Millî Mücadele’de Kadınlar Tarafından Kurulan Cemiyetler ve Faaliyetleri

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1-2, 45 - 52, 30.12.2024

Ezgi Bozbay Ekmekci , Elif Soylu

Öz

Türkiye Cumhuriyeti’nde kadınlar, her alanda kendini gösteren önemli başarılara imza atmışlardır. Birinci Dünya Savaşı itibarıyla cepheye gidebilen kadınlar, burada gerek mühimmat taşımak gerek yaralı askerlere sıhhî açıdan lojistik destek sağlamak gerekse askerlerin yemeklerini hazırlamak gibi çalışmalarda bulunmuşlardır. Cepheye gidemeyen kadınlar ise -özellikle sosyal ve siyasi çevreye sahip olanlar- cepheye dışarıdan destek olmak için çalışmalar yapmışlardır. Bu çalışmaların en önemlisi, kurulan cemiyetlerin ön ayak olması ile işgalci güçlerin protesto edilmesi ve batıda teşkilatlanmalar yapılmasıdır. Bunun dışında halktan para toplayıp cepheye maddi açıdan da destek olmayı ihmal etmemişlerdir. Hatta bu çalışmaları yapan kadınlar, protesto ettikleri ülkelere bizzat telgraf yoluyla yaptıkları faaliyetleri haber vermişlerdir. Millî Mücadele’de Türk kadını, kurdukları kadın cemiyetleriyle halkı Millî Mücadele’ye karşı bilinçlendirmiş ve ünlerini ülkenin dört bir yanına ulaştırmışlardır. Kadınların gösterdikleri bu çabaları yakından takip eden Mustafa Kemal Atatürk, onları tebrik ve teşekkürlerinden mahrum etmeyerek gerekli değeri vermiştir. Bu çalışmanın nihaî amacı Millî Mücadele döneminde kurulan dört kadın cemiyetinin kuruluşu ve faaliyetlerini incelemektir. Ayrıca Millî Mücadelede yürüttükleri çalışmalar ile bağımsızlık savaşındaki rolleri üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kadın, Cemiyet, Faaliyet, Millî Mücadele, Mustafa Kemal Atatürk

Kaynakça

• Aydın, H. (2015). Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Türkiye’de kadın. Current Research Social Sciences. 1(3), 84-96.
• Baykal, B. S. (1984). Millî Mücadele'de Anadolu kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 1(2) 108-126.
• Baykal, Ö. (2022). Modern dünyanın değişen koşullarında Osmanlı kadın hareketlerine genel bir bakış. Atatürk Yolu Dergisi, 70, 67-90.
• Bayraktaroğlu, N. (2018). Sivas Anadolu kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti ve nizamnamesi. https://www.kirmizilar.com/ adresinden erişildi.
• Belenli, N. H. (2016). Milli Mücadele döneminde Türkiye Büyük Millet Meclisi hükümeti tarafından uygulanan sosyal politikalar. Belleten, 80(287), 279-306.
• Ediz, Z. (1994). Cumhuriyet döneminde Türkiyedeki kadın örgütlenmeleri kadın hakları açısından bir inceleme. İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü (Doktora Tezi).
• Erkmen, A. (2023, Temmuz 30). Kurtuluş Savaşı'nda Türk kadınının örgütlenmesi: Anadolu kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti. New Era International Journal of Interdisiplinary Social Researches, 1, 1-12.
• Eski, M. (1993). Kastamonu'da yapılan ilk kadın mitingi. Atatürk Merkezi Araştırma Merkezi Dergisi, 9(27), 653-662.
• Şahane, F. (2018). Müdafaayı Hukuk Kadınlar Şubesi kısaca https://www.fikir.gen.tr/mudafaayi-hukuk-kadinlar-subesi-kisaca/ adresinden erişildi.
• İnan, A. (1975). Atatürk ve Türk kadın haklarının kazanılması: tarih boyunca Türk kadınının hak ve görevleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Kaçıbay, O. (2020). Milli Mücadelede Burdur Müdafaa-i Hukuk Kadınlar Cemiyeti ve 4. kolordu 12. fırka Burdur Ahz-ı Asker Kalem Reisi Miralay İsmail Hakkı Beyin eşi Madam Martha (Marten). Yenigün Gazetesi.
• Kurnaz, Ş. (1991). Cumhuriyet öncesi Türk kadını (1839-1923) (2. baskı). Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı.
• Özdemir, N. (2021). Mütareke döneminde Asri Kadın Cemiyeti'nin faaliyetleri. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları Dergisi, 39, 107-133.
• Yılmaz, M. S. (2023). Şemsizâde Ahmet Ziyâeddin Uluoğlu'nun Millî Mücadele'ye katkıları. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (Cumhuriyet’in 100. Yılı Özel Sayısı)59, 387-408. https://doi.org/10.21563/sutad.1378419
• Şahin, C. M. (2013). Osmanlı son dönemi ile ilgili Millî Mücadele yıllarında Türk kadınının sosyal, siyasi ve askeri faaliyetleri. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2), 53-72.