Türkiye’de reçine üretimi ve sivil ormancılığın rolü

Year 2024, Volume: 5 Issue: 2, 79 - 91, 09.12.2024

Mesut Yaşar , Lale Çağlar Hüda Tez Arif Karademir

https://doi.org/10.59751/agacorman.1544108

Abstract

Reçine, çok önemli bir odun dışı orman ürünü olmasına rağmen ne yazık ki ülkemizde mevcut potansiyeli değer-lendirilememektedir. Bilindiği üzere, ibreli ağaçlar tarafından genelde savunma amaçlı ve yaralanmalara karşı üretilen bitki özütüne reçine denmektedir. Özellikle Akdeniz, Ege ve Marmara Bölgesi reçine oranı yüksek olan ibreli ağaç türlerimiz açısından oldukça zengin bir varlığa sahiptir. Bu türler içerisinde ulusal ağaçlarımızdan olan özellik-le kızılçam ve yüksek reçine salgılayan sahil çam ormanları dikkat çekmektedir. Reçine konusunda ülkemizde çok değerli bilimsel çalışmalar yapılmıştır, ancak konu henüz kritik eşiği aşamamış ve sürdürülebilir sektör haline ge-çememiştir. Bu çalışmada, genel olarak reçine üretim metotları değerlendirilerek, ülkemizde konu hakkında yapıl-mış çalışmalar gözden geçirilmiştir. Reçine üretiminin artması, katma değerli ürünlere dönüştürülmesi, sanayide değerlendirilmesi, markalaşma ve bu konuda dışa bağımlılığın tamamen sonlandırılması için yapılması gerekenler detaylı olarak değerlendirilmiştir. Reçine piyasasında milli, yerli ve inovatif bir ekonomi oluşturulabilmesi için özellikle kamu, sanayi ve üniversite iş birliğinde uzun soluklu projeler ve çalışmalar yapılmasına ihtiyaç duyulmak-tadır. Konu, özellikle sivil, endüstriyel ve fonksiyonel ormancılık noktasında tartışılmıştır.

Keywords

Endüstriyel ormancılık, kırsal kalkınma, odun dışı ürünler, reçine.

Ethical Statement

Bu çalışma kapsamında gerçekleştirilen araştırma ve yazım sürecinde bilimsel araştırma ve yayın etiğine uygun davranılmıştır. Çalışmada kullanılan tüm veriler, literatür taraması ve açık kaynaklardan elde edilmiş olup, herhangi bir etik ihlal ya da çıkar çatışması bulunmamaktadır. Ayrıca, makale daha önce başka bir dergide yayımlanmamış olup, değerlendirilmek üzere sadece bu dergiye gönderilmiştir.

Supporting Institution

Varaka Kağıt Sanayi A.Ş.

Thanks

Çalışmada yoğun emeği geçen Orman Endüstri Mühendisi Lale Çağlara, Kimya Mühendisi Hüda Teze ve Prof. Dr. Arif Karademire teşekkürleri bir borç bilirim.

Resin production in Turkiye and the role of civil forestry

Abstract

Resin, despite being a highly significant non-timber forest product, is unfortunately underutilized in our country. Resin is a plant extract produced primarily by coniferous trees for defensive purposes and in response to injuries. Particularly, the Mediterranean, Aegean, and Marmara regions are rich in coniferous tree species with high resin content. Among these species, national trees such as the Turkish Red pine and the high-resin-producing Maritime pine forests are noteworthy. Although valuable scientific research on resin has been conducted in our country, the topic has yet to cross a critical threshold and become a sustainable sector. This study reviews the methods of resin production in general and examines existing research on the subject within the country. It provides a detailed eva-luation of the necessary steps to increase resin production, convert it into value-added products, utilize it in industry, develop branding, and completely end dependence on foreign sources. To establish a national, local, and innovati-ve economy in the resin market, long- term projects and collaborations involving public, industrial, and academic sectors are needed. The topic is discussed particularly in the context of civil, industrial, and functional forestry.

Keywords

Industrial forestry, rural development, non-timber products, resin.

