Bakırcılar Kethüdâsı Bursalı Râşid Mehmed’in (ö. 1815-16) Dîvânçe’si

Year 2023, Volume: 7 Issue: 1, 490 - 505, 30.04.2023

Orhan Kılıçarslan

https://doi.org/10.34083/akaded.1251616

Abstract

Kaynaklarda Bursalı olduğu zikredilen 18. yüzyıl divan şairi Râşid Mehmed, bakırcılık mesleğiyle uğraşan bir aileye mensubiyeti ve kendisinin de bu işle meşgul olmasından dolayı “Bakırcılar Kethüdası” olarak anılmıştır. Hakkında bilgi veren kaynaklarda Râşid’in bir Dîvânçe’si ile Zübdetü’l-vekâyî Der Belde-i Vekâ’î-i Bursa adlı bir vefeyâtnâmesinin olduğu kaydedilmiştir. Şairin vefeyâtnâmesinin tespit edilmiş nüshaları bulunmakla birlikte varlığından bahsedilen divançesinin bugüne kadar bir nüshası tespit edilememiştir. Bu çalışmada Râşid Mehmed’in zikredilen divançesinin tespit edilen bir nüshası üzerinden eserine ilişkin genel bilgiler sunulmuştur. Biyografik kaynaklarda hakkında söylenenlerle uygunluk arz eden divançesinin Râşid Mehmed’e aidiyeti konusunda karşılaştırmalar ve yorumlar yapılmış, divançenin içeriğine dair çıkarımlara yer verilmiştir. Dîvânçe’nin en hacimli kısmını oluşturan tarihler, şairin şahsi biyografisine katkılar sunması yanında Bursa’da bulunan mimarî yapıların tarihçesi, aynı dönemde yaşadığı diğer şairler ve bürokraside görev almış kişilere ilişkin bilgileri ihtiva etmesi bakımından da önem arz etmektedir. Çalışmanın son kısmında bu değerlendirme ve yorumları destekleyen manzumelerden örnekler sunulmuştur.

Keywords

klasik Türk şiiri, Râşid Mehmed, bakırcılar kethüdası, Bursa, dîvânçe

Divanchas of Raşid Mehmed of Bursa (d. 1815-16), Chamberlein of Bakırcılar

Abstract

The 18th century divan poet Raşid Mehmed, who is mentioned to be from Bursa in the sources, was known as “Chamberlein of Bakırcılar” due to his belonging to a family engaged in the coppersmithing profession and his own occupation in this business. In the sources that give information about him, it is recorded that Raşid had a Divançe and a biography named Zübdetü’l-vekayi Der Belde-i Veka’i-i Bursa. Although there are identified copies of the poet’s biography, no copy of the mentioned divancha has been identified to date. In this study, general information about Raşid Mehmed’s work is presented through an identified copy of his divancha. Comparisons and comments have been made about the divancha’s belonging to Raşid Mehmed, which is in conformity with what is said about him in biographical sources, and inferences about the content of the divancha have been made. The chronicles, which constitute the most voluminous part of the divancha, are important not only for their contribution to the poet’s personal biography, but also for the history of the architectural structures in Bursa, and for the information they contain about other poets and bureaucratic officials of the same period. In the last part of the study, examples of verses that support these evaluations and interpretations are presented.

Keywords

klasik Türk şiiri, Râşid Mehmed, bakırcılar kethüdası, Bursa, dîvânçe

References

• Arslan, M. (2005). Bursalı İffet divanı. Kitabevi.
• Atlansoy, K. (1998). Bursa şairleri Bursa vefeyatnamelerindeki şairlerin biyografileri. Asa Kitabevi.
• Biltekin, H.(2020, 17 Kasım). Râşid Mehmed Efendi. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/rasid-rasid-mehmed-efendi.
• Bursalı Mehmed Tahir (2016). Osmanlı müellifleri (hz. M. A. Yekta Saraç). TÜBA.
• Râşid Mehmed, Divan. Nadir Eserler Kütüphanesi No: 10400.
• Fatîn Dâvûd (2017). Hâtimetü’l-eş‘âr (Fatîn Tezkiresi) (hz. Ömer Çiftçi). https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55976,fatin-tezkiresi-pdf.pdf?0.
• Güzel, B. (2021). Mehmed Fahreddin Bursavi ve gülzâr-ı irfân isimli biyografik eseri (İnceleme- Metin-Dizin). [Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Kaplanoğlu, A. (1998). Bursalı şair yazar ve ünlüler ansiklopedisi. Avrasya Etnografya Vakfı Yayınları.
• Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü: https://teis.yesevi.edu.tr/arama.