Çağdaş İslâmî Oluşumlar Temelinde Süleyman Hilmi Tunahan ve Talebeleri

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 106 - 120, 31.12.2024

Hasan Gümüşoğlu

Öz

Osmanlı’nın son dönem meşâyih ve ulemâsından olan Süleyman Hilmi Tunahan’ın tedris ve irşad metodunda, dinî ilimleri tahsile ve öğrenilen ilimlerle ihlaslı bir şekilde amele ehemmiyet verilmiştir. Tunahan, 1924 yılında medreselerin kapatılmasıyla birlikte Kur’an kurslarının faaliyetlerine resmen izin verilen 1950 yılına kadar dinî eğitimin imkânsız olduğu dönemde büyük engellere rağmen talebe okutmaya devam etmiştir. Bu sebeple o, Kur’an-ı Kerîm ve Arapça esaslı İslâmî ilimleri öğretme ve manevî irşad vazifesini sürdürmekle temayüz etmiştir. Aralarında Kur’an kursu hocası, imam, vaiz ve müftünün bulunduğu yüzlerce talebe yetiştiren Süleyman Efendi’nin talebeleri, onun vefatından sonra talim ve irşad faaliyetlerini devam ettirmişlerdir. Süleyman Efendi’nin talebelerinin bazı sıkıntı ve zorluklarla beraber Kur’an kurslarıyla başlayıp talebe yurtlarıyla yaygınlık kazanan ve sonraki dönemde kreş, anaokulu ve özel okul gibi farklı mekânlarda yapılan tedris ve irşad faaliyetlerini devam ettirdikleri görülmüştür. Bununla birlikte çağımızda Müslümanlar üzerinde derin tesirleri olan Süleyman Efendi ve talebeleri hakkında yeterli çalışma bulunmadığdan konunun bir makale formatında ele alınmasına ihtiyaç duyulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Çağdaş İslâmî Oluşumlar, Süleyman Hilmi Tunahan, Âlim, Şeyh, İslami Eğitim

Suleyman Hilmi Tunahan and His Students on the Basis Islamic Movements

Öz

It can be said that there are not enough studies about Suleyman Hilmi Tunahan, one of the last period Ottoman sheikhs and scholars who carried out scientific and spiritual activities in different countries of the world, especially in our country, and his students. After the closure of the madrasahs in 1924, Suleyman Afendi also gave private lessons in spite of many difficulties and impossibilities to the students he found during the period when all kinds of religious education were prohibited until 1950 when the Quran Courses were officially allowed. Suleyman Afendi and his disciples’ efforts to serve without getting involved in ideological and political events both domestically and internationally. The activities of Suleyman Afendi and his disciples can be considered as a service movement providing basic Islamic knowledge and teaching the Qur’an from the period and conditions where religious education was deemed impossible until today, without confronting the issues and people of the country they are in.

