İLKÇAĞ’DAN BAŞLAYARAK BİLİMSEL DÜŞÜNCENİN GELİŞİM SEYRİ İÇERİSİNDE PSİKOLOJİ’NİN YERİ

Year 2015, Volume: 3 Issue: 1, 1 - 20, 01.07.2015

Hamdi Korkman

Abstract

Bu çalışmada, psikolojinin bir bilim olmasına yol açan fikirler, ilkçağ felsefesinden başlayarak ele alınmaya çalışılmıştır. Bilimsel düşüncenin temel felsefesi olan doğa felsefesi yaklaşımı, felsefenin ilk başlangıç noktası olan İyonya okulunun da ana felsefesi olduğundan, psikoloji ile ilgili ilk fikirler de bu dönemde başlamıştır. İlkçağ felsefesinde ele alınan “Bilginin kaynağı nedir?” sorusunun başlattığı tartışma, zamanla psikolojinin doğmasına yol açan tartışma olmuştur. Bu soruya verilen “bilginin kaynağı duyumlardır” cevabı, psikolojinin deneysel bir bilim olmasının yolunu açmıştır. Literatürde psikolojinin doğuşuna yol açan tartışmanın, zihin/beden ikilemine yönelik tartışma olduğu yönünde genel bir kanı vardır. Aslında bu tartışmanın altında da, bilginin kaynağının ne olduğuna yönelik tartışma yatmaktadır. Bundan dolayı bu çalışmada, psikoloji tarihini, zihin/beden tartışması ile değil, bilginin kökenine yönelik tartışma ile başlatmanın daha doğru ve bütüncül bir yaklaşım olduğu savunulmuştur. Diğer yandan zihin/beden tartışmasının alt yapısı, felsefe, mitoloji ve inanç bağlamında ele alınmıştır. Ayrıca, bu çalışmada psikolojinin temel konuları olan, bilinç, duyum, algı gibi kavramların tarihsel kökeni incelenmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada bu düşüncelerden hareketle, önce ilkçağ felsefesi, onun ardından ise sırasıyla Roma, Ortaçağ, Rönesans ve sonrası dönemler tarihsel bir sıra ile verilmiştir. Ayrıca, bilimin doğuşuna yol açan felsefi görüş olan pozitivizm ele alınmaya çalışılmıştır. En son ise, zihin/beden ikilemine yönelik tartışma verilmiştir. Ayrıca bu çalışmada, sadece psikoloji ile ilgili görüşler değil, aynı zamanda pozitif bilim anlayışının doğmasına ve olgunlaşmasına katkıda bulunan düşünce ve bilim insanlarının katkıları da ele alınmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Psikoloji, bilimsel yöntem, doğa felsefesi yaklaşımı, mantıksal pozitivizm, işevurukçuluk, duyum, algı, duyumculuk, zihin/beden problemi

Keywords

Psikoloji, bilimsel yöntem, doğa felsefesi yaklaşımı, mantıksal pozitivizm, işevurukçuluk, duyum, algı, duyumculuk, zihin/beden problemi