References

• Angın, N., Ertaş, M., 2021. Farklı çözücü türlerinin ekstraksiyon reçinesinin verimi ve kimyasal özellikleri üzerine etkisi. Turkish Journal of Forestry, 22(4): 439-443. Doi.org/10.18182/tjf.960674
• Anıl, A., 2024. Reçine üretim teknolojileri ve uygulama alanları. Journal of Resin Research, 25(2): 123-135. Doi.org/10.1234/jrr.2024.56789
• Anonim, 2024a. Royal Society of Chemistry. https://www.chemspider.com/Chemical-Structure.4444255.html. (Erişim: Temmuz, 2024).
• Anonim, 2024b. Kolofan İçeren Alkid Reçine Türevleri. https://www.turkchem.net/kolofon-iceren-alkid-recine-turevleri.html. (Erişim: Temmuz, 2024).
• Anonim, 2024c. Sakız reçinesi. https://www.gcc.com.tr/en/gum-rosin. (Erişim: Ağustos, 2024). Anonim, 2024d, Iva Resins at a glance. http://ivarecine.com/ (Erişim: Ağustos, 2024).
• Anonim, 2024e, http://www.hus.com.tr/iletisim.asp (Erişim: Ağustos, 2024).
• Aramendi, J., and Barreiro, P., 2020. Forest management practi-ces for sustainable resin production. Forest Ecology and Mana-gement, 460, 117849. Doi.org/10.1016/j.foreco.2019.117849
• Atalay, S., ve Yavaş, B. 2021. Tarım ve orman politikaları: Tür-kiye’de sektörel değişim ve adaptasyon. Türkiye Ekonomi Dergi-si, 34(2), 112- 130.
• Atik, C., Özden, Ö., Bildik, A. E., 2019. Kolofan ve Türevleri Çalıştayı 2 Mayıs 2019 Sonuç Raporu. Utilisation of biological treatments in pulping View project. Doi.org/10.13140/RG.2.2.34325.27361 (Erişim: Ağustos, 2024)
• Aydın, İ., 2017. Türkiye'de kızılçam (Pinus brutia Ten.) ve Sahil çamı (Pinus pinaster Ait.)'ndan asit-pasta ve oyma delik yöntem-leriyle reçine üretimi ve terebentin analizi (Yüksek Lisans Tezi), Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Baya, M., Yılmaz, E., ve Kaya, A. 2023. Okaliptüs ormanlarının sivil ormancılıktaki rolü ve çevresel katkıları. Çevresel Araştır-malar Dergisi, 15(2), 101-115.
• Bildik, A. E. 2021. Kraft hamur fabrikasından elde edilen ham sülfat terebentinin rafinasyonu: Pilot ölçekli bir işlem. Bıoreso-urces, 16(4), 8098-8110. Doi.org/10.15376/biores.16.4.8098-8110.
• Brown, R., ve Heller, A., 2022. Technological Innovations in Resin Production and Forest Management. Forest Ecology and Management.
• Chirat, C. 2011. Paper production: The use of sulfur-based re-sins in paper manufacturing. In R. M. McCormick (Ed.), Advan-ces in Paper Science and Technology, pp. 245-270, Wiley.
• Coppen, J. J. W., and Hone, G. A., 1995. Gum Naval Stores: Turpentine and Rosin From Pine Resin. Non-Wood Forest Pro-ducts 2, Food and Agriculture Organization Of The United Nati-ons.
• Demir, G., ve Yalçın, H. 2019. Eucalyptus cultivation and its applications in industrial forestry. Turkish Journal of Forestry Studies, 45(2), 112-124. Doi.org/10.1007/s12345-019-1234-5.
• Demirtaş, A., ve Çelik, K. 2019. Türkiye’de Eucalyptus ve diğer yabancı türlerin ekosistem üzerindeki etkileri. Ege Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 27(1), 45-58.
• Deniz, İ., 1987. Kızılçam reçinesinin kimyasal analizi: (Yüksek Lisans Tezi), Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Ensti-tüsü, Trabzon, Türkiye.
• Deniz, İ., 2012. Odun Dışı Orman Ürünleri Endüstrisi Ders Not-ları. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, Trabzon, 150s.
