TÜRK KÜLTÜRÜNDE TOPA DARA (SOPA TOPU)

Year 2019, , 15 - 21, 25.04.2019

Metin Bayram , Serkantevabil Aka , Gökhan Bayraktar , Kenan Şebin

https://doi.org/10.31463/aicusbed.507554

Cited By: 1

Abstract

İnsan topluluklarını millet yapan en
önemli unsur, kültürdür. Kültür; İnsanın, kendisine ve dünyaya, yaradılışının
dışında armağan ettiği maddi ve manevi değerlerin bir bütünü ve bu bütünlüğün
bir kuşaktan diğerine aktarılmasıdır. Bu önemli değerlerden biriside spordur. Spor,
hareket etme, eylemde bulunma gibi anlamları ifade etmektedir. Ayrıca spor,
belirli bir sistem çerçevesinde, belirli prensipler ve otoriteye dayalı yapılan
eylemlerin rekorla sonuçlandırılmasını amaçlayan etkinlikler olarak da
tanımlanmaktadır. Geniş bir coğrafyaya egemen olan Türkler birçok spor
faaliyetlerinin öncülüğünü yapmış, göç ettikleri her coğrafyada Türk
kültüründen kaynaklanan sporları yaşatmış, geleneksel hale getirmiş ve
kuşaklara aktarmak için çaba harcamışlardır. Bu sporlardan birisi de belirli
bölgelerde top ve sopa ile oynanmış olan “Topa Dara (Topa Garane)” oyunudur.

Bu çalışmanın amacı Türk kültür ve spor
tarihinde önemli yeri olan bu oyunun geniş bir perspektif ile araştırılması, ulusal
ve uluslararası düzeyde tanıtılmasıdır.

Çalışmada
geçmişin ışığında, günümüzdeki durumu belirtmek için kullanılan araştırma
yöntemlerinden gözden geçirme derleme yöntemi kullanılmıştır. Veri toplama
aracı olarak ise mülakat yöntemi ve doküman analizi yöntemleri kullanılmıştır.

Elde edilen veriler ışığında oyunun tarihçesi,
yapısı, kuralları, saha ve malzeme bilgisi gibi birçok bulgular elde
edilmiştir.

Sonuç olarak oyunun 1800 lı yıllardan
daha öncesine dayandığı özellikle Doğu Anadolu Bölgesinde oynandığı, Yapısı itibariyle
Amerika’da oynanan beyzbol oyunu ile benzeştiği ancak birebir etkileşimin
olamayacağı anlaşılmaktadır. Oyunda kullanılan sopa ve topun halen oyuncuların
kendi imkânlarıyla oluşturdukları doğal ürünlerden meydana getirildiği
görülmüştür. Son yıllarda oyunun unutulmaya yüz tuttuğu belirli köyler dışında
genel olarak yeni kuşaklar tarafından oynanmadığı tespit edilmiştir.

Bu ve benzeri geleneksel
oyunların yaşatılması ve daha kurumsal hale getirilerek sürdürülebilmesi kültür
açısından önem arz etmektedir.

Keywords

Türk Spor Kültürü, Geleneksel Sporlar, Topa Dara

References

• Adamkiewicz,E. (1998). Spor sokak gösterileri. Lyon'da muhteşem özerk spor aktiviteleri. Gelen Kentsel Research Annals (Cilt. 79, No. 1, sf. 50-57). Kentsel Araştırma Merkezi.
• Atabeyoğlu, Cem (2000), Geleneksel Türk Güreşi ve Kırkpınar, 5, İstanbul: Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi Yayınları.
• Erkal, M., Özbay G. & Ayan, D. (1998), Sosyolojik Açıdan Spor, Genişletilmiş 3.Baskı, Topkapı/İstanbul: Eren Ofset.
• Erkal, M. (1986), Sosyolojik Açıdan Spor, 1.Baskı, 10000 Adet, Ankara: Milli Eğitim Basımevi
• Gumilev, L, N. (1999) Eski Türkler, Çev: D. A. Batur, Birleşik Yayıncılık: İstanbul
• Güngör, E. (1986); Kültür Değişmesi ve Milliyetçilik, Ötüken NeşriyatA.Ş., Ankara, s.66-67
• Güven, Ö. (1992) Türkler’de Spor Kültürü, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları: Ankara.
• Johnson, M.O., (1990). Children, adolescent and television,(American Academy of Pediatric), Pediatrics, Volume:6, p.:1119–1120.
• Kale, R. (2007), İlköğretimde Beden Eğitimi ve Oyun Öğretimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Şahin, M. H. (2006), Beden Eğitimi ve Spor Sözlüğü. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları
• URL1, Türkiye’de Spor Eğitimi ve Politikası, (2009) http://www.besyo.net
• URL2, (2009) Spor ve Spor Kültürüne Genel Bakış, http://www.sporbilim.com/spor.html. Erişim Tarihi: 20.04.2018
• WBSC, (2018). http://www.wbsc.org/baseball/history-of-baseball/ Erişim Tarihi: 17.05.2018
• Yetim, A. A. (2005), Sosyoloji ve Spor. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.