ABDÜLHÂMİT KİŞK ve FÎ RİHÂBİ’T-TEFSÎR’İNDEKİ METODU

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 13, 71 - 88, 31.12.2023

Cengiz İder

Öz

Abdülhâmid Kişk 10 Mart 1933 yılında Mısır’ın deniz kıyısında bulunan İskenderiye iline bağlı bulunan Şubrâhît köyünde dünyaya gelmiştir. Kişk, çocukluğunda bir gözünü, gençlik yıllarında da diğer gözünü kaybetmekle birlikte eğitim hayatına devam etmiştir. 1965 ve 1981 yıllarında iki kere tutuklanan Kişk’e son tutuklanmasından sonra vaaz ve hutbe yasağı getirilmiştir. Kişk, 6 Aralık 1996 yılında secde halinde vefat etmiştir. Hayatına birçok eser, vaaz ve irşad faaliyeti sığdırmıştır. Eserlerinin çoğu vaaz niteliği taşımaktadır. En önemli eseri Fî Rihâbi’t-Tefsîr adlı tefsir kitabıdır. Tefsirinde bazen âyet âyet tefsir yaparken, bazen de konulu tefsir mahiyetinde âyetleri ele almıştır. Kişk, bazen bir sûreyi bitirmeden diğer sûreye geçerek tefsir yapmaktadır. Kişk, tefsirinde ağırlık olarak rivayet metodunu, bunun yanında dirayet metodunu da kullanmaktadır. Kişk, eserinde dirayetin alt başlıkları sayılan fıkhî, lügavî, bilimsel gibi konulara da yer vermektedir. Kişk, bir sûrenin tefsirine geçmeden önce çoğunlukla sûrenin değişik isimlerini, âyet, kelime ve harf sayısını, sûrenin Mekkî mi? Medenî mi? olduğunu, fevâsileye, sûrenin faziletini, içeriniğini kısaca aktarma ve bazı kelimelerin lügat anlamlarını verme gibi özellikleri zikrederek başlamaktadır. Tefsirinde Kur’ân ilimlerini de detaylı bir şekilde ele almaktadır. Muhkem-müteşâbih, esbâbu’n-nüzûl, nâsih-mensûh, müşkilü’l-Kur’ân, icâz vb. konuları ilgili âyetlerin tefsiri esnasında ele almaktadır. 9 cilt olarak basılan bu tefsir kitabı, PDF olarak 30 ayrı bölüm şeklinde de bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Abdülhâmit, Kişk, Hayatı, Fî Rihâbi't-Tefsir, Metot

Kaynakça

• Buhârî, Muhammed b. İsmail Ebu Abdullah el-Ce’fî el-. Sahihu’l-buhârî. thk. Muhammed Züheyr b. Nasır en-Nasır. b.y.: Dâru Tukû’n-Necât, 2001.
• Ebû Davut, Süleyman b. el-‘Aş’es b. İshak b. Beşir b. Şeddâd b. Amr el-Ezderî es’-Sicistanî. Sünen Ebû Davut. thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamit. Beyrut: el-Mektebetu’l-Asriyye, ts.
• Halil, Mahmud. “el-Mücteme‘a mecelletü’l-Müslimîn fî enhâi’l-‘alem”. Mektebetü’r-Riyâd 1230 (1996), 17/23.
• Heysemî, Ebû’l-Hasan Nureddîn Alî b. Ebî Bekir b. Süleyman el-. Mecmâ‘û’z-zevâîd ve menbâ‘u’l-fevâîd. thk. Hüsamettîn el-Kudsî. Kahire: Mektebetû’l-Kudsî, 1994.
• İbn Hacer el-Askalânî, Şehabeddin Ebi’l-Fadl Ahmet b. Ali b. Muhammed b. Hacer. Tağlîku’t-ta‘lîk alâ sahîhi’l-buhârî. ed. Said Abdurrahman Musa el-Kaznî. Beyrut: el-Mektebetû’l-İslamiyye, 1984.
• İbn Teymiyye, Takiyüddin Ebû’l-Abbas Ahmet b. Abdulhalim el-Haranî. Mecmû‘u’l-fetâvâ. S.Arabistan: Mecme‘u el-Melik Fehd, 1995.
• İbnü’l-Mülakkın, Ebû Hafs Sirâcüddîn Ömer b. Ali b. Ahmed el-Ensârî el-Mısrî. el-Bedrü’l-münîr fî tahrîci ehâdîsi’ş-Şerhi’l-kebîr. Riyad: Daru’l-Hicre, 2004.
• Kişk, Abdulhamit. Ahlisi’l-‘amel. Kahire: el-Mektebü’l-Mısriyyi’l-Hadis, 1980.
• Kişk, Abdulhamit. Kıssâtu eyyâmî müzkirât eş-Şeyh. Kahire: el-Muhtârû’l-İslamî, ts. Kişk, Abdülhamit. Fî Rihâbi’t-tefsîr. Kahire: el-Mektebü’l-Mısriyyi’l-Hadis, ts.
• Muhammed Fuat, Abdulbaki. el-Lu’luu ve’l-mercân. İstanbul: Eda Neşriyat, 1990.
• Mücâhid, Ebü’l-Haccâc Mücâhid b. Cebr el-Mekkî el-Mahzûmî. Tefsîr Mücâhid. ed. Muhammed Abdusselâm Ebu’n-Niyl. Mısır: Daru’l-Fikri’l-İslâmî el-Hadîs, 1989.
• Müslim, Ebû’l-Hasan b. el-Haccac Ebû’l-Hasan en-Nisaburî. Sâhîh müslim el-muhtasâr. Beyrut: Darû’l-Fikir, 2003.
• Nesâî, Ebû Abdirrahman Ahmet b. Şuayb b. Ali el-Horasânî en-. el-Müctebî mine’s-sünnen, es-sünnenü’s-süğrâ. thk. Abdulfettâh Ebû Ğûdde. Haleb: Mektebetû’l-Matbûâti’l-İslamiyye, 1986.
• Tirmizî, Muhammed b. İsa b. Sevrete b. Musa ed-Dehhak et-. Sünen et-Tirmizî. Mısır: Matbaa Mustafa el-Babî, 1975.
• Zeylaî, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdullah b. Yusuf b. Muhammed. Tahrîci ehâdîs ve’l-âsâri’l-vâkı’a fî tefsîri’l-Keşşâf li’z-Zemahşerî. Riyad: Dar İbn Huzeyme, 1993.