Anahtar Kelimeler

Suleyman Himi Tunahan, Sheikh, Scholars, Islamic education

Kaynakça

• 2000’ne Doğru Dergisi 3-9 Mayıs 1987.
• Afacan, Serhan–Çağlar, İsmail. (2015). “Sosyolojik Bir Mesele Olarak Süleymancılık”. Kur’an ve Toplumsal Bütünleşme Sempozyum Bildirileri. ed. Hayati Hökelekli-Vejdi Bilgin, Bursa Büyükşehir Belediyesi Yayınları, ss. 609-620.
• Ak, Ali. (1987). “Süleymancılık” İle Yaftalanan Federasyon ve Dernekler. İstanbul: Kıral Matbaası.
• Akgündüz, Ahmed. (1997). Arşiv Belgeleri Işığında Silistreli Süleyman Hilmi Tunahan, İstanbul: Osav Yayınları.
• Albayrak, Sadık. (1980). Türkiye’de Din Kavgası, 3. Baskı. İstanbul: Medrese Yayınevi.
• Ali Pajaziti. (2015). New İslamic Trends, Movements and Actors in Albanosphere in the Last 25 Transitional Years: A Sociological Apporach, Kur’an ve Toplumsal Bütünleşme, ed. Hayati Hökelekli-Vejdi Bilgin. Bursa Büyükşehir Belediyesi, ss. 425-468.
• Altın, Muhterem. (2019). Modernleşme Sürecinde Türkiye’de Din ve Siyaset, İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Aydın, Mustafa. (2005). “Süleymancılık”. Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce: İslamcılık. 2. Baskı İstanbul: İletişim Yayınları.
• Balcıoğlu, Şahab. “Bursa’da Vuku Bulan İrtica Hadisesinin İçyüzü”, Cumhuriyet 15 Ağustos 1957.
• Başgil, Ali Fuat. (2007). Din ve Laiklik. İstanbul: Yağmur Yayınları.
• Çağlar, İsmail. (2016). “Tevarüs Edilmemiş Gelenek: Süleymancılık”, Uluslararası Politik Araştırmalar Dergisi 2/2, ss.1-9.
• Çakmak, Emine Sevde. (2013). Süleymancılık Cemaatinde Din Eğitimi Metotları, Marmara Üniversitesi, Sosyal bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Çakmak, Emine Sevde. (2018). Süleyman Hilmi Tunahan’ın Talim ve Terbiye Usulü, Ankara: Akademisyen Kitapevi.
• Çubak Hacı Calilov: https://www.youtube.com/watch?v=28hYUQwXyps. Erişim: 27 Ağustos 2024.
• Cumhuriyet Gazatesi, 02 Ekim 1972.
• Cumhuriyet Gazatesi, 24 Haziran 1972.
• Cumhuriyet Gazetesi, 15 Ocak 1987.
• Cürcânî, Seyyid Şerif. (1987). et-Ta’rifât, “kutb” md. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb.
• Dağılma, İbrahim. (2023). Süleyman Hilmi Tunahan, İstanbul: Siyer Yayınları.
• Davudoğlu, Ahmed. “Talebeye Değer”, Ufuk 20 Eylül 1978.
• Emre, Mehmet. (2016). Üstazım Süleyman Hilmi Tunahan ve Hatıralarım. İstanbul: Sağlam Yayınevi.
• Erol, Ali. (2011). Hatıratım. İstanbul: Fazilet Neşriyat.
• Ersay, Ziya. “Kur’ân Kursları ve Düzenleniş Amacı”, Cumhuriyet 24 Şubat 1969.
• Eygi, Mehmet Şevket. “Diyanet’in 1981’deki Gizli Raporu”, Milli Gazete 26 Ağustos 1998.
• Eygi, Mehmet Şevket. “Kur’an Hizmetkârlığına Düşmanlık Edenlerin Âkıbetleri İyi Olmaz”, Büyük Gazete 4 Ekim 1978.
• Eygi, Mehmet Şevket. “Silistreli Süleyman Efendi”, Ufuk 20 Eylül 1978.
• Eygi, Mehmet Şevket. https://www.mehmetsevketeygi.org/2019/03/10/diyanetin-1981deki-gizli-raporu/ Erişim: 26 Mart 2023
• Eyüb Kârî. (1937) Menbau’l-Esrâr, b.y.
• Genç Akademi Dergisi. (1995). “Nureddin Nemengânî ile Yapılan Mülâkat”, Kasım-Aralık.
• Gümüşoğlu, Hasan. (2024). “İslâmi İlimler Temelinde Süleyman Hilmi Tunahan’ın Tedris ve İrşad Hareketi”, Sosyal Bilimler EKEV AKADEMİ Dergisi 99, ss. 143-158.
• Güner, Ahmet. (1991). Tarikatlar Ansiklopedisi. İstanbul: Milliyet Yayınları.
