Okul Yöneticilerinin Yönetim Becerilerinin Etkili Okul Bağlamında Değerlendirilmesi

Year 2022, Volume: 12 Issue: 2, 442 - 467, 01.07.2022

Davut Atış Engin Dilbaz

https://doi.org/10.18039/ajesi.910568

Abstract

Eğitim hizmetlerinin yürütüldüğü kurumlar olan okulların etkili şekilde yönetilmeleri için okul yöneticilerinin sahip olmaları gereken bazı yönetsel beceriler, nitelikler ve yeterlikler mevcuttur. En genel sınıflandırmaya göre bu beceriler; teknik, insani ve örgütsel beceriler olarak sıralanmaktadır. Bu çalışmanın amacı, öğretmenlerin görüşlerine göre okul etkililiği bağlamında okul yöneticilerinde olması gereken yönetim becerilerini sınıflandırarak belirli temalarla ortaya koymaktır. Araştırma, durum çalışması deseninde bir nitel araştırmadır. Tabakalı örnekleme yoluyla seçilen; okul öncesi, ilkokul, ortaokul ve lise de görev yapmakta olan 12 öğretmen araştırmanın katılımcı grubunu oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri yarı yapılandırılmış görüşmeler aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmanın verileri içerik analizi kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmaya konu edilen yönetim becerileri okul yöneticilerinin; insanî, teknik ve örgütsel becerileri boyutlarında temalaştırılmıştır. Sonuç olarak okul yöneticilerinin insanî becerileri bağlamında adalet, empati kurma, saygı, iletişim becerisi, hoşgörü ve disiplin; teknik beceriler bağlamında teknolojik yatkınlık, öğretimsel liderlik, işletme yönetimi becerileri, mevzuat bilgisi, kaynakların etkin kullanımı ve araştırma-geliştirme; örgütsel beceriler bağlamında ise değişime uyum, karar süreçlerine paydaşların katılımını sağlama, kriz yönetimi, örgütsel iletişim, vizyoner liderlik, pozitif örgüt ikliminin yaratılması, ekip çalışmasına yatkınlık ve insan kaynaklarının yönetimi boyutlarının ön plana çıktığı gözlenmektedir. Sonuç olarak mevcut yöneticilerin, okul etkililiğinin arttırılmasına yönelik üç beceri alanının geliştirilebilir alt boyutlarında uygulamaya dönük eğitim almaları ve alanda daha fazla nitel ve nicel araştırmalar yapılması önerilmektedir.

Keywords

Etkili okul, Okul yöneticileri, Yönetim becerileri

The Evaluation of Management Skills of School Administrators in the Context of Effective School

Abstract

There are some managerial skills, qualifications, and competencies that school administrators need to have in order to manage schools effectively. According to the most general classification, these skills are; technical, human, and organizational skills. The study aims to classify the management skills that school administrators should have in school effectiveness according to teachers' opinions and to reveal them with specific themes. The research is designed as a case study pattern. The study's participant group consists of 12 preschool, primary school, middle school, and high school teachers, selected through stratified sampling. The research data were collected through semi-structured interviews and analyzed using the content analysis technique. The management skills subject to the study were themed on school administrators' human, technical and organizational skills. The findings of the study revealed that the dimensions of justice, empathy, respect, communication skills, tolerance, and discipline in the context of human skills of school administrators; the dimensions of technological aptitude, instructional leadership, business management skills, knowledge of legislation, efficient use of resources and research and development in the context of technical skills of school administrators; adaptation to change, ensuring the participation of stakeholders in decision processes, crisis management, organizational communication, visionary leadership, creating a positive organizational climate, aptitude of teamwork and human resources management in the context of organizational skills of school administrators are at the forefront. As a result, it is recommended that current administrators take practical training in the sub-dimensions of three skill areas that can be developed for increasing school effectiveness and that more qualitative and quantitative research should be conducted in the field.

