/duyurular/detay/ayin-tarihi-dergisinde-1-yilinda-israilin-gazzeye-saldirilari-ele-alindi adresinden 01.12.2024 tarihinde erişilmiştir.
• T. C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı. (2024, Kasım 13). Erdoğan “İsrail Filistin’i işgal etmenin bedelini ödemeli.” https://www.iletisim.gov.tr/turkce/dis_basinda_turkiye/detay/erdogan-israil-filistini-isgal-etmenin-bedelini-odemeli adresinden 02.12.2024 tarihinde erişilmiştir.
• T. C. Dışişleri Bakanlığı. (2024, Eylül 10). No: 183, 10 Eylül 2024, Han Yunus’ta Filistinli sivillerin katledilmesi hk. https://mfa.gov.tr/no_-183_-han-yunus-ta-filistinli-sivillerin-katledilmesi-hk.tr.mfa adresinden 15.03.2024 tarihinde erişilmiştir.
• T. C. Dışişleri Bakanlığı. (2024, Temmuz 21). No: 143, 21 Temmuz 2024, İsrail Dışişleri bakanının bir sosyal medya platformunda yaptığı paylaşım Hk. https://www.mfa.gov.tr/no_-143_-israil-disisleri-bakaninin-bir-sosyal-medya-platformunda-yaptigi-paylasim-hk.tr.mfa adresinden 01.12.2024 tarihinde erişilmiştir.
• T. C. Dışişleri Bakanlığı. (2024, Temmuz 5). No: 129, 5 Temmuz 2024, İsrail’in işgal altındaki filistin topraklarındaki faaliyetleri hk. https://mfa.gov.tr/no_-129_-israil-in-isgal-altindaki-filistin-topraklarindaki-faaliyetleri-hk.tr.mfa adresinden 01.12.2024 tarihinde erişilmiştir.
• T. C. Dışişleri Bakanlığı. (2024, Nisan 1). No: 51, 1 Nisan 2024, Gazze’deki Son Gelişmeler Hk. https://mfa.gov.tr/no_-51_-gazze-deki-son-gelismeler-hk.tr.mfa adresinden 18.11.2024 tarihinde erişilmiştir.
• T. C. Dışişleri Bakanlığı. (2024, Şubat 12). No: 28, 12 Şubat 2024, İsrail’in Gazze’de bulunan Refah kentine yönelik saldırıları hk. https://mfa.gov.tr/no_-28_-israil-in-gazze-de-bulunan-refah-kentine-yonelik-saldirilari-hk.tr.mfa adresinden 10.11.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Van Dijk, T. A. (1997). Discourse as structures and process. Teun Adrianus van Dijk (Ed.). Discourse Studies a Multidisciplinary Introduction (pp. 1-34). London: Sage Publications.
• Yanarışık, O. (2023). Uluslararası ilişkiler kuramlarında söylem kavramı. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi. 11(Özel sayı), 75-93.
• Yetim, M. ve Erdağ, R. (2018). Uluslararası ilişkilerde eleştirel söylem analizi revizyonist söylemin gelişimi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 5(1), 79-100.