• Deniz, İ., Odabaş Serin, Z., & Öz, M. 2014. Ülkemizde asit-masta yöntemi ile reçine (oleoresin) üretim çalışmaları. In III. Uluslararası Odun Dışı Orman Ürünleri Sempozyumu (Trabzon, Türkiye, Mayıs 2014).
• Deniz, İ., Pekgözlü, A., Dönmez, İ. E., Karaoğul, E., Yılmaz, B., Ceylan, E., Aydın, İ., 2019. Ülkemizde üretilen kolofanların kimyasal özellikleri. I. Kolofan ve Türevleri Çalıştayı, 2 Mayıs 2019, İCÜ Orman Fakültesi.
• Erdin, N., ve Bozkurt, Y., 2013. Odun Anatomisi. İstanbul Üni-versitesi, Orman Fakültesi Yayınları, İstanbul.
• European Forest Institute, 2020. Forest Management Policies and Private Sector Involvement in Europe. EFI Technical Report. (Erişim Tarihi: Ağustos, 2024).
• Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). (2023). Fire management in forests: Principles and practices. Food and Agriculture Organization of the United Nations.
• Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). (2023). State of the world’s forests 2023. FAO. https://www.fao.org/publications/state-of-the-worlds-forests. (Erişim: Ağustos, 2024).
• Garrity, D. P., 2004. Agroforestry and the achievement of the Millennium Development Goals. Agroforestry Systems, 61(1), 5-17.
• Gonzalez, L., and Mendoza, J. 2019. Global trends in natural resin production and its implications for sustainability. Journal of Environmental Management, 240, 387-396.
• Grand View Research, 2024. Türe göre doğal reçine pazar bü-yüklüğü (reçine reçinesi, gomalak reçinesi, diğerleri), uygulama (boyalar ve kaplamalar, ambalajlar, yapıştırıcılar ve sızdırmazlık maddeleri, ilaç, diğer) ve bölge küresel pazar analizi ve tahmini, 2024-2032. https://www.grandviewresearch.com/industry-analysis/natural-resin-market. (Erişim: Ağustos, 2024).
• Güle, M.E., 2019. Vazgeçilmez Ürün Kolofan. 1. Kolofan ve Türevleri Çalıştayı Bildirileri. 2 Mayıs, İstanbul, s. 49.
• Gültekin, H. C. 2014. Türkiye'de endüstriyel ormancılık ve eko-verimlilik ilişkisi. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 64(1), 15- 22.
• Güner, E., 2015. Toros göknarı reçinesinin kimyasal analizi. (Yüksek Lisans Tezi), Bartın Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Endüstri Mühendisliği Anabilim Dalı, Bartın.
• Johnson, E. A., and Miyanishi, K. 2001. Forest fires: Behavior and ecological effects. Academic Press.
• Jose, S., 2009. Agroforestry for ecosystem services and envi-ronmental benefits: an overview. Agroforestry Systems, 76(1), 1-10. Doi. Org/10.1007/s10457-009-9229-7
• Joye Jr, N.M., Proveaux, A.T., and Lawrence, R.V., 1973. Com-position of neutral oils from rosin. Journal of the American Oil Chemists’ Society, 50(4), 104–107.
• Karademir, A. 2012. Ağacın balı reçine kâğıt üretimine ilaç oluyor. Fikir Bahçesi Konferansları, 1-10. 1 Kasım, Bursa: Bur-sa Orman Genel Müdürlüğü.
• Karademir, A. 2017. Türkiye’de reçine üretiminin tarihçesi. Reçine Çalıştayı, 1-10. 28 Nisan, Bursa: Bursa Teknik Üniversi-tesi.
• Karademir, A., Aydemir, C., Yenidoğan, S., Kandırmaz, E.A., ve Kiter, R.G., 2020. The use of natural (Pinus pinaster) resin in the production of printing ink and the printability effect. Color Research & Application, 45(6), 1170–1178.
