Rushdi's Work Named Menâqıb-ı Şeyh Ali

Year 2022, Volume: 6 Issue: 4, 1115 - 1147, 30.12.2022

Filiz Kılıç , Şerife Güz

https://doi.org/10.34083/akaded.1196135

Abstract

Menaqıpnames; are defined as a religious-mystical work in Islamic literatures describing the legends or miracles formed around the life of a saint. Menaquinones were encountered in 13th century and they are among the genres of that continue until today. A new example of this genre belongs to a poet with the Rushdi who is one of the late poets of classical Turkish literature.
Various information about the poet's life, the period he lived, family, and works, has been obtained from his only work, the ''Şiir Kulliyâtı'' which is in the Mehmet Fatih Köksal Library. The real name of the poet is Mustafa Rushdi and he is an accounting officer who worked in different provinces. He is a poet who is included in the writer-drawer group grew up around the dervish lodge. Rushdi, wrote an versified verse Menaqıpname for the purposes of informing the creed and rules of the Qadiriyya Tariqat of which he was a member, and also to convey the miraculousness and historical life of named Şeyh Ali. This Menaqıpname, which is located between pages 31-43 of the Kulliyât is a very short text consisting of 202 couplets. The poet has included important information about his sheik and the period in which he lived in his Menaqıpname. With this aspect, the work provides important contributions to the history and culture of Turkish literature, both as a biographical and historical source. Since the work was written shortly after the death of the sheikh, it came directly from the poetsʾs pen without spreading in the oral culture environment. Through this study, Rushdiʾs verse menaqıpname, written for Şeyh Ali will be introduced in detail and its transcripted text will be published.

Keywords

Rushdi, Menaqıpname, Şeyh Ali Menaqıpname

Rüşdîʾnin Menâkıb-ı Şeyh Ali Adlı Eseri

Abstract

Menâkıbnâmeler İslam edebiyatlarında bir velinin hayatı çevresinde oluşmuş menkıbe yahut kerametleri anlatan dinî-tasavvufî eserlerdir. İslâmî-Türk edebiyatında ilk örneklerine XIII. yüzyılda rastlanılan menâkıbnâmeler, günümüze kadar aralıksız devam eden türler arasındadır. Bu türün yeni bir örneği de klasik Türk edebiyatının son dönem şairlerinden olan Rüşdî’ye aittir.
Kaynaklarda hakkında herhangi bir bilgiye rastlanılmayan şairin; hayatı, eserleri, ailesi ve yaşadığı dönemle ilgili muhtelif bilgilere, Mehmet Fatih Köksal Kütüphanesiʾnde yer alan ve şairin bilinen tek eseri, Şiir Külliyâtıʾndan ulaşılmıştır. Asıl adı Mustafa Rüşdî olan şair, farklı illerde görev yapmış bir muhasebe memurudur. Tekke çevresinde yetişmiş yazar-çizer zümresine dâhil edilen bir şairdir. Rüşdî, mensubu olduğu Kâdirîyye tarikatının adap ve erkânını bildirmek, Şeyh Ali namındaki şeyhinin menkıbevî ve tarihî hayatını nakletmek gibi amaçlarla müstakil bir manzum menâkıbnâme yazmıştır. Külliyâtʾın 31-43. sayfaları arasında yer alan menâkıbnâme, 202 beyitten oluşan çok kısa bir metindir. Şair, menâkıbnâmesinde şeyhi ve yaşadığı dönemle ilgili kayda değer bilgilere yer vermiştir. Bu yönüyle de eser, hem biyografik hem de tarihî kaynak olarak Türk edebiyatı, tarihi ve kültürüne önemli katkılar sağlamaktadır. Eser, şeyhin ölümünden kısa bir süre sonra yazıldığı için sözlü kültür ortamında yayılmadan doğrudan şairin kaleminden çıkmıştır.
Bu çalışma aracılığıyla, Rüşdîʾnin Şeyh Ali için yazdığı manzum menâkıbnâmesi, ayrıntılı bir şekilde tanıtılarak transkripsiyonlu metni yayımlanacaktır.

Keywords

Rüşdî, Menâkıbnâme, Şeyh Ali Menâkıbnâmesi

References

• Aslan, K. (2008). Milli Mücadelede İlk Kurşun ve Dörtyol. Dörtyol Belediyesi Kültür Yayınları.
• Aslan, K. (2016). Yiğit Dörtyol Çeteler Kuvayı Milliyeciler. Dörtyol Belediyesi Kültür Yayını.
• Duran, H. (2007). Velayetnâme-Alevi-Bektâşi Klasikleri 4. TDV Yayınları.
• Gölpınarlı, A. (1990). Vilâyet-nâme (Menâkıb-ı Hünkar Hacı Bektâş-ı Velî) İnkılap Kitapevi.
• Güzel, A. (1999). Kaygusuz Abdal Menâkıbnâmesi. Türk Tarih Kurumu.
• Kılıç, F., Arslan, M., & Bülbül, T.(2007). Otman Baba Vilayetnâmesi (Tenkitli Metin). Grafiker Yayınları.
• Kılıç, F., & Bülbül, T. (2011). Demir Baba Velâyetnâmesi (İnceleme-Tenkitli Metin). Grafiker Yayınları.
• Köksal, M.F. (2021). Mevlid Türünün Son Örneklerinden: Rüşdîʾnin Mevlidüʾn-nebîʾsi. Kültürk Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi (24), 71-108.
• Köksal, M.F. (2018). Uzun Firdevsî Manzum Vilâyetnâme-i Hâcî Bektaş Velî-i Horasanî (Tenkitli Metin). Alevilik Araştırmaları Dergisi.
• Ocak, A.Y. (1983). Bektaşi Menâkıbnâmelerinde İslam Öncesi İnanç Motifleri. Enderun Kitabevi.
• Ocak, A.Y. (1992). Kültür Tarihi Kaynağı Olarak Menâkıbnâmeler Metodolojik Bir Yaklaşım. Türk Tarih Kurumu.