Kamulaştırmasız El Atma Sorununun Çözülmesinde Düzenleme Ortaklık Payı Yöntemi ve Melikgazi Belediyesi Uygulamaları

Year 2022, Volume: 22 Issue: 5, 1087 - 1107, 27.10.2022

Hacı Mustafa Palancıoğlu

https://doi.org/10.35414/akufemubid.1178873

Abstract

Ülkemizdeki birçok şehir ekonomik ve sosyal nedenlerden dolayı nüfusun kırsal alanlardan kentsel alanlara göç etmesi sebebi ile hızla büyümüştür. Bu nedenle belediyeler şehirlerin hızlı nüfus artışı ile birlikte 1985 yılında yürürlüğe giren 3194 sayılı İmar Kanunu çerçevesinde imar planları yapmıştır. Ancak geniş alanları kaplayan imar planlarının uygulama süreçlerinde belediyeler, kentsel nüfusun ihtiyaç duyduğu yol, park, okul, cami ve sosyal tesis gibi birçok hizmeti vatandaşlara kazandırmak gayesi ile özel mülkiyetteki taşınmazlara kamulaştırma yapmadan el atmak zorunda kalmıştır. Bu makalede günümüzde belediyeler açısından büyük bir malî soruna dönüşen kamulaştırmasız el atma uygulamalarına karşı alternatif bir çözüm aracı olarak 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 18. maddesi çerçevesinde Düzenleme Ortaklık Payı yöntemine ve Melikgazi (Kayseri) Belediyesinin bu bağlamda gerçekleştirdiği çalışmalara değinilmiştir. Makalede mülkiyet hakkı, kamulaştırma, kamulaştırmasız hukuki ve fiili el atma ile Düzenleme Ortaklık Payı kavramları üzerinde durulduktan sonra Melikgazi Belediyesinin yaptığı Düzenleme Ortaklık Payı uygulamaları anlatılmış, bu uygulamalar sonucunda belediyenin sağladığı malî tasarruf resmî verilerle yansıtılmıştır.

Keywords

Mülkiyet, Kamulaştırma, Kamulaştırmasız hukukî el atma, Kamulaştırmasız fiilî el atma, Düzenleme ortaklık payı

Supporting Institution

--

Project Number

--

Thanks

Katkı sağlayan herkese teşekkür ederim.

Development Readjustment Share Method to Solve The Problem of Confiscation Without Expropriation and The Practices of Melikgazi Municipality

Abstract

Many cities in Turkey have grown rapidly due to the migration of population from rural areas to urban areas because of economic ve social reasons. For this reason, municipalities have made zoning plans within the framework of the Zoning Law No. 3194, which came into force in 1985 with the rapid population growth of the cities. However, in the implementation processes of the zoning plans covering large areas, municipalities had to take possession of privately owned real estate without expropriation in order to provide citizens with many services such as roads, parks, schools, mosques and social facilities needed by urban population. In this article, as an alternative solution tool against practices of confiscation without expropriation, which has turned into a big financial problem for municipalities today, the Development Readjustment Share method within the framework of Article 18 of the Zoning Law No. 3194 and the practices carried out by the Melikgazi (Kayseri) Municipality in this context are mentioned. In the article, after focusing on the concepts of property right, expropriation, legal and actual confiscation without expropriation, and Development Readjustment Share practices made by the Melikgazi Municipality are explained and the financial savings provided by the municipality in this context are reflected with official datas.

Keywords

Ownership, Expropriation, Legal confiscation without expropriation, Actual confiscation without expropriation, Development readjustment share