Keywords

Effective schools, Management skills, School administrators

References

• Açıkalın A. (2016). Toplumsal kurumsal ve teknik yönleriyle okul yöneticiliği (6. Baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Açıkgöz, K. (1994). Eğitimde etkili yönetici davranışları. Kanyılmaz Matbaası.
• Akyürek, M. (2022). Veli görüşlerine göre okul yöneticilerinin yönetim becerilerinin incelenmesi. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi. 12 (1), 151-170.
• Arslantaş, H. İ., Özkan, M. (2014). Öğretmen ve yönetici gözüyle etkili okulda yönetici özelliklerinin belirlenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 8 (26), 181-193. http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2295 adresinden 23.12.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Balcı, A. (1993). Etkili okul: Kuram, uygulama ve araştırma. Yavuz Yayınları.
• Balcı, A. (2014). Etkili okul: Okul geliştirme kuram, uygulama ve araştırma. (7. Baskı). Pegem Akademi Yayıncılık. Barutçugil, İ. (2014). Liderlik. Kariyer Yayınları.
• Başaran, İ. E. (1992). Yönetimde insan ilişkileri. Gül Yayıncılık.
• Barnard, C. (1938). The functions of executive. Harvard University Press.
• Bilgin, N. (2006). Sosyal bilimlerde içerik analizi. Siyasal Kitabevi.
• Bolman, L. G. & Deal, T. E. (2013). Organizasyonları yeniden yapılandırmak. (A. Aypay ve A. Tanrıöğen, Çev.) Seçkin Yayıncılık.
• Bursalıoğlu, Z. (2010). Eğitim yönetiminde teori ve uygulama. (9. Basım). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Cemaloğlu, N. (2013). Liderlik. S. Özdemir (Ed.). Eğitim Yönetiminde kuram ve uygulama içinde (ss.131-183). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Cerit, Y. ve Yıldırım, B. (2017). İlkokul müdürlerinin etkili liderlik davranışları ile okul etkililiği arasındaki ilişki. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6 (3), 902-914. http://dx.doi.org/10.14686/buefad.312405 adresinden 23.09.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Creemers, B. P. (2002). From school effectiveness and school ımprovement to effective school ımprovement: background, theoretical analysis, and outline of the empirical study. Educational Research and Evaluation, 8 (4), 343-362. https://doi.org/10.1076/edre.8.4.343.8814 adresinden 3.5.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Creswell, J. W. (2003). Research design: qualitative, quantitative and mixed method approaches (2nd Edition). Sage Publication.
• Denscombe, M. (2007). The good research guide. New York Open University Press.
• Edmonds, R. (1979). Effective schools for the urban poor. Educational Leadership, (37), 15–27. https://files.ascd.org/staticfiles/ascd/pdf/journals/ed_lead/el_197910_edmonds.pdf adresinden 20.11.2019 tarihinde erişilmiştir.
• Erdem, A. R. (2005). Etkili ve verimli -nitelikli- eğitim. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Erkılıç, T. A. (2011). Felsefi akımlar ve eğitim. A. Boyacı (Ed.). Eğitim Felsefesi içinde (ss. 19-48). Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi.
• Gay, L. R., Mills, G. E. & Airasian, P.W. (2009). Educational reseach: competencies for analyses and applications (9th edition). Pearson Publishing.
• Hallinger, P. & Heck, R. (1998). Exploring the principles' contribution to school effectiveness. School Effectiveness and School Improvement, 9 (2), 157-191. http://dx.doi.org/10.1080/0924345980090203 adresinden 3.7.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Helvacı, M. ve Aydoğan, İ. (2011). Etkili okul ve etkili okul müdürüne ilişkin öğretmen görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (2) , 41-60. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/202373 adresinden 14.09.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Hoy, W.K. & Miskel C. G. (2012). Educational Administration: Theory, research and practice. (9th Edition). McGraw-Hill.
• Iyer, M. G. (2008). Current views of the characteristics of school effectiveness in the context of national secondary schools from the perception of principals, heads of department and teachers in Kuala Lumpur, Malaysia. [Unpublished Doctoral Thesis]. United University of Leicester. https://ethos.bl.uk/OrderDetails.do?uin=uk.bl.ethos.495503 adresinden 30.4.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Katz, R. L. (2009). Skills of an effective administrator. Harward Bussiness School. Kayıkçı, K. (2001). Yönetici yetiştirme sorunu. Milli Eğitim Dergisi, 150, 28-32. https://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/150/kayikci.htm 2.5.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Kızıltepe, Z. (2015). İçerik analizi. F. N. Seggie ve Y. Bayyurt (Ed.). Nitel Araştırma: Yöntem, Teknik, Analiz ve Yaklaşımları (ss. 253-266). Anı Yayıncılık.
• Kuckartz, U. (2014). Qualitative text analysis: A guide to methods, practice and using software. Sage Publication.
• Lunenburg, F.C. (2010). The principals and the school: What do principals do? National Forum of Educational Administration and Supervision Journal, 27 (4), 1-13.
• McMillan, J. H., Schumacher, S. (1993). Research in education, a conceptual introduction (3rd Edition). HarperCollins Publishers.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook: qualitative data analysis (2nd Edition). Sage Publication.
• Murphy, J. (1992). School effectiveness and school restructuring: contributions to educational improvement. School Effectiveness And School Improvement, (3), 90-109. http://dx.doi.org/10.1080/0924345920030202 adresinden 20.7.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Northouse, P. G. (2018). Leadership: Theory and practice. (8th Edition). Sage Publication.
• Özdemir, S. (2000). Eğitimde örgütsel yenileşme. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Sergiovanni, T. J. (1994). Building community in schools. Jossey-Bass Professional Learning.
• Sergiovanni, T. J. & Starratt, R. J. (1988). Supervision: Human perspectives (4th Edition). McGraw-Hill Publication.
• Sonsaard, S. & Darbavasu S. (2019). Administrative skills of modern school administrators. International Conference on Business Sustainability and Innovation, Penang, Malaysia. http://dx.doi.org/10.15405/epsbs.2019.08.52 adresinden 13.12.2019 tarihinde erişilmiştir.
• Şişman, M. (2002). Eğitimde mükemmellik arayışı: Etkili okullar. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. Vandenberghe, R. (1995). Creative management of a school: A matter of vision and daily interventions. Journal of Educational Administration, 33 (2), 31-51.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (8. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yin, R. K. (2003). Case study research design and methods (3th Edition). Sage Publication.
• Yirci, R. ve Berk, B. (2021). Okul Yöneticilerinin ve Öğretmenlerin Görüşlerine göre Etkili Okul Müdürü: Nitel bir Araştırma. Journal of History School, 50, 570- 598. http://dx.doi.org/10.29228/joh.43166 adresinden 27.1.2022 tarihinde erişilmiştir.