KEVSERÎ MECMUASI'NDA GÖRÜLMEYEN BİR EDVÂR: DER BEYÂN-I EDVÂR-I KANTEMİROĞLU

Year 2019, Issue: 4, 1 - 14, 30.06.2019

Gökhan Yalçın

Abstract

Kevserî Mecmuası'nın istinsahı olan İstanbul
Üniversitesi Kütüphanesi'nde bulunan 1806
[1221] tarihli, "T 1856" numaralı "Edvâr-ı İlm-i
Musiki" adlı eserde önemli olduğunu düşündüğümüz bir bilgi mevcuttur. Bu
bilgiye göre birkaç sayfalık bölüm Dimitrie
Cantemir'e yani Kantemiroğlu'na aittir. Yazı başlığında "Der Beyan-ı Edvâr-ı Kantemiroğlu" yazılıdır
ve ilgili alıntının Kantemiroğlu'na ait olduğu açıkça belirtilmiştir. Bu bilginin
bilinen Kantemiroğlu Edvârı ile bir ilgisi yoktur. Araştırmacılar Kantemiroğlu Edvârı olarak bilinen "Kitabu
İlmil Musiki ala vechi’l Hurufat" adlı eserin Kantemiroğlu'na ait olduğunu ve tek eseri olduğunu kabul
etmektedirler. Bu nedenle olsa gerek, T 1856 numaralı Edvâr-ı
İlm-i Musiki'de adı geçen "Der
beyan-ı Edvâr-ı Kantemiroğlu" başlıklı yazıya itibar edilmediği, yazının kime
ait olduğunun, içeriğinin araştırılmadığı, kısaca görülmediği, göz ardı
edildiği anlaşılmaktadır. Kantemiroğlu'nun başka bir ifade ile Dimitrie Cantemir'in
Osmanlı İmparatorluğu'nun Yükseliş ve Çöküş Tarihi kitabında musiki
sanatı ile ilgili yazdığı ve İmparator Ahmet'e ithaf ettiğini belirttiği
"küçük bir nüsha"nın bu yazı olabileceği düşünülmektedir. Çalışmanın
amacı da bu yazının yeni harflere çevrilerek incelenmesi ve tanıtılması olarak
belirlenmiştir. Der Beyân-ı Edvâr-ı Kantemiroğlu başlıklı alıntıda bestehisar,
sultanineva, rahatfeza, kâbili, maveraünnehr, siphire, zâbil, zirefkend,
hicazkâr, bahrinazik, vechihüseyni, ısfahanek, dilkeş, sebzi, horasan, revay,
nigarınîk, gül-izâr, sebzenderisebz, muhalifek, zirkeşide, araban-nigâr,
nişavurek, Türkihicaz, zemzeme, terkib-i saba, rekba, acemzirkeşide,
nevruzrumi, hisârek, sazkâr makamlarının tarifleri verilmiştir.

Keywords

Kitabu İlmil Musiki ala vechi’l Hurufat, Dimitrie Cantemir, Kevserî Mecmuası

References

• Behar, C. (2017). Kan Dolaşımı, Ameliyat ve Musiki Makamları: Kantemiroğlu (1673-1723) ve Edvâr’ının Sıra Dışı Müzikal Serüveni, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Fonton, C. (1987). 18. Yüzyılda Türk Müziği. Çev. Cem Behar. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Kevseri Mecmuası, Kitab-ı Musikar, Mf 1994 A 4941.
• T 1856. Edvar-ı İlm-i Musiki. İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar, no. T 1856.
• Yalçın, Gökhan (2019). Nâyi Mustafa Kevserî'nin Mecmûasında Zikrettiği Edvârlar... http://www.musikidergisi.com/yazar-383-n%C3%A2yi_mustafa_kevser%C3%AEnin_mecm%C3%BBasinda_zikrettigi_edv%C3%A2rlar....html) (Yazı Tarihi: 1 Haziran 2019 Cumartesi).