• Günver, Semih. “Gerçeğin Gerçeği”, Milliyet 21 Mart 1988.
• Heyet. (1992). “Süleyman Hilmi Tunahan”. Evliyalar Ansiklopedisi. İstanbul: İhlas Gazetecilik.
• Hüdâ Derviş. (1998). el-İslâmiyyûn ve Türkiye el-İlmâniyye, Nemûzecü’l-İmâm Süleyman Hilmi. Kahire: Dâru’l-Âfâki’l-Arabiyye.
• Hürriyet 8 Mart 1988.
• Ilıcak, Nazlı. “Tercüman, Kemal Kacar’a Sorulamayanları Sordu”, Tercüman 4-10 Aralık 1989.
• Kaçar, İzzet. (1994). Türkiye’deki Dini Akımların Din Eğitimi Açısından Değerlendirilmesi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Kara, İsmail. (2008). Cumhuriyet Türkiyesi’nde Bir Mesele Olarak İslâm, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kara, İsmail. (2009). “Türkiye’de İlahiyat Fakülteleri Dinî Kurumlar mı, Laik Kurumlar mı?”, Türk Bilimsel Derleme Dergisi 2/1, ss. 1-19.
• Kirman, M. Ali. (2000). Türkiye’de Yeni Dinî Bir Cemaat Olarak “Süleymancılık”, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi,
• Kirman, M. Ali. (2006). “Süleymancılık” Ortaya Çıkışı, Gelişim Evreleri ve Günümüzdeki Durumu”. Demokrasi Platformu Dergisi 2/6, ss.151-153.
• Kısakürek, Necip Fazıl. (1970). Son Devrin Din Mazlumları, İstanbul: Toker Yayınları.
• Mardin, Şerif. (1999). Türkiye’de Siyaset ve Din. İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Mektuplar ve Bazı Mesâil-i Mühimme, y.y. t.y.
• Milliyet 6 Aralık 1986.
• Mısıroğlu, Kadir. (2012). Tarihten Günümüze Tahrif Hareketleri. İstanbul: Sebil Yayınları.
• Nokta Dergisi 3 Mart 1985.
• Öcal, Mustafa. (1986). “İlahiyat Fakültelerinin Tarihçesi”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/1, ss.111-123.
• Öngören, Reşat. (2012). “Tunahan, Süleyman Hilmi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 41/376. İstanbul: TDV Yayınları.
• Risâle-i Kibrît-i Ahmer. (1330). İstanbul: Şirket-i Mürettibiyye Matbaası.
• Salâhüddîn Sâkıb b. Sirâcüddîn Ûşî, Mâkûlât-ı Sâkıbî, Özbekistan Fenler Akademisi Birûnî El Yazmaları Ktp, Nr. 5347.
• Şimşek, Tuba. (2003). Son Asır İslam Mutasavvıfları. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Solgun, Cafer. (2021). Tartışılan Kurum Diyanet İşleri Başkanlığı, İstanbul: Yurttaşlık Derneği Yayınları.
• Subaşı, Necdet. (2015). “Diyanet ve Dinî Gruplar”, Kur’an ve Toplumsal Bütünleşme Sempozyumu, Bursa Büyükşehir Belediyesi Yayınları, ss. 483-490.
• Sunguroğlu, Ödemişli Ziya. (2011). Notlar. İstanbul: y.y.
• Taşköprîzâde İsâmeddin Ahmed Efendi. (1985). eş-Şakâiku’n-Nu’mâniyye fî ulemâi’d-devleti’l-Osmâniyye. nşr. Ahmed Suphi Furat. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Tercüman Gazetesi. “Hapse Götüren Belgeler” 23-25 Mart 1990.
• Tosun, Necdet. (2009). “Orta Asya Evliyasından Salâhaddin Bin Sâkıb Siracüddin”, Yüzakı Dergisi, 54/56.
• Tosun, Necdet. (2019). “Selâheddin Sâkıb”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, EK-2/492. İstanbul: TDV Yayınları.
• Tunahan. https://tunahan.org/silsile-i-sadat/ebul-faruk-suleyman-hilmi-k-s-silistrevi/. Erişim: 02 Şubat 2023.
• Turan, Ahmet. (1997). “Süleymancılık”. On dokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, ss. 35-39.
• Ülken, Hilmi Ziya. (1973). “Laiklik”, AÜ. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 50. Yıl Özel Sayı, ss. 59-79.