Aesthetic Value of Mythological References in Hüseyin Ferhad's Poems

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 4, 1376 - 1394, 30.12.2022

Ahmet Evis , Mustafa Karadeniz

https://doi.org/10.34083/akaded.1191782

Öz

1980 and later, when various aesthetic trends emerged in Turkish poetry, is a period in which political discourse was postponed and concerns were put in the center. Hüseyin Ferhad also shapes his poetic understanding in accordance with the general tendencies of this period. Ferhad's poetry, which is blended with the past and the present, equipped with intense intertextual references, and which takes its source from the rich accumulation of Eastern and Western civilizations, gains originality by intertwining with the imaginary forms of expression of geography, religious variables, metaphysics, mythology, national culture, and socialist discourse. The main point that draws attention here is the creation of an epic and sometimes lyrical atmosphere, especially with the typology in Turkish and Greek mythology.
In this study, it is aimed to determine and explain the aesthetic value of mythological references, which are one of the basic components of Hüseyin Ferhad's poems. As a method, a text-centered descriptive reading was preferred. First of all, general information about the poet's understanding of art was given, and then the mythological uses in the works related to the subject were interpreted according to their literary qualities. As a result of the analyzes made, it was understood that the mythological references in Hüseyin Ferhad's poems were designed as a unique referent system and had a decisive function in the content-structure relationship.

Anahtar Kelimeler

Hüseyin Ferhad, Intertextuality, Mythology, Turkish poetry after 1980

Hüseyin Ferhad’ın Şiirlerindeki Mitolojik Göndermelerin Estetik Değeri

Öz

Türk şiirinde çeşitli yönelimlerin ortaya çıktığı 1980 sonrası, politik söylemin ötelendiği ve estetik endişelerin merkeze alındığı bir dönemdir. Hüseyin Ferhad da bu dönemin genel eğilimlerine uygun şekilde poetik anlayışına şekil verir. Geçmişle bugünün harmanlandığı, yoğun metinlerarası göndermelerle donatılmış, kaynağını Doğu ve Batı medeniyetlerinin zengin birikiminden alan Ferhad şiiri; coğrafya, dinî değişkenler, metafizik, mitoloji, milli kültür ve toplumcu söylemin imgesel ifade biçimleriyle iç içe işlenerek özgünlük kazanır. Burada dikkat çeken temel husus ise özellikle Türk ve Yunan mitolojisindeki tipoloji ile bazen epik bazen de lirik bir atmosfer yaratılmasıdır.
Bu çalışmada Hüseyin Ferhad’ın şiirlerinin temel bileşenlerinden biri olan mitolojik göndermelerin estetik değerinin tespiti ve açıklanması amaçlanmıştır. Yöntem olarak metin merkezli bir betimsel okuma tercih edilmiştir. Öncelikle şairin sanat anlayışı hakkında genel bilgilere yer verilmiş, ardından konuyla ilişkili olarak eserlerde yer alan mitolojik kullanımlar taşıdıkları edebî niteliklere göre yorumlanmıştır. Yapılan tahliller neticesinde Hüseyin Ferhad’ın şiirlerindeki mitolojik göndermelerin özgün bir göndergeler sistemi şeklinde tasarlandığı ve öz-yapı ilişkisinde belirleyici bir işleve sahip olduğu anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hüseyin Ferhad, Metinlerarasılık, Mitoloji, 1980 Sonrası Türk Şiiri

Kaynakça

• Akay, M. (2021). 80 kuşağının üç şairi. Klaros Yayınları.
• Aksakal, A. (2020, 20 Temmuz). Hüseyin Hameş. Türk edebiyatı isimler sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hames-huseyin.
• Asiltürk, B. (2013). Türk şiirinde 1980 kuşağı. Yapı Kredi Yayınları.
• Batur, E. (2014). Hüseyin Ferhad için ünlem. Yazının sınır boyuna yolculuklar edebiyat üzerine denemeler-2. (s. 76-77). Sel Yayıncılık.
• Bayıldıran, S. K. (2004). Hüseyin Ferhad’da üç dönem. Yom Sanat. (17), 73-83.
• Bayıldıran, S. K. (2018). Kuşak ne zaman terimdir. Koşar, E., Kaplan H., Yılmaz, O. (Haz.), Milenyumda şiir, 2000’ler şiiri, akdemi-şiir ilişkisi, kuşak ve antoloji tartışmaları (s. 89-95). Artshop Yayıncılık.
• Çoruhlu, Y. (2002). Türk mitolojisinin ana hatları. Kabalcı Yayınevi.
• Duymaz, C. (2004). Dil bilgisinden ikmale kalan her şair kırbaçlanmalı ve arenadan atılmalıdır. Hüseyin Ferhad’la söyleşi. Yom Sanat, (17), 47-52.
• Eliade, M. (1999). Şamanizm. (İsmet, Birkan Çev.). Metis Yayınları.
• Erdoğan, A. E. (2021). Hüseyin Ferhad Şiirinde İmaj. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erhat, A. (1966). Mitoloji sözlüğü. Remzi Yayınevi. Estin, C., & Laporte, H. (2002). Yunan ve Roma mitolojisi. (Musa, Eran Çev.). Tubitak Popüler Bilim Kitapları.
• Ferhad, H. (2016). Şark belleği. Yapı Kredi Yayınları.
• Ferhad, H. (2008). Kılıç ipekte sınanır -toplu şiirler 1982-2007-. Yapı Kredi Yayınları.
• Graves, R. (2020). Yunan Mitleri-1. (Uğur, Akpur Çev.). Kolektif Kitap.
• Güngör, H. (2010). Şamanizm. TDV İslâm Ansiklopedisi, (38). 325-328. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• İşler, E. (2004). Andre Gide’i mitlerle okumak. Anı yayıncılık.
• Karadeniz, M. (2019). Hüznün retoriği: Mehmet Günsür’ün içeriye bakan kim? adlı öykü kitabında anlatım teknikleri. Yeni Türk Edebiyatı Dergisi, (20), 153-181.
• Necatigil, B. (2019). Mitologya. Yapı Kredi Yayınları.
• Özmen, S. S. (2016). Anadolu’da ana Tanrıça Kybele kültü, Humanitas, 4 (7), 381-397.
• Rosenberg, D. (2003). Dünya mitolojisi -büyük destan ve söylenceler antolojisi-. (Koray, Akten & Erdal, Cengiz Çev.). İmge Kitabevi.
• Roux, J. P. (2011). Eski Türk mitolojisi. (Musa Yaşar, Sağlam Çev.). BilgeSu Yayıncılık.
• Söğüt, M. (2004). Hüseyin Ferhad’la söyleşi: “Hikmet burcunda bir şaman olarak görürüm kendimi”, Kitap-lık, (69), 24-33.
• Şahin, M. (2021). Batı sanatında Tomris Han. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 10 (1), 1-17.
• Uslu, B. (2017). Türk mitolojisi. Kamer Yayınları.
• Yıldız, A. (2019). Tarihi kullanılabilir duruma getiren şair: Hüseyin Ferhad, Hüseyin Ferhad Kitabı (2. Baskı, s. 221-232). Güney Rüzgârı Yayınları.