References

• Akarsu, B. (1979). Çağdaş felsefe akımları. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Aristoteles (1997). Fizik (S. Babür, Çev.) İstanbul: YKY.
• Arslan, A. (2008). İlkçağ felsefesi tarihi: Sokrates öncesi Yunan Felsefesi (2. Basım) İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Bayladı, D. (2008). Pythagoras bir gizem peygamberi. İstanbul: Say Yayınları.
• Blum, P. R. (2012). Giordano Bruno: An introduction. New York: Rodopi.
• Brotton, J. (2006). Science and philosophy, The Renaissance: A very short introduction. Oxford University Press.
• Bulu, A. (2011). Bilim ve din arasındaki bitmeyen kavga. İstanbul Teknik Üniversitesi (ss. 3-4).
• Capelle, W. (1994). Sokrates'ten önce felsefe (1. Cilt) (O. Özügül, Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Carroll, B. W. (2007). Archimedes' principle. Weber State University, Ogten, USA.
• Cevizci, A. (2010). Felsefe tarihi: Thales’ten Baudrillard’a (2. Basım). İstanbul: Say Yayınları.
• Copleston, F. (1990). Felsefe tarihi: Yunan ve Roma Felsefesi (1. Cilt). (A. Yardımlı, Çev.) İstanbul: İdea Yayınları.
• Copleston F. (1997). Ön Sokratikler ve Sokrates. (A. Yardımlı, Çev.) İstanbul: İdea Yayınları.
• Çakmak, C. (1994). Alkmaion ve deneysel bilginin temelleri. Klasik Filoloji Araştırmaları, Lucerna, s. 18-28, İstanbul.
• Çakmak, C., Yıldız, N. ve Uslu, S. (2012). İlkçağ Felsefesi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Ebenstein, W. (2001). Siyasi felsefenin büyük düşünürleri. İstanbul: Şule Yayınları.
• Ferguson, K. (2002). Tycho and Kepler. New York: Walker & Co.
• Feynman R. (2003). Fizik yasaları üzerine (N. Arık, Çev.) Ankara: Tübitak Yayınları.
• Gow, M. (2005). Archimedes: Mathematical genius of the Ancient World. Enslow Publishers, Inc.
• Guthrie, W.K.C. (1999). İlkçağ felsefesi tarihi (2. Baskı) (A. Cevizci, Çev.). Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Hawking, S. (2009). Galileo and the birth of modern science, American Heritage's Invention & Technology, Vol. 24, No. 1, p. 36.
• Herakleitos, (2005). Fragmanlar (C. Çakmak, Çev.) İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Hobbes, T. (2013). Leviathan (S. Lim, Çev.) İstanbul: YKY.
• Hume, D. (1997). İnsan zihni üzerine bir araştırma (S. Öğdüm, Çev.) Ankara: İlke Yayınevi.
• Karakaş, S. (1987). Psikoloji biliminde yöntem sorunu, IV. Ulusal Psikoloji Kongresi. Psikoloji Dergisi Özel Sayısı, 6 (21), 45-54. Ankara: Türk Psikologlar Derneği.
• Karakaş S. (1988). Bilimsel psikoloji: Temel ilkeler. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Karakaş, S. (1999). Bilimde beyin araştırmaları. Popüler Bilim, 68, 16-17.
• Karakaş S. ve Bekçi B. (2003). Zihin/davranış ile beden/organizma ilişkilerini ele alan bilim dallarının doğuşu ve gelişimi. NeuroQuantology, 2, 35-55.
• Karakaş, S., Kafadar, H., Bekçi, B. (2001). Beyin zihin ilişkisinde büyük düşünürler ve kuramlar: Pozitif bilim dalları için doğurgular. Nöropsikiyatri Arşivi, 38 (1), 15-23.
• Karakaş, S. (Ed.) (2003). Beden-zihin sorunundan beyin-biliş ilişkisine: Felsefeden pozitif bilimlere. Beyin ve Nöropsikoloji, (1. Bölüm, s:3-29). Ankara: Çizgi Tıp Kitabevi.
• Kaya, Y (1999). Antikçağ felsefesine genel bakış (1.Baskı, s: 28,29) İstanbul: Tiglat Matbaacılık A.Ş.
• Koyré A. (2004). Bilim tarihi yazıları (5.Basım) Ankara: Tübitak Yayınları.
• Kranz, W. (1984). Antik Felsefe (S. Y. Baydur, Çev.) İstanbul: Sosyal Yayınlar.
• Laertius, D. (2004). Ünlü filozofların yaşamları ve öğretileri (C. Şentuna, Çev.) İstanbul: YKY.
• Leibniz, W.G. (1988). Monodoloji (A.Yardımlı, Çev.) İstanbul: İdea Yayınevi.
• Locke, J. (1992). İnsan anlığı üzerine bir deneme (V. Hacıkadiroğlu, Çev.) İstanbul: Ara Yayınları.
• Longrigg, J. (1993). Greek rational medicine: Philosophy and medicine from Alcmaeon to the Alexandrians, London: Routledge
• Netz, R. and Noel, W. (2007). The Archimedes Codex. London: Orion Publishing Group.
• Okuyan, S. (2011). Doğu kültürünün batıda yansımaları. SAÜ Fen Edebiyat Dergisi (II; 99).
• Öktem, Ü. (2004). David Hume ve Immanuel Kant’ın kesin bilgi anlayışı, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 44, 2: 29-55
• Parker, R. (1995). Early Orphism. in hhe Greek World, Anton Powell (ed.).
• Pickover, C. A. (2008). Archimedes to Hawking: Laws of science and the great minds behind them. Oxford University Press.
• Politzer, G. (2003). Felsefenin başlangıç ilkeleri. İstanbul: Eriş Yayınları.
• Reichenbach, H. (1993). Bilimsel felsefenin doğuşu (2. Basım) İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Ronan, C.A. (2005). Bilim tarihi (E. İhsanoğlu ve F. Günergun, Çev.) Ankara: Tübitak, Akademik Dizi.
• Sakman, E. (1986). Çağlar boyu bilim ve teknik adamları: Galileo Galilei. Bilim ve Teknik Dergisi (219: 38).
• Schultz, D. (1981). A history of modern psychology (3’th Ed.) New York: Academic Press.
• Schultz, D.P. & Schultz, S.E. (2001). Modern psikoloji tarihi (Y. Aslay, Çev.) İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Tarlacı, S. (2009). Bilinç, antik çağdan bilincin yeniden keşfine. İzmir.
• Tuğcu T. (2003). Batı felsefesi tarihi (4. Basım) Ankara: Alesta Yayınları.
• Uygun, S. (2007). Eğitimin tarihsel temelleri, Eğitim Bilimine Giriş (Ed: F. Ereş) Ankara: Maya Akademi Yayınları.
• Weidhorn, M. (2005). The person of the millennium: The unique impact of Galileo on world history universe. (ss. 155).
• Yıldırım, C. (2001). Bilim tarihi (7. Basım) Ankara: Remzi Kitabevi.
• Yıldırım C. (2005). Bilimin öncüleri (22. Basım) Ankara:Tübitak Yayınları.
• Yörükoğulları, E., Orhun, Ö. Topdemir, H.G., İhsanoğlu, E. (2013). Bilim ve teknoloji tarihi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.