Project Number

--

References

• Amme Hükmî Şahısları veya Müesseseleri Tarafından Fiilen Amme Hizmetlerine Tahsis Edilmiş Gayrimenkuller Hakkında Kanun 1961. Kanun No: 221. Kabul Tarihi: 05.01.1961. Resmî Gazete. Sayı: 10075. Tarih: 12.01.1961.
• Anayasa Mahkemesi 2002. Esas Sayısı: 2002/112. Karar Sayısı 2003/33. Tarih: 10.04.2003.
• Anayasa Mahkemesi 2004. Esas Sayısı: 2004/25. Karar Sayısı 2008/42. Tarih: 17.01.2008.
• Anayasa Mahkemesi 2013. Esas Sayısı: 2013/93. Karar Sayısı 2013/101. Tarih: 25.09.2013.
• Anayasa Mahkemesi 2014a. Başvuru No: 2013/2002. Karar Tarihi: 03.04.2014.
• Anayasa Mahkemesi 2014b. Başvuru No: 2013/711. Karar Tarihi: 30.12.2014.
• Anayasa Mahkemesi 2015. Başvuru No: 2013/3667. Karar Tarihi: 10.06.2015.
• Arsa ve Arazi Düzenlemeleri Hakkında Yönetmelik 2020. Resmî Gazete. Tarih: 22.02.2020. Sayı: 31047.
• Avcı, M. 2014. Türk Hukukunda Kamulaştırmasız El Atma Sorunu Üzerine Bir İnceleme, International Conference on Eurasian Economies. 1-7.
• Avrupa Konseyi 1952. İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin Sözleşmeye Ek Protokol.
• Bakırcı, M. K., 2021. Kamulaştırmasız El Atma, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 396.
• Bayram, H. M., 2018. Kamulaştırmasız El Atmanın Hukukî ve Fiilî Ayrımı, Ulaştırma ve Haberleşme Uzmanlığı Tezi, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Ankara.
• Birleşmiş Milletler 1948. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi.
• Böke, V. 2006. Kamulaştırmasız El Atma Davaları. Ankara: Seçkin Yayıncılık. ISBN: 9789750203350.
• Carrs-Frisk, M. 2019. Mülkiyet hakkı. İnsan hakları el kitapları. No: 4.
• Coşkun, M., 2019. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine Göre Kamulaştırmasız El Atma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 96.
• Çabri, S., 2011. Kamulaştırmasız El Atma Kavramının Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 15.12.2010 Tarihli Kararı Doğrultusunda Tanımlanması. EBYÜ-HFD (Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi), 15/1-2. 77-104.
• Çetintaş, Ö., 2019. Kamulaştırmasız El Atma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep, 146.
• Çoruhlu, Y. E., Uzun, B., Yıldız, O., 2019. Kamulaştırmasız Hukukî El Atma Kavramının İncelenmesi ve Muhtemel Çözüm Yaklaşımlarının Geliştirilmesi, TAAD-Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 11(39), 1-27.
• Develioğlu, F., 2006. Mülkiyyet, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, 23. Baskı, Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları, ISBN: 9757519022.
• Duran, N., 2020. Hukuki ve Fiili El Atma Davalarında Tazminat: Sapanca Gölü Örneği, Dönem Projesi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 50.
• Etgü, M. A., 2009. Kamu Hukukunda Mülkiyet Hakkı ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Mülkiyet Hakkına Bakışı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum, 256.
• Gemalmaz, H. B., 2018. Mülkiyet Hakkı, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru El Kitapları Serisi-6. Avrupa Konseyi Yayını, Ankara.
• Göktepe, H. S., 2010. Türk Hukukunda Kamulaştırma-Kamulaştırmasız El Atma ve Eşya Hukuku Yönünden Sorunları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 157.
• Gözler, K., 2019. Hukuka Giriş, 16. Baskı, Bursa: Ekin Basım, Yayın, Dağıtım. ISBN: 9786053278924.
• Gözler, K., Kaplan, G., 2020. İdare Hukuku Dersleri. 22’nci Baskı, Bursa: Ekin Basım, Yayın, Dağıtım. ISBN: 9786257090285.
• Günday, M., 2011. İdare Hukuku, Ankara: İmaj Yayınevi, ISBN: 9789757852193.
• Güriz, A., 2019. Teorik Açıdan Mülkiyet Sorunu, 2. Baskı, Ankara: Siyasal Kitabevi, ISBN: 9786059221825.
• İmar Kanunu 1985. Kanun No: 3194. Kabul Tarihi: 05.03.1985. Resmî Gazete. Sayı: 18749. Tarih: 09.05.1985.
• İstimlak Kanunu 1956. Kanun No: 6830. Kabul Tarihi: 31.08.1956. Resmî Gazete. Sayı: 9402, Tarih: 08.09.1956.
• Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü 2019., İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması: SEGE-2017, Haz: Feyzullah Yılmaz, Salih Acar, Dr. Leyla Bilen Kazancık, Leventcan Gültekin, Mustafa Caner Meydan, Dr. Mehmet Emin Özsan, Mustafa Işık, ISBN: 9786057679017, Ankara.
• Kamulaştırma Kanunu 1983. Kanun No: 2942. Kabul Tarihi: 04.11.1983. Resmî Gazete. Sayı: 18215. Tarih: 08.11.1983.
• Kaplan, G., 2012. Yeni Yasal Düzenlemelere Göre Kamulaştırmasız El Koyma Sebebiyle Doğan Tazmin Hakkının Tabi Olduğu Usul ve Esaslar, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2012(99), 125-150.
• Karaca, E., 2018. Kamulaştırmasız El Koyma Unsurları ve Kamulaştırmasız El Koymaya Karşı Yargısal Başvuru Yolları, Türkiye Barolar Birliği Dergisi. 1379, 273-309.
• Karaca, İ., 2018. Kamulaştırmasız El Atma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 151.
• Karadağ, E. (t.b.), Kamulaştırmasız El Koyma Davaları ve Yargıtay İçtihatları.
• Kayseri Büyükşehir Belediyesi 2021. Coğrafî Bilgi Sistemi.
• Kayseri İl Merkezinde Melikgazi ve Kocasinan Adıyla İki İlçe Kurulması Hakkında Kanun 1988. Kanun No: 3508. Kabul Tarihi: 07.12.1988. Resmî Gazete. Sayı: 20.019. Tarih: 14.12.1988.
• Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu 1983. Kanun No: 2863. Kabul Tarihi: 21.07.1983. Resmî Gazete. Sayı: 18113. Tarih: 23.07.1983.
• Mamal, M., 2019. Kamulaştırmasız El Atmada Tazminat ve Ecrimisil, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun, 155.
• Marmara Belediyeler Birliği 2018. Yerel Yönetimlerde Güncel Hukukî Sorunlar ve Çözüm Önerileri Çalıştay Raporu.
• Millî Savunma Bakanlığı Harita Genel Müdürlüğü 2021. İl ve İlçe Yüzölçümleri.
• Şahiniz, C. S., 2010. Teoride ve Uygulamada Kamulaştırmasız El Koyma, Ankara: Seçkin Yayıncılık, ISBN: 9789750201189.
• Tutal, E., 2016. Kamulaştırmasız El Atma Davalarında Yargılama Sürecindeki Son Gelişmeler, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 0/7,. 1107-1132.
• Türk Borçlar Kanunu 2011. Kanun No: 6098. Kabul Tarihi: 11.01.2011. Resmî Gazete. Sayı: 27836. Tarih: 04.02.2011.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası 1982. Kanun No: 2709. Kabul Tarihi: 18.10.1982. Resmî Gazete. Sayı: 17863. Tarih: 09.11.1982.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2022. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları.
• Türk Medenî Kanunu 2001. Kanun No: 4721. Kabul Tarihi: 22.11.2001. Resmî Gazete. Sayı: 24607. Tarih: 08.12.2001.
• Uysal, A., 2015. Kamulaştırmasız El Atma Halinde Açılabilecek Davalar, Taraf Ehliyetleri ve Nitelikleri, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2 (1), Bahar, 199-215.
• Uyuşmazlık Mahkemesi 2021. Esas No:2021/136. Karar No: 2021/265. Tarih: 03.05.2021.
• Yalçınduran, T., 2015. Kamulaştırmasız El Koyma. Ankara: Yetkin Yayınları. ISBN: 9789754649703.
• Yalçınduran, T. 2017., 6745 Sayılı Kanun İle Hukuki El Koymalara Dair Yapılan Değişiklikler İle Hukuki ve Fiili El Koymalara Uygulanacak Hükümler, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 66(2), 491-515.
• Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2010. Esas Sayısı: 2010/5-662. Karar Sayısı: 2010/651. Tarih: 15.12.2010.
• Yargıtay İçtihadı Birleştirme Genel Kurulu 1956. Esas Sayısı: 1956/1. Karar Sayısı: 1956/6. Tarih: 16.05.1956.
• Yargıtay İkinci Hukuk Dairesi 1975. Esas Sayısı: 1975/4280. Karar Sayısı: 1975/5598. Tarih: 19.06.1975.
• Yıldırım, R. A., 2017. Mahkeme Kararları Işığında Türk Hukukunda Kamulaştırmasız El Atam Sorunu, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 144.
• Yılmaz, A., 2020. Kamulaştırmasız el atma ve hukukî el atma kavramlarının tüzel gelişiminin incelenmesi, Jeodezi ve Jeoinformasyon Dergisi, 7/2, DOI: 10.9733/JGG.2020R0010.T, 155-183.