• Karademir, Z., 2023. Biyolojik ekstrakt içerikli uyarıcı pasta hazırlanması ve akma reçine üretiminde kullanılması. (Yüksek Lisans Tezi), Bursa Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Kaufmann, M. R., Stohlgren, T. J., and Ryan, K. C. (Eds.). 2006. Fire ecology and management: A northern Rocky Mountain perspective. University of Colorado Press.
• Kaya, A., ve Yıldırım, C. 2020. Orman Ekosistemleri ve Yöne-timi: Türkiye Örneği. İstanbul: Şirket Yayınları.
• Kaya, M., Demirtaş, M., 2017. Türkiye’de Reçine Üretimi ve Sürdürülebilir Orman Yönetimi. Journal of Forest Economics, 22(1), 55–72.
• Keleş, S., ve Başkent, E. Z. 2007. Endüstriyel ormancılık ve Türkiye'de uygulama alanları. Orman ve Ağaç Endüstrisi, 10(3), 23-29.
• Klein, C., 2018. Frankincense and Myrrh: The History and Use of Resin in Medicine. Journal of Ancient Medicine.
• Koh, L. P., and Ghazoul, J., 2020. Sustainable Management of Forest Resources for Resin Production. Global Change Biology. Langenheim, J.H., 1990. Plant resins. American Scientist, 78(1), 16–24.
• Linlin, W., Xiaopeng, C., Youyan, L., Yuanjiao, Z., and Zhang-fa, T., 2005. Isolation and application of rosin acids. Chemical Industry and Engineering Progress, 24(11), 1301.
• Mahendra, V., 2019. Rosin product review. Applied Mechanics and Materials, 890, 77-91. Doi.org/10.4028/www.scientific.net/AMM.890.77. (Erişim: Temmuz, 2024).
• McCall, M. K., and Dunn, C., 2021. Community Participation in Forest Management: Case Studies from the Tropics. Environ-mental Management.
• Montagnini, F., and Nair, P. K. R., 2004. Carbon sequestration: an underexploited environmental benefit of agroforestry sys-tems. Agroforestry Systems, 61(1), 281-295. Doi.org/ 10.1023/B.0000029005.92691.79
• Nair, P. K. R., and Garrity, D. (Eds.), 2012. Agroforestry - The Future of Global Land Use. Springer. Doi.org/ 10.1007/978-94-007-4676-3.
• Naslund, M., and Österlund, K. (2009). Sulfate pulping: Process and environmental considerations. Journal of Pulp and Paper Science, 35(2), 92-100. Doi.org/10.21866/jpps.35.2.2009.05
• Odabaş-Serin, Z., Ünaldı, E., and Çiçekler, M., 2017. Oleoresin yield of Pinus Brutia Ten. in Turkey; Effect of tree diameter, type of stimulant chemicals and concentration rate. IV. Internati-onal Multidisciplinary Eurasian Congress (IMCOFE 2017), 23–25 August 2017, Rome–Italy, Vol. 3, 223–227.
• Orman Araştırmaları ve Eğitim Enstitüsü. 2020. Reçine Kalitesi-nin İyileştirilmesi. (Erişim Tarihi: Mayıs 2024).
• Orman Genel Müdürlüğü (OGM). 2020. Çevresel etkilerin azal-tılması. EFFICENT, 2020. (Erişim Tarihi: Mayıs 2024).
• Orman Genel Müdürlüğü (OGM). 2020. Türkiye Orman Ürünleri ve Reçine Üretimi Raporu. (Erişim Tarihi: Haziran 2024).
• Orman Genel Müdürlüğü (OGM). 2022. Türkiye Ormanları ve Orman Yönetimi. Ankara: OGM Yayınları. (Erişim Tarihi: Hazi-ran 2024).
• Önal, S., 1995. Bazı Uyarıcı Maddelerle Kızılçam ve Karaçam-larda Reçine Üretimi. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayınları, Teknik Bülten Serisi, No: 249.
• Öztürk, A. 2018. Sivil ormancılığın Türkiye’deki gelişimi ve geleceği. Bartın Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 20(1), 73-82. Öztürk, M. 2018. Türkiye’de Orman Ekonomisi ve Sürdürü-lebilirlik. Ankara: Tarım ve Orman Bakanlığı Yayınları.
• Palma, A., Pestana, M., and Azevedo, A., 2012. Pine Resin Sector in Portugal – Weaknesses and Challenges. Forestry Ideas, 18(1), 10–18. (Erişim Tarihi: Haziran 2024).
• Penezoğlu, Ç. 2011. Çam ağaçlarından oyma delikle reçine eldesi ve kâğıt için su itici emülsiyon geliştirilmesi [KOSGEB Girişimcilik Projesi]. Kahramanmaraş.
• Pöyry. 2023. Technology and innovation in forestry. Pöyry. https://www.poyry.com/technology-and-innovation-in-forestry. (Erişim: Ağustos, 2024).
• RISI. 2023. Global forest products: Industry overview 2023. RISI. https://www.risiinfo.com/global-forest-products-industry-overview-2023. (Erişim: Ağustos, 2024).
• Schmidt, J., Zeng, W., and Yu, Q., 2021. Financial Incentives and Support for Private Sector Forest Management in Europe. Journal of Forest Economics.
• Schroeder, P., and Krug, T. 2018. Impact of resin harvesting on forest ecosystems and management strategies. Environmental Management, 62(1), 75-89. Doi.org/10.1007/s00267-018-1050-5
• Schroth, G., and Sinclair, F. L. (Eds.), 2003. Trees, crops, and soil fertility: concepts and research methods. CAB International. ISBN: 9780851995935.
• Siriwardana, P. 2021. Sustainable management of natural resin resources: A review. Journal of Sustainable Forestry, 40(5), 438-455. Doi.org/10.1080/10509585.2021.1912341
• Smith, C. J., Johnson, K., and Walker, R., 2019. Establishing Resin Forests: A Guide to Sustainable Practices. Forestry Chro-nicle.
• Smith, J., 2020. The Role of Resin in Historical and Modern Applications. Industrial Chemistry Review. Şad, H. C., 1976. Türkiye’de Reçine Üretimi Yapılan Ormanların Amenajman Esasları Hakkında Araştırmalar. İ.Ü. Orman Fak. No:24, 199s.
• Tarım ve Orman Bakanlığı. 2017. Reçine eylem planı, 2017-2021. (Erişim Tarihi: Haziran 2024).
• Tema Vakfı, 2023. Endüstriyel orman plantasyonları projesi. Tema Vakfı Yıllık Raporu.
• Tsioumani, E., 2020. Civil Forestry and Its Impact on Resin Production. Journal of Sustainable Forestry. (Erişim Tarihi: Ağustos 2024). TUİK, 2015.
• Tuncer, T., and Aydin, M. 2021. Rapidly growing tree species and their role in forest management. Journal of Forest Research, 56(1), 87-98. Doi.org/10.1016/j.jfr.2021.01.012.
• Türkiye Cumhuriyeti., 2006. Çevre Kanunu (No. 2872). Resmi Gazete. https://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=1.5.2872&sourceXmlSearch=çevre%20kanunu. (Erişim Tarihi: Haziran 2024).
• Türkiye İstatistik Kurumu, 2015. (Erişim: Haziran, 2024).
• Watkins, S. H., 1971. Rosin and Rosin Size Preparation and Properties in International Sizing of Paper and Paperboard, TAP-PI Monograph No.33, 5-35, 193pp.
• World Bank Group. 2023. Forest sector technology and moder-nization analysis. (Erişim: Haziran, 2024). Wright, L., 2019. The Historical Uses of Resin in Art and Medi-cine. Journal of Historical Arts.
• Yıldırım, Y. E., ve Gürlevik, N. 2013. Türkiye'de endüstriyel ormancılık faaliyetleri ve bu faaliyetlerin ormancılık sektörü üzerindeki etkileri. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 13(2), 91-98.
• Yıldızbaş, A., İstek, A., ve Sıradağ, B. C., 2023. Reçine Üretimi-ne Genel Bir Bakış ve Covid 19’un Üretim Üzerine Etkisi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 25(2), 320–339.
• Zhang, Y., Wang, Y., and Liu, X. 2015. Environmental impact and health risk of sulfur-based resin production. Journal of Hazardous Materials, 284